HY RU EN
Asset 3

Բեռնվում է ...

Էջի վերջ Այլ էջեր չկան բեռնելու համար

Որոնման արդյունքում ոչինչ չի գտնվել

Կենսակտիվ սննդային հավելումների ոլորտի «կանոնակարգումն» ԱՄՆ-ում կամ ինչպես սննդային հավելումների ինդուստրիան հիմարացրեց ԱՄՆ-ը և ողջ աշխարհը

Գոհար Ջրբաշյան

սկիզբը

Մաս 2

ԱՄՆ սննդային հավելումների որոլտի կանոնակարգման պատմական էքսկուրս

Մտահոգված այն փաստով, որ մարդիկ սպառում են ավելի ու ավելի մեծ քանակությամբ վիտամիններ, 1972թ. ՊԴՎ-ն հայտարարում է վիտամինային հավելումների ոլորտը կարգավորելու ծրագրի մասին: Ըստ այդ նախագծի, վիտամին արտադրողները նախքան իրենց արտադրանքը վաճառքի հանելը պետք է ապացուցեին, որ օրական թույլատրելի չափաքանակն ավելի քան 150 տոկոսով գերազանցող գերվիտամինները (megavitamins) անվտանգ են: Ի պատասխան, վիտամիններ և այլ սննդային հավելումներ արտադրողները ձեռնամուխ եղան այս օրինագիծը կասեցնելուն: Ինչը և նրանց հաջողվեց:

ԱՄՆ Կոնգրեսը 1976թ. ապրիլի 22-ին ընդունում է «Արգելել Պարենի և դեղերի վարչությանը կարգավորել անվտանգ վիտամիններն ու հանքային նյութերը որպես վտանգավոր դեղեր» օրինագիծը (S. 2107 (94th): A bill to prevent the Food and Drug Administration from regulating safe vitamins and minerals as dangerous drugs. 1976) փոփոխությունը «Պարենի, դեղերի և կոսմետիկ միջոցների» դաշնային օրենքում (20): Այն հայտնի է նաև որպես Պրոքսմայըրի օրինագիծ (սենատոր Վ.Պրոքսմայըրի (Sen. William Proxmire) անունով, այդ փոփոխության գլխավոր հովանավորը, ում սննդային հավելումներ արտադրողները վարձել էին ՊԴՎ-ի ներկայացրած օրինագիծը կասեցնելու համար): Այս օրենքը, հիմնվելով բացառապես վիտամինահանքային հավելումների զորության (potency) վրա՝ օրենսդրորեն արգելում է ՊԴՎ-ին սահմանել սննդային վիտամինահանքային հավելումների զորության սահմանափակող չափորոշիչներ կամ վերահսկել դրանք որպես դեղեր: «Պարենի, դեղերի և կոսմետիկ միջոցների» դաշնային օրենքի (21) հիման վրա արգելում է առողջապահության, կրթության, և սոցիալական ապահովության նախարարին.

(1)      հաստատել որևէ սինթետիկ կամ բնական վիտամինի կամ հանքանյութի զորության (potency) առավելագույն սահման

(2)      դասակարգել որևէ բնական կամ սինթետիկ վիտամին կամ հանքանյութ որպես դեղ բացառապես այն պատճառով, որ այն գերազանցում է նախարարի կողմից սնուցիչների համար որպես ռացիոնալ կամ օգտակար սահմանված զորության մակարդակը

(3)      սահմանափակել որևէ սինթետիկ կամ բնական վիտամինի, հանքանյութի, կամ սննդի այլ բաղադրամասի համադրությունը կամ քանակը սննդի մեջ, որին այս օրենքը կիրառելի է:

Օրենքը սահմանում է նաև, որ այդ արգելքները չեն տարածվում այն ​​դեպքերի վրա, երբ վիտամինը, հանքանյութը կամ սննդի այլ բաղադրիչը նախատեսված է երեխաների, հղի կամ կերակրող կանանց օգտագործման համար: Սա նշանակում է, որ երեխաներին, հղի և կերակրող կանանց չի կարելի օրական հանձնարարելի չափաքանակից մեծ դեղաչափերով վիտամինահանքային հավելումներ ընդունել: Այնինչ Հայաստանում առանց ֆոլատների (վիտամին B9) անբավարարության հստակ ապացույցների` հղիներին 5մգ գերդեղաչափով ֆոլաթթու են նշանակում (3 ամիս ժամկետով), ինչը 12,5 անգամ գերազանցում է հենց Հայաստանի առողջապահության նախարարության հաստատած «Մինչ հղիության խնամքի կազմակերպման, հղիության նախապատրաստման վարման և առողջության պահպանման ազգային չափորոշիչով» սահմանված օրական չափաքանակը (400մկգ), որը խորհուրդ է տրվում օրական ընդունել հղիանալուց առնվազն մեկ ամիս առաջ (22): Հղիության ընթացքում ֆոլաթթվի ընդունման չափորոշիչ կամ ուղեցույց չհաջողվեց գտնել։ Մյուս կողմից, ՆԽԱ արատն առաջանում է բեղմնավորումից հետո 17-28-րդ օրերի (3,5-4 շաբաթ) ընթացքում, այնինչ հղիները սովորաբար հաշվառման են կանգնում հղիության 8-րդ շաբաթից սկսած, երբ այդ արատը կամ չի առաջացել, կամ էլ առաջացել է ու չի կարող վերանալ որևէ դեղ խմելով։

ԱՄՆ-ում սննդային հավելումների ոլորտը կանոնակարգող օրենքների համաձայն սննդային հավելումներ արտադրողները պարտավոր չեն նույնպիսի խստությամբ ինչպես դեղերի համար է պահաջվում՝ ապացուցել իրենց արտադրանքի անվտանգությունն ու արդյունավետությունը նախքան դրանց վաճառքը: Հետագայում, վաճառքում հայտնվելուց հետո միայն, ՊԴՎ-ն կարող է ապացուցել դրանց վտանգավորությունը: Ավելի մեծ աբսուրդ պատկերացնու՞մ եք: Բերենք այս իրապես պակասավոր կանոնակարգի հետևանքերից մի օրինակ, որը ԱՄՆ ՊԴՎ պաշտոնական կայքում ներկայացված է որպես «պարենի և դեղերի օրենքի պատմության փուլանիշ». 1989թ. ՊԴՎ-ի պահանջով L-tryptophan պարունակող սննդային հավելումներ արտադրողը վաճառքում գտնվող 100մգ կամ ավելի պարունակությամբ հավելումների հետկանչ է հրապարակել, քանի որ բացահայտվել էր հստակ կապը L-tryptophan հաբերի սպառման ու ԱՄՆ-ում Eosinophilia myalgia համախտանիշի (EMS) բռնկման միջև, որը բնութագրվում էր հոգնածությամբ, հևոցով, և այլ ախտանշաններով: Մինչև 1990թ. «Հիվանդությունների վերահսկման և կանխարգելման կենտրոնները» (Centers for Disease Control and Prevention - CDC) հաստատում է EMS ավելի քան 1500 դեպք, այդ թվում 38 մահվան արդյունքով, և ՊԴՎ-ն արգելում L-tryptophan-ի ներմուծումը (23): Նախքան շուկայում հայտնվելը վիտամինահանքային հավելումների անվտանգության դեղերին հավասարեցված ապացույցների ներկայացման պահանջի բացակայության պայմաններում հնարավոր են և պատմությանը հայտնի են բազմաթիվ այսպիսի դեպքեր (մի քանիսը կներկայացվեն ստորև), որոնք հնարավոր կլիներ կանխել սննդային հավելումների անվտանգության և արդյունավետության ավելի խիստ պահանջների դեպքում:

Սնուցիչների մակնշման և կրթության օրենքը (ՍՄԿՕ, Nutrition Labeling and Education Act – NLEA, 1990) Պարենի և դեղերի վարչությանը օժտում է հատուկ լիազորություններով իր կանոնակարգմանը ենթակա սննդատեսակների մեծ մասի համար պահանջել սնուցիչների մակնշում (24): Օրենքի ընդունումից հետո ՊԴՎ-ն ՍՄԿՕ պահանջներն իրականացնելու համար հրապարակում է առաջարկվող կանոնները, նշելով, որ 1) արտադրող ձեռնարկությունները կեղծ պնդումներ են անում, 2) վիտամինների նկատմամբ պետք է կիրառվեն նույն չափանիշերը ինչ դեղերի համար է կիրառվում, և 3) ցանկացած պնդում պետք է ենթարկվի գիտական մանրակրկիտ հետազոտության: Սակայն այս պահանջներն այդպես էլ օրենսդրական հաստատում չեն ստանում։

«Պարենի, դեղերի և կոսմետիկ միջոցների» դաշնային օրենքի փոփոխությունն ամրագրված «Սննդային հավելումների մատչելիության և գանգատների մորատորիում» (Dietary Supplement Access and Claims Moratorium Act, 1993) օրենքով (25)՝ արգելում է ԱՄՆ առողջապահության և սոցիալական ծառայությունների նախարարին պահանջել «սննդային հավելումների հաստատում՝ նախքան դրանց շուկա մտնելը:» Սա սննդային հավելումների ոլորտի լիակատար «ազատականացման» հերթական խայտառակ դրույթն է:

Սրան հաջորդում է «Սննդային հավելումների առողջապահության և կրթության օրենքը» (ՍՀԱԿO, Dietary Supplement Health and Education Act – DSHEA, 1994) (26): Այս օրենքն ըստ էության նախատեսված էր մշտապես խոչընդոտել ՊԴՎ-ին կիրարկել կենսակտիվ սննդային հավելումների (ինչպես օրինակ՝ վիտամինների) արտադրությունն ու սպառումը կանոնակարգող «Սնուցիչների մակնշման և կրթության օրենքը»: ՍՀԱԿՕ-ին, որով սննդային հավելումների ոլորտի կանոնակարգումը հերթական «ազդեցիկ» փոփոխության ենթարկվեց, ավելի հանգամանալի կանդրադառնանք: Այն տալիս է սննդային հավելումների պիտակավորման և մակնշման կոնկրետ պահանջները, լիազորում է ՊԴՎ-ին մշակել և հրապարակել «Արտադրության պատշաճ պայմանները» (Good Manufacturing Practice, GMP) սննդային հավելումների համար, սահմանում է «սննդային հավելումներն» ու «սննդային բաղադրիչները» և դասակարգում է դրանք որպես սնունդ։

«Սննդային հավելում» հասկացությունն ըստ ՍՀԱԿՕ-ի սահմանվել է որպես բերանով ընդունվող որևէ նյութ, որը պարունակում է «սննդային բաղադրիչ» (բնական կամ սինթետիկ) սննդակարգը համալրելու նպատակով: Սննդային հավելումները կարող են ներառել՝ վիտամիններ, հանքային միկրոտարրեր (միներալներ), խոտաբույսեր կամ այլ բուսանյութեր, ամինաթթուներ, խտանյութեր, նյութափոխանակության արդյունքներ (metabolites), օրգանների հյուսվածքներ, և/կամ էքստրակտներ։ Որոշ սննդային հավելումներ կարող են օգնել ձեզ ստանալ բավարար էական սնուցիչներ, մյուսները կարող են օգնել ձեզ նվազեցնել հիվանդության ռիսկը։ Կենսակտիվ սննդային հավելումները կարող են լինել էքստրակտ/մզվածք կամ խտանյութ, և կարող են լինել տարբեր ձևերով՝ հաբ, պարկուճ, գել, հեղուկ կամ փոշի (27): Բայց չէ՞, որ այս սահմանմանը համապատասխանող «սննդային բաղադրիչները» կարող են այդ հաբերում կամ պարկուճներում առկա լինել բուժական չափաբաժնով և այն էլ սինթեզված լինել քիմիական լաբորատորիաներում և հետևաբար իրականում սնունդ չլինել: Մի՞թե կարելի է «սննդային հավելումները» հավասարեցնել սննդի հետ, ինչպես ԱՄՆ օրենսդրությունն է որդեգրել ու մինչ օրս չի հրաժարվում դրանից: Այս սահմանմանը և հետևաբար ԱՄՆ-ում ՍՀԱԿՕ-ի կարգավորմանն են ենթարկվում նաև վիտամին B9 (ֆոլաթթու), վիտամին A, ցինկ, երկաթ պարունակող միացությունները: Հայաստանի Հանրապետության կառավարության հավանությանն արժանացած «ՑՈՐԵՆԻ ԱԼՅՈՒՐԻ ՀԱՐՍՏԱՑՄԱՆ ՄԱՍԻՆ» օրենքի նախագծի ՀՀ Ազգային Ժողովի կողմից ընդունվելու դեպքում Հայաստանում ալյուրի ավելի քան 85%-ը պետք է հարստացվի այդ միացությունների խառնուրդից բաղկացած պրեմիքսներով: Հարկ է նշել, որ ֆոլաթթուն և երկաթ պարունակող միացությունները Հայաստանի հիմնական դեղերի ցանկում գրանցված են որպես հակասակավարյունային դեղեր՝ 64 համարի տակ (28): Հայտնի չէ՝ պատահաբար թե դիտավորությամբ, ֆոլաթթվի դեղահատերը հաստատված են 1մգ և 5մգ դեղաչափերով, ինչը ՀՀ առողջապահության հախարարության հաստատած 400մկգ չափաբաժնով ֆոլաթթուն նախքան հղիությունը ընդունելն անհնար է դարձնում։ Ի դեպ, մեզ այդպես էլ չհաջողվեց դեղատներում 1մգ-անոց դեղահատեր գտնել՝ ֆոլաթթվի հավելումները դեղատներում առկա են միայն 5մգ դեղաչափերով։ Ավելին, չհաջողվեց նաև պարզել, թե ի՞նչ և ու՞մ որոշման համաձայն են մանկաբարձ-գինեկոլոգները համատարած 5մգ գերդեղաչափով ֆոլաթթու նշանակում հղիներին։

ՍՀԱԿՕ-ի համաձայն, սննդային հավելումներ արտադրողները պետք է գրանցեն իրենց ձեռնարկությունը ՊԴՎ-ում: Սակայն, նրանցից չի պահանջվում ՊԴՎ-ի գրանցում և հաստատում ստանալ իրենց արտադրանքի համար նախքան վաճառքը: Սննդային հավելումների վաճառքում հայտնվելուց հետո ՊԴՎ պարտականությունները ներառում են արտադրանքի մասին տեղեկության (օրինակ. մակնշում (labeling), ազդեցության պնդումներ, փաթեթի ներդիրներ) և հավելումների անվտանգության մոնիտորինգը (29): Հաշվի առնելով շուկայում նորանոր սննդային հավելումների հսկայական տեմպերով հայտնվելը և դրանց անվտանգության և ինֆորմացիայի մոնիտորինգի ՊԴՎ նվազ կարողությունները, դժվար չէ պատկերացնել մոնիտորինգի որակը, որի «արդյունքներն» առավել քան խոսուն են և որոշ օրինակներ կներկայացվեն ընթերցողի ուշադրությանը:

Սննդային հավելումների մակնշումը պարտադիր է և պիտակի տեղեկատվությունը պետք է ներառի յուրաքանչյուր սնուցիչի անունը և քանակը, օրական պահանջի տոկոսը: Այն պետք է բացահայտի ապրանքը որպես «սննդային հավելում» (օրինակ, ֆոլաթթու «սննդային հավելում»): ՍՀԱԿ օրենքի համաձայն, սննդային հավելման վաճառքը որպես որևէ կոնկրետ հիվանդության կամ վիճակի բուժման կամ կանխարգելման միջոց արգելվում է: Ապրանքը, որը վաճառվում է որպես սննդային հավելում և պիտակի կամ մակնշման միջոցով ներկայացվում է որպես կոնկրետ հիվանդության կամ վիճակի բուժման, կանխարգելման կամ բժշկման միջոց համարվում է չհաստատված և անօրինական դեղ: Արտադրողը պարտավոր է իր արտադրանքի պիտակի վրա տեղադրել «Հանձնառության հրաժարում» (Disclaimer). «Այս պնդումները չեն գնահատվել Պարենի և դեղերի վարչության կողմից: Այս ապրանքը նախատեսված չէ որևէ հիվանդություն ախտորոշելու, բուժելու, բժշկելու, կամ կանխարգելելու համար:» (These statements have not been evaluated by the Food and Drug Administration. This product is not intended to diagnose, treat, cure or prevent any disease.) (30): Տես «Օմեգա-3 ձկան յուղ» սննդային հավելման պիտակի շրջանակի մեջ վերցված տեքստը, որի վրա աստղանիշով հղում է արված Օմեգա-3-ի առողջության վրա բարերար ազդեցության նկարագրության վերջում (նկար 1): Նույն «Հանձնառության հրաժարումը» դուք կտեսնեք ԱՄՆ-ում վաճառվող կամայական սննդային հավելման պիտակի վրա, ներառյալ հղիների սպառման համար նախատեսված «Ֆոլաթթվի» պիտակի վրա (նկար 2) (31, 32): Այսպիսով, ֆոլաթթվին վերագրվող հրաշագործ ազդեցությունը բնավ գնահատված չէ ՊԴՎ կողմից։ Ավելին, ֆոլաթթուն նախատեսված չէ որևէ հիվանդություն (ներառյալ ՆԽԱ) ախտորոշելու, բուժելու, բժշկելու, կամ կանխարգելելու համար։

Նկար 1. Նկար 2.

(1)          Մեկը ցանկանում է ձեզ վաճառել մի անպետք բան, և օգտագործում է այս հայտարարությունն իրեն օրինական ճանապարհով պաշտպանած լինելու համար:«Հանձնառության հրաժարման» այս գրառումը ստիպում է մտածել, որ.

(2)          Մեկը ցանկանում է վաճառել ձեզ մի բան, որի բուժական օգտակարությանը դուք պետք է հավատաք: Սակայն, միևնույն ժամանակ, հստակ գրված տեքստով ձեզ տեղեկացվում է, որ դա բժշկական օգտակարություն չունի: Երբ դա չաշխատի, որևէ մեկի հանդեպ դատական հայց չի կարող հարուցվել:

(3)          ՊԴՎ-ն և Մեծ Ֆարման գաղտնի գործակցում են, ամեն ինչ անելով, որպեսզի ստանան ձեր փողերը, այդ թվում՝ թաքցնելով իրականությունը սննդային հավելումների մասին:

Ամեն դեպքում, զարմանալի է, թե ինչպե՞ս կարող է որևէ մեկը ցանկանա ձեռք բերել ինչ-որ բան, որին «հանձնառության հրաժարում» է կցված: Շատերը գովազդի ազդեցությանն են ենթարկվում, շատերը չեն էլ նկատում մանրագույն տառերով գրված այդ տեքստը, էլ ավելի շատերը պարզապես չեն պատկերացնում, որ ՊԴՎ-ն կարող է չվերահսկել այդ բազմամիլիարդ դոլարի արդյունաբերությունը, որը հավակնություններ ունի բուժել և կանխարգելել հիվանդությունները, բայց դրա հետ մեկտեղ պարտավոր չէ դրանց անվտանգության և արդյունավետության երաշխիքներ տրամադրել։ Ավելին, արտադրողը որևէ լուրջ պատասխանատվություն չի կրում բացասական հետևանքների համար, և հավելումների վտանգավոր լինելն ուսումնասիրվում է միայն շուկա մտնելուց հետո, երբ բազմաթիվ մարդիկ իրենց առողջության վրա արդեն իսկ զգացել են դրանց բացասական հետևանքները, և որ միայն այդ բացասական հետևանքների հայտարարագրման հիման վրա է հնարավոր որևէ վնասաբեր սննդային հավելման վաճառքը կասեցնել: Սննդային հավելումների պատճառած և՛ նյութական և՛ առողջական վնասների պատասխանատվությունը կրում է սպառողը։ Չէ՞, որ սպառողն արդեն նախազգուշացված է, որ «այդ ապրանքը նախատեսված չէ որևէ հիվանդություն ախտորոշելու, բուժելու, բժշկելու, կամ կանխարգելելու համար:»

ՍՀԱԿՕ-ի համաձայն, նոր կենսակտիվ սննդային բաղադրիչները մինչև 1994թ. հոկտեմբերի 15-ը վաճառքում չեղած սննդային բաղադրիչներն են, որոնց համար պետք է ներկայացվի օգտագործման պատմություն կամ անվտանգության որևէ այլ ապացույց, որոնք կպարունակեն անվտանգության ողջամիտ ակնկալիքներ: Նշենք, որ սննդային հավելումների անվտանգության երաշխավորման համար ապացուցողական բազան աններելիորեն թույլ է ԱՄՆ-ում և շատ այլ երկրներում: Թե ինչ կարելի է ակնկալել սննդային հավելումների շատ առանձնահատուկ ոլորտի այսպիսի կանոնակարգումից, հրաշալի լուսաբանում է քաշը նվազեցնելու համար նախատեսված «Էֆեդրա» սննդային հավելման (որոնք մինչև մի քանի տարի առաջ վաճառվում էին նաև Հայաստանում), համաշխարհային սկանդալ դարձած դեպքը. 2004թ. ՊԴՎ-ն արգելում է էֆեդրին ալկալոիդներ (Ephedrine alcaloids) պարունակող սննդային հավելումներն այն բանից հետո երբ երևան եկան այդ հավելումների սպառման հետ կապված մահվան դեպքեր ու բազմաթիվ բացասական կողմնակի ազդեցություններ (33): Որևէ մեկը որևէ պատասխանատվություն կրե՞լ է դրա համար: Դժվար թե, քանի, որ արտադրողները դրանց անվտանգության փաստացի երաշխավոր և պատասխանատու չեն՝ հիշեք «Հանձնառության հրաժարումը»: Այնինչ ՊԴՎ-ն ընդամենն իրավունք ունի սննդային հավելումների շուկա մտնելուց հետո ուսումնասիրել և ապացուցել դրանց վտանգավորությունը: Իսկ մինչ պատկան մարմինների վերջնական եզրակացության հայտնվելը այդ արտադրանքները վաճառվում են հսկայական օգուտ տալով արտադրողին: Թույլ վերահսկողության պատճառով, էֆեդրան և այլ արգելված բաղադրիչներ պարբերաբար հայտնվում են այս կամ այն սննդային հավելման բաղադրակազմում։ Միթե՞ ակնհայտ չէ, թե ում շահերն են պաշտպանում ԱՄՆ Կոնգրեսի ընդունած օրենքները:

Այսպիսով, եթե 1976թ. Պրոքսմայըրի ակտը ՊԴՎ-ին ընդհանրապես զրկեց սննդային հավելումների ոլորտը կարգավորել, ապա 1994թ. Կոնգրեսի ընդունած ՍՀԱԿՕ-ն թույլ է տալիս «կենսակտիվ սննդային հավելումների» մարքեթինգը և վաճառքն առանց գրանցման, և անվտանգության ու արդյունավետոթյան շատ թույլ պահանջներ է ներկայացնում։ Այս օրենքը ևս արդյունավետ կերպով սննդային հավելումներ արտադրողներին ազատում է գրեթե բոլոր կանոնակարգերից, որոնք պարտադիր են դեղատոմսով և առանց դեղատոմսի բաց թողնվող դեղերի համար: ՍՀԱԿՕ-ի ընդունման երաշխավորը եղել է սենատոր Օրրին Հատչը (Sen. Orrin Hatch of Utah), ով մեծ ծավալի դրամական աջակցություն է ստացել լոբբիինգի համար, մասնավորաբար` սննդային հավելումների մեծագույն արտադրողներ Herbalife International-ից ու Pfizer Inc-ից (34, 35): Կասկածից վեր են կոնգրեսմենի անձնական շահագրգռությունը և նրա գործադրած ջանքերն ուղղված իր գլխավոր աջակիցների շահերն առավելագույն կերպով ապահովելուն:

«Սննդային հավելումներ և առանց դեղատոմսի դեղեր սպառողների պաշտպանության» օրենքի (Dietary Supplement and Nonprescription Drug Consumer Protection Act – DSNDCPA, 2006) համաձայն, 2007թ. դեկտեմբերից սկսած, հավելումների անվտանգության մոնիտորինգի իրականացման համար արտադրողները պարտավոր են զեկուցել իրենց արտադրած սննդային հավելումներին առնչվող մահվան, կյանքին սպառնացող վիճակների, հոսպիտալացումների, երկարատև կամ զգալի հաշմանդամության կամ անկարողության, ծննդյան արատների, կամ այսպիսի խնդիրներ կանխելու համար անհրաժեշտ բժշկական միջամտությունների մասին (36): Օրինագիծն ընդունվել է ի պատասխան այն դժվարությունների, որ ՊԴՎ-ն դեմ էր առել «Էֆեդրա»-ի (Ephedra) վաճառքն արգելելիս, չնայած նրան, որ հազարավոր մարդիկ տուժել էին դրա օգտագործման բացասական հետևանքներից: Կոնգրեսը նշել էր, որ եթե ծանուցումներն աճեն, ՊԴՎ-ն կկարողանա ավելի արդյունավետ հայտնաբերել և պայքարել վտանգավոր արտադրանքների դեմ (37): Սակայն, հանրության պաշտպանությունն այս օրենքի ըննդունումից հետո էլ շատ քիչ է փոխվել, քանի որ ՍՀԱԿՕ-ի այլ դրույթներ շատ դժվարացնում են վտանգավոր կենսակտիվ սննդային հավելումների և դեղաբույսերի արգելքը, և բավականին ժամանակ է անցնում մինչև բացասական հետևանքների մասին ծանուցումները կուտակվում և մշակվում են, որոնց հիման վրա միայն կարելի է արգելման մասին պաշտոնական եզրահանգում հրապարակել, և այն էլ տարբեր աստիճանի «խստության» նախազգուշական նամակներ ուղարկելուց, մամլո հաղորդագրություններ հրապարակելուց, և տեսչական ստուգումներից հետո:

Ի ապացույց ներկայացվածի․ Չնայած սննդային հավելումներում էֆեդրինի, արիստոլոխաթթվի, և մարդկային պլացենտայի օգտագործման արգելված լինելուն, 2007թ. ՊԴՎ-ն իր կայքում տեղադրել է մի ֆիրմայի այդ բաղադրիչները պարունակող 12 անուն սննդային հավելումների հետկանչի հայտարարությունը (38): Բայց չէ՞, որ էֆեդրին ալկալոիդներն արգելվել էին դեռևս 2004թ. (39), իսկ արիստոլոխաթթվի խիստ վնասակար լինելու մասին հայտարությունները հրապարակվել էին և 2000թ. և 2001թ., և չնայած այս նախազգուշական միջոցներին այդ տոքսիկ նյութերով հավելումները հայտնվել էին և դեռ հայտնվում են վաճառքում: Սա ընդամենը նշանակում է, որ ԱՄՆ-ը սննդային հավելումների ոլորտի վերահսկման և կարգավորման աններելիորեն սխալ մոտեցում է որդեգրել, հավասարեցնելով դրանք պարենին, այլ ոչ թե դեղերին, և սննդային հավելումների շուկայում հայտնվելուց հետո միայն ՊԴՎ կարող է ուսումնասիրել դրանց վտանգավորության հարցը։

Տեղեկատվության բարելավման նպատակով «Սննդային հավելումների առողջապահության և կրթության օրենքը» (ՍՀԱԿO, 1994թ.) նախատեսում է, որ մանրածախ առևտրի կետերը կարող են տարածել «երրորդ կողմի» նյութերը, որոնք կօգնեն տեղեկացնել սպառողներին այդ սննդային հավելման մասին, և որոնց վրա չեն տարածվում պիտակների և մակնշման դրույթներով նախատեսված սահմանափակումները: Թվում է, թե սա լավ և օգտակար դրույթ է սպառողների համար, քանի որ հնարավորություն կտա լիարժեք ինֆորմացիա ստանալ հավելման մասին: Սակայն, պիտակների համար ներկայացվող ՍՀԱԿՕ պահանջներից խուսափելու համար, հավելումներ արտադրողներն օգտվելով «երրորդ կողմի» ընձեռած հնարավորություններից՝ հանրությանը տեղեկացնում են, հիմնականում կասկածելի հիմնավորումով, իրենց արտադրանքի «բուժական» օգտագործման մասին, ինչն արգելված է նշել ապրանքի պիտակների վրա նույն օրենքի մեկ այլ հոդվածով: Այդ «oգտակար» իրազեկումն արվում է հիմնականում արտադրանքի բաղադրիչների և դրանց ազդեցության մասին տեղեկություն տալով գրքերի, ամսագրերի, տեղեկագրերի, բուկլետների, դասախոսությունների, ռադիո և հեռուստատեսային հաղորդումների միջոցով, ինչպես նաև մանրավաճառների (դեղատներ, կրպակներ, ԱՄՆ-ում նաև մթերային խանութներ, բենզալցակայաններ, և այլն) կողմից բանավոր ներկայացվող պնդումներում, ինչպես նաև ինտերնետում:

(շարունակություն)

Մեկնաբանել

Լատինատառ հայերենով գրված մեկնաբանությունները չեն հրապարակվի խմբագրության կողմից։
Եթե գտել եք վրիպակ, ապա այն կարող եք ուղարկել մեզ՝ ընտրելով վրիպակը և սեղմելով CTRL+Enter