Երանուհի Սողոյան, Գրիշա Բալասանյան

1988թ. երկրաշարժից հետո, ինչպես Գյումրի քաղաքի դեպքում եղավ, երբ որոշվել էր քաղաքը կառուցել քաղաքից դուրս ու այդպես առաջացան Անի, Մուշ, Շերամ, Տարոն և այլ թաղամասեր, Ախուրյան շրջկենտրոնի պարագայում էլ, որտեղ գրեթե 90%-ով ավիրվել էին բազմահարկ բնակելիները, շինարարություն ծավալվեց բուն բնակավայրից 3 կմ հեռավորության վրա: Այդպես առաջացավ Նոր Ախուրյան թաղամասը՝ մի քանի բազմաբնակարան շենքերով և երկհարկանի, մասնավոր կառույցներով: Նոր Ախուրյան թաղամասում ապրում է մոտ 500 բնակիչ: Թաղամասը հետագայում բուն համայնքի «գլխացավանքը» դարձավ՝ իր բազմաթիվ չլուծված հարցերով: Դրանք չեն լուծվել մինչև օրս՝ անբարեկարգ ճանապարհներ, հասարակական տրանսպորտ, կոյուղի և այլն:

Այն, որ Նոր Ախուրյանը դեռ լիարժեք չի ձևավորվել, կարելի է կռահել թաղամասի հենց մուտքից: Կիսակառույց շինություններն ամբողջությամբ թալանվել են: Կանգուն են մնացել պատերն ու հողից դուրս ցցված մետաղական կոնստրուկցիաները: Գրեթե չկա տարի, որ թաղամասում երեխաներն այդ կիսակառույց պատերից չընկնեն և չվնասեն իրենց, կամ վնասվածքներ չստանան մետաղի սուր կտորներից, որոնք չեն հեռացվել տարածքից:

Թաղամասը լրիվ մոռացության է մատնվել: Դիտահորերը բաց են, իսկ որն էլ կարողացել են բնակիչները փակել են երկաթի կտորներով, կոշտ առարկաներով ու քարերով:

Ախուրյանի համայնքապետ Արծրուն Իգիթյանը ևս չի թաքցնում, որ Նոր Ախուրյանը «պրոբլեմային տարածք է»:

Առաջին «չլուծվող» հարցը կենտրոնին կապող հասարակական տրանսպորտն է: Նոր Ախուրյանի բնակիչները մեզ հետ զրույցում ասացին, որ առավոտյան, երբ սկսվում է երթուղու աշխատանքը, մարդիկ իրար գլուխ են ջարդում, թե ով պետք է նստի: Եթե բաց թողնեն և չնստեն ուսանողները, ավագ դպրոցի աշակերտներն ուշանալու են դասից, իսկ աշխատողները՝ աշխատանքից:

Բնակիչներից Հռիփսիմե Եղոյանը պատմեց, որ 15 տարի է` ապրում է Նոր Ախուրյանում, և բազմիցս բարձրաձայնել են տրանսպորտի մասին, սակայն անօգուտ: Նրա փոխանցմամբ` խնդիրը ձգվում է տարիներ եւ վերջնական լուծում չի ստանում: Հռիփսիմեն հաշվել է, որ 18 հոգու համար նախատեսված երթուղային տաքսիում առավոտյան փորձում է ոտքի տեղ գտնել ու տեղավորվել 50-52 մարդ:

«Վարորդն էլ մեղք չունի, ում տանի, ում թողի: Ստիպված մարդկանց լցնում է իրար վրա: Էստեղ բոլորը ողնաշարի խնդիր ունեն, երեխեն գնում-գալիս է, արդեն մեջքի ցավից չի կարողանում շարժվի»,-ասում է Հռիփսիմե Եղոյանը:

«Մենք դրանով չենք զբաղվում, քանի որ ներքին ցանց չունենք: Փորձեցինք ստեղծել, չեղավ: Ներհամայնքային տրանսպորտ մեր մոտ չի աշխատում: Էս գծերը նախկինում սպասարկում էր «Տրանս ակնթարթ»-ը, տնտեսական նկատառումներից ելնելով` դադարեցրին: Հետո մեկ այլ կազմակերպություն շահեց մրցույթը, որ սպասարկի գիծը: Գիծ ասելով, դա Գյումրի-Ախուրյան 5-7 կմ ուղիղ գծով հատվածն է: Ուղեվարձը եղել է 50 դրամ Գյումրի-Ախուրյանի եւ 100 դրամ Գյումրի-Նոր Ախուրյանի համար»,-ասում է Ախուրյանի համայնքապետ Արծրուն Իգիթյանը:

Ներկայում «գիծ» շահագործողը Նոր Ախուրյանի բնակիչ է: Միջհամայնքային գծերի համար մրցույթ հայտարարում եւ կազմակերպում է մարզպետարանը: Արծրուն Իգիթյանը պատմեց, որ «Տրանս ակնթարթ» ընկերության հրաժարվելուց հետո երթուղին շահագործած հաջորդ կազմակերպությունը անբարեկարգ ճանապարհների պատճառով պայմանագրի ժամկետի ավարտից հետո հրաժարվել է մասնակցել մրցույթներին:

Շահագործելու հարցում դժվարություններ են առաջացել նաև զուգահեռ աշխատող անհատ տաքսիստների պատճառով, որոնք անձը ընդամենը 100 դրամով ավելի արագ են մարդկանց տեղ հասցնում, քան 30 րոպեն մեկ Գյումրուց Ախուրյան և հետադարձ երթևեկող «Գազելը»: Երկու տարի առաջ տաքսիստները, պատճառաբանելով գազի թանկացումը, ուղեւորավարձը դարձրին 150 դրամ Ախուրյանից Գյումրի գնացողների համար, իսկ նորախուրյանցիների համար՝ պատճառաբանելով վատ ճանապարհները, գինը բավական թանկ էր ստացվում՝ 700-1000 դրամ: Ու քանի որ ամենաակտիվ բողոքողները Նոր Ախուրյանի բնակիչներն են, որոշվեց գոնե կարգավորել այս թաղամասի տրանսպորտի հարցը: Ախուրյանի` տարիներ շարունակ չլուծվող հասարակական տրանսպորտի հարցը բնակիչներին զրկել է այլընտրանքից:

Համայնքապետն ասաց, որ ավագանու որոշումով, 2013թ-ին՝ 2 մլն 400 հազար դրամով, ներառյալ հարկերը, «Պազ» մակնիշի ավտոբուս են գնել: Կատարել են ուսումնասիրություն և պարզել, որ ավտոբուսի շահագործման դեպքում ծախսերը հազիվ է փակվելու, սակայն որոշել են շահագործել: Նման որոշում կայացվել է նախկին մարզպետ Ֆելիքս Ցոլակյանի խորհրդով: Ինչպես հայտնի է Շիրակի մարզը ղեկավարած 7-րդ մարզպետն աղմուկ-աղաղակ, բուռն իրադարձություններ չէր սիրում և բնակիչների բարձրացրած հարցերին լուծում տալու նպատակով` համայնքապետերից պահանջում էր այնպես անել, որ շատ «ղալմաղալ» չլինի: Ահա, հենց այդ տրամաբանությամբ էլ լուծվել է ավտոբուսի հարցը, քանի որ նորախուրյանցիները հուսահատված հասել էին մարզպետարան:

«Բայց էս ընթացքում մեզ երկու անգամ տուգանել են, որովհետև ավտոբուսը աշխատեցնում էինք ապօրինի: Մինչև նոր մրցույթը էդ ավտոբուսն է աշխատել, բնակիչները գոհ են եղել, որովհետև մեծ էր, հարմար էր: Ուղեվարձը 100 դրամ: Ավտոբուսը հիմա կայանած է Նոր Ախուրյանի բնակիչ անհատ ձեռնարկատեր Հակոբ Կիրակոսյանի տան դիմաց: Ավտոբուսը էլ չշահագործեցինք, որովհետև երրորդ տուգանքի դեպքում քրեական գործ կբացվեր»,- ասում է Արծրուն Իգիթյանը:

Նշենք, որ այժմ Հակոբն է երթուղին սպասարկում: Մրցույթը հաղթել է 2015թ. և շահագործում է  իր սեփական «Գազել» մակնիշի ավտոմեքենան:

Հակոբ Կիրակոսյանը նշեց, որ երթուղին իրեն չի արդարացնում, որովհետև թաղամասից Գյումրի ծանրաբեռնված աշխատում է միայն առավոտյան ժամը 8-ին:

«Նախ` 50 մարդ չի եղել գազելում, եղել է 40-42 հոգի, բայց ոչ ավելի»,- ասում է Հակոբը, հավելելով, որ 2018թ. մայիսին լրանալու է պայմանագրի ժամկետը ու դեռ չգիտի՝ նոր մրցույթով կշարունակի երթուղին սպասարկել, թե չէ:

Ո´չ Հակոբը, ո´չ էլ Ախուրյանի համայնքապետ Արծրուն Իգիթյանը չժխտեցին, որ օրվա որոշ ժամերի չեն աշխատում, շաբաթ-կիրակի օրերին սահմանափակում են ուղերթերը երեք անգամով:

Համայնքապետն առաջարկում է առավոտյան ժամը 7.30 ուղերթ ավելացնել, սակայն վարորդն իրատեսական չի համարում: Մեր ներկայությամբ Արծրուն Իգիթյանն առաջարկեց Հակոբ Կիրակոսյանին խորհրդակցել բնակիչների հետ և ժամեր որոշել: Համայնքապետը կարծես թե իր բնակիչների հետ հարցը քննարկելու «տրամադրություն» չուներ:

Հաջորդ մասշտաբային հարցը, որ բարձրացնում են Նոր Ախուրյանի բնակիչները, կոյուղին է, որի խցանման պատճառով ամռանը կոյուղաջրերը լցվում են նկուղները՝ տարածելով գարշահոտություն, իսկ ձմռանը՝ սառում:

Բանն այն է, որ 1996թ., երբ ձևավորվեցին ՏԻՄ-երը, կոյուղին, խմելու ջրագծերը հանձնվեցին համայնքին: Նոր Ախուրյանի կոյուղու ցանցի համար երկար տարիներ պատասխանատուն եղել է Ախուրյան համայնքը: Մոտ 10 տարի առաջ համակարգը հանձնվեց «Շիրակ ջրմուղկոյուղուն», իսկ համայնքը դարձավ բաժնետեր: Անցած տարի որոշվեց այն ամբողջությամբ հանձնել «Վեոլիա ջրին»:

Նոր Ախուրյան թաղամասի բնակչուհի Կարինե Աստատուրյանը պատմեց, որ չլուծված հարցերը գոյություն ունեն արդեն 15 տարի:

«Կոյուղու խնդիրը դիտահորերից է, խցանված են, մեքենան գալիս, մաքրում է, բայց որոշ ժամանակ անց էլի խցանումը կա: Դա համայնքի հետ կապ չունի, սպասարկող կազմակերպությունը պիտի հարցը լուծի»,- ասում է Արծրուն Իգիթյանը: Բնակիչների պնդմամբ` խնդիրը նոր չէ, այլ 15 տարվա պատմություն ունի, նշանակում է համայնքը 21-րդ տարին ղեկավարող համայնքապետը միջոցներ չի ձեռնարկել նույնիսկ այն ժամանակ, երբ ցանցը եղել է համայնքային ենթակայության տակ:

Մինչ կոյուղաջրերի հարցը մեկը մյուսի վրա է գցում՝ վտանգված է թաղամասում ապրող երեխաների կյանքը: Բանն այն է, որ դիտահորերից կոյուղաջրերը դուրս են գալիս և լցվում կիսակառույց շինությունների մեջ: Կեղտաջրերից խորը լճակներ են ձևավորվում, իսկ երեխաները խաղում են նույն տարածքում: Պատահականություն է, որ մինչև օրս դժբախտ դեպքեր չեն արձանագրվել:

Կեղտաջրերը լցվում են նաև շենքերի նկուղները՝ խարխլելով պատերը, թուլացնելով հիմքերը: Երկրաշարժ տեսած բնակիչները վախենում են, որ տարիների ընթացքում այս շենքերը ևս փուլ կգան: