Ֆինանսական ավտոմատացման համակարգերի ընտրությունը

Ֆինանսական ավտոմատացման համակարգի (ՖԱՀ) ընտրությունը իր հետ բերում է նաեւ տեխնիկական ենթակառուցվածքի ընտրություն, մասնավորապես Տվյալների բազաների ղեկավարման համակարգ ի (ՏԲՂՀ), օպերացիոն համակարգեր, սերվերներ եւ այլն: Թեպետ լայնորեն տարածված են ՖԱՀ-երի ընտրությանը վերաբերող բազմաթիվ հոդվածներ, նրանցում լիարժեք չի լուսաբանվում նշված տեխնիկական ենթակառուցվածքի տարրերի ազդեցությունը այդ ընտրության վրա: Մյուս կողմից՝ այնպիսի աշխատությունները, որոնք համեմատում են, ասենք, երկու ՏԲՂՀ-եր (SQL Server, Oracle), լի են տեխնիկական բնույթի բազմաթիվ ցուցանիշներով եւ կտրված են որեւէ կոնկրետ կիրառությունից:

Այս հոդվածում մենք կհամեմատենք երկու ամենահայտնի ՏԲՂՀ-երը' MS SQL Server-ը եւ Oracle-ը՝ ՖԱՀ-ի կիրառության տեսակետից:

SQL Server-ը եւ Oracle-ը երկուսն էլ SQL լեզվի հիման վրա հաճախորդ-սերվեր ճարտարապետությամբ ՏԲՂՀ-եր են եւ օգտագործվում են տվյալների բազաների հետ աշխատող ամենատարբեր համակարգերի ծրագրավորման համար: Ընդ որում՝ ասենք SQL Server-ի հիման վրա գրված կիրառական խնդիրը կարելի է հեշտությամբ տեղափոխել Oracle-ի վրա եւ հակառակը:

Ինչպես նաեւ՝ պետք է հաշվի առնել այն փաստը, որ կարելի է օգտագործելով, ասենք, Oracle ՏԲՂՀ-ը գրել շատ վատ ֆինանսական ավտոմատացման համակարգ, իսկ, ասենք, SQL Server 2000-ով գրել շատ լավը եւ ընդհակառակը:

ՖԱՀ-ի ընտրությունը պետք է բացառապես բխի տվյալ ՖԱՀ-ի ֆունկցիոնալ հնարավորություններից, ծրագրավորողների հմտություններից, օգտագործված տեխնոլոգիական լուծումների առկայությունից եւ այլն:

Այն բանից հետո, երբ արդեն ընտրված է այս կամ այն համակարգը, որը բավարարում է տվյալ ֆինանսական կազմակերպության բիզնեսի պահանջներին, կարելի է ուսումնասիրել նաեւ այդ ՖԱՀ-ի տեխնիկական ենթակառուցվածքի տարրերը, եւ մասնավորապես ՏԲՂՀ-ն:

Համեմատենք Microsoft SQL Server եւ Oracle ՏԲՂՀ-երի տեխնիկական բնութագրիչները ՖԱՀ-ի կիրառության տեսակետից:

Տեխնիկական բնութագրիչները

Արտադրողականությունը

Առհասարակ երկու ՏԲՂՀ-երի արտադրողականության համեմատումը շատ բարդ խնդիր է: Շատ հաճախ վկայակոչվում են համեմատություններով զբաղվող պրոֆեսիոնալ կազմակերպությունների (TPC-Transaction Processing Performance Council) հրապարակած թվերը այս կամ այն համակարգի արտադրողականության վերաբերյալ: Օրինակ՝ որ HP Superdome (64 bit, Intel Itanium 2 processors) սերվերների վրա SQL Server 2005-ը կատարում է 1,082,203 տրանզակցիա մեկ րոպեում, իսկ, ասենք, Oracle 10g-ն՝ 1,008,114 տրանզակցիա մեկ րոպեում:

Սակայն ի՞նչ կարող է եզրակացնել հայաստանյան ֆինանսական կազմակերպությունը այդ թվերից. Մեծ հաշվով ոչինչ: Հաշվի առնելով, որ Հայաստանում անհնար է պատկերացնել մեկ միլիոն տրանզակցիա մեկ րոպեի ընթացքում, կարելի է եզրակացնել, որ երկու ՏԲՂՀ-երն էլ ունեն բավականին արտադրողականություն հայաստանյան խնդիրների լուծման համար:

Բնական հարց կարող է առաջանալ, թե այդ դեպքում ինչպես է ստացվում, որ, ասենք, բանկը ինչ-որ հաշվետվություն ստանալու համար վատնում է մի քանի տասնյակ րոպեներ: Խնդիրն այն է, որ կիրառական ծրագիրը, տվյալ դեպքում՝ ՖԱՀ-ը եւս պետք է գրված լինի շատ գրագետ, օգտագործի արդյունավետ ծրագրավորման բոլոր հնարքները, հիմքում ունենա տեխնոլոգիական լուծումներ եւ այլն: Հակառակ դեպքում այն, որ ՏԲՂՀ-ը կարող է կատարել մեկ միլիոն տրանզակցիա մեկ րոպեում, ոչինչ չի նշանակի, եթե, ասենք, արդյունավետ չեն կազմակերպված տվյալների մշակումը, եւ այն տվյալը, որի նկատմամբ գրված է տրանզակցիան, երկար ժամանակ գտնվում է այլ օգտագ ործողի տնօրինության տակ : Այս եւ նման այլ խնդիրներ պետք է լուծված լինեն բացառապես կիրառական համակարգի շրջանակներում:

Նշենք նաեւ, որ SQL Server-ը, լինելով սերտորեն կապված Windows օպերացիոն համակարգի հետ, հատուկ օպտիմիզացված է Windows սերվերների վրա աշխատելու համար: Իսկ, ասենք, Oracle-ը շատ ավելի արդյունավետ աշխատանք է ցուցաբերում UNIX սերվերների վրա: Այսինքն՝ եթե կա արտադրողականության բարձրացման խնդիր, ապա միարժեքորեն պետք է ընտրել Windows + SQL Server կամ UNIX + Oracle:

Պաշտպանվածությունը

Տեղեկատվական անվտանգությունը ֆինանսական կազմակերպություններում գնալով առավել կարեւոր է դառնում այն պատճառով, որ շատերն օգտագործում են Ինտերնետը տարբեր ծառայություններ մատուցելու համար: Օրինակ՝ բանկերը հեռահար մասնաճյուղերը միացնում են գլխամասի կենտրոնացված բազային՝ օգտագործելով Ինտերնետի կապուղիները: Նման կենտրոնացված սպասարկումը հիանալի ծառայություն է բանկի հաճախորդների համար, սակայն դա իր հերթին բերում է բանկի տվյալների խոցելիության աստիճանի բարձրացման: Անհրաժեշտ է ապահովել պատշաճ տեղեկատվական անվտանգության միջոցառումներ: Այդ միջոցառումների մի բաղադրիչն է ՏԲՂՀ-ի պաշտպանվածության ապահովումը: Նշենք որ եւ՛ SQL Server-ը, եւ՛ Oracle-ը իրենց մեջ տվյալների անվտանգության ապահովման անհրաժեշտ հենքային մեխանիզմներ են ընդգրկում:

Այն, որ ՏԲՂՀ-ը տրամադրում է տվյալների անվտանգության ապահովման մեխանիզմներ, դեռ չի նշանակում, որ ձեր տվյալների անվտանգությունն ապահովված է: Անհրաժեշտ է, որպեսզի այդ մեխանիզմները օգտագործեն տվյալների բազաների ադմինիստրատորները եւ ծրագրավորողները, ընդ որում՝ օգտագործեն գրագետ: Շատ ցանկալի է, եթե ֆինանսական կազմակերպությունը կամ այն կազմակերպությունը, որը տրամադրում է ֆինանսական ավտոմատացման համակարգ, իր կազմում ունենա հավաստագրված եւ տեղեկատվական անվտանգության ոլորտում նեղ մասնագիտացած աշխատողներ:

Մյուս կարեւոր հարցն այն է, թե որքան հաճախ են նոր սողանցքներ հայտնաբերվում այս կամ այն համակարգում, եւ որքանով արագ են ուղղվում այդ սողանցքները արտադրողների կողմից:

Տեղեկատվական անվտանգության պատահարներով զբաղվող տարբեր անկախ կազմակերպություններ պարբերաբար հրապարակում են տվյալներ այս կամ այն համակարգում հայտնաբերված սողանցքների եւ սխալների վերաբերյալ:

Օրինակ՝ ըստ NIST-ի (National Institute of Standards and Technology)՝ Oracle-ի դեմ գրանցվել է 81 պատահար, իսկ SQL Server-ի դեմ՝ 46 պատահար նույն ժամանակահատվածում:

Արդյոք սա նշանակու՞մ է, որ SQL Server-ն ավելի պաշտպանված է, քան Oracle-ը: Բնավ ոչ: Քանի որ նույնիսկ մեկ պատահարը կարող է բավական լինել գրոհի զոհ դառնալու համար:

Այստեղից եզրակացություն. երկու ՏԲՂՀ-երում էլ առկա են տեղեկատվական անվտանգության ապահովման հենքային մեխանիզմները, իսկ սողանցքները երկուսում էլ ժամանակ առ ժամանակ հայտնաբերվում եւ ուղղվում են:

Տեղեկատվական անվտանգության պատշաճ ապահովման համար անհրաժեշտ է անվտանգության համալիր քաղաքականություն, եւ այդ քաղաքականությամբ թելադրված համալիր միջոցառումներ՝ նվազեցնելու խոցելիության աստիճանը:

Գինը

Արժեքը

Գաղտնիք չէ, որ հայաստանյան կազմակերպություններն օգտագործում են ցանկացած ծրագրային ապահովում, այդ թվում նաեւ SQL Server եւ Oracle՝ առանց դրանց համար վճարելու համապատասխան արտադրողներին: Այդ իսկ պատճառով նշված ՏԲՂՀ-երի արժեքի մասին դիտարկումները կարող են թվալ ոչ այնքան էական: Սակայն դա միայն առաջին հայացքից է այդպես մի քանի պատճառներով:

Նախ՝ մոտ ապագայում Հայաստանը վավերացնելու է հեղինակային իրավունքի մասին օրենքը, որը կպարտադրի կազմակերպություններին օգտագործել բացառապես լիցենզավորված ծրագրեր:

Երկրորդ' լիցենզավորված ծրագրային ապահովումն ավելի հուսալի է, զերծ սխալներից եւ վիրուսներից, ինչը շատ կարեւոր է ֆինանսական կառույցների համար: Եթե նախկինում ծրագրերի լիցենզիաներ ձեռք էին բերում միայն արտասահմանյան կազմակերպություններն ու դեսպանատները, այժմ բանկերը եւ այլ խոշոր կազմակերպություններ նույնպես սկսել են լիցենզավորել իրենց համար խիստ նշանակություն ունեցող համակարգերը:

Այսպիսով՝ այս կամ այն ՏԲՂՀ-ը (կամ, ավելի ճիշտ, այդ համակարգի հիման վրա գրված ՖԱՀ-ը) ձեռք բերելիս խիստ մեծ դերակատարություն է ստանում այդ ՏԲՂՀ-ի արժեքը:

Ինչպես SQL Server-ը, այնպես էլ Oracle-ը ունեն իրենց Standard եւ Enterprise տարբերակները: Standard տարբերակը նախատեսված է միջին կազմակերպությունների համար, Enterprise-ը, մասնավորապես, թույլ է տալիս օգտագործել ավելի շատ հիշողություն եւ ավելի շատ պրոցեսորներ:

Դիտարկենք մի քանի տիպային տարբերակ փոքր, միջին եւ մեծ ֆինանսական կազմակերպության համար:

Փոքր

Պրոցեսորների քանակը     Oracle 10 Standard Edition           SQL Server 2000 Standard Edition
         1                      $15,000 US                                  $4,999 US

Միջին
Պրոցեսորների քանակը     Oracle 10 Standard Edition           SQL Server 2000 Standard Edition
         2                       $30,000 US                                 $9,998 US

Մեծ
Պրոցեսորների քանակը       Oracle 10 Enterprise Edition        SQL Server 2000 Enterprise Edition
    4                             $160,000 US                               $79,996 US

Ընդ որում՝ հարկ է նշել, որ Oracle-ի գնի մեջ չեն մտնում օժանդակ ղեկավարման որոշ գործիքներ, տեղեկատվական անվտանգության ապահովման գործիքներ, եւ անհրաժեշտության դեպքում դրանք պետք է ձեռք բերել առանձին:

TCO (Total Cost of Ownership-Տիրապետման գինը)

Երկու ՏԲՂՀ-երի համեմատման գործընթացում կարեւորագույն դերակատարություն ունի այդ համակարգերի շահագործման հետ կապված ծախսերի չափը: Բացի բուն համակարգերի արժեքից, որը վճարվում է այդ համակարգերի արտադրողներին, կան նաեւ այլ ծախսեր, որոնք կապված են այդ համակարգերի շահագործման հետ: Դրանք են՝ օպերացիոն համակարգերի, սերվերների, տվյալ համակարգը շահագործող մասնագետների վերապատրաստման եւ այլ ծախսերը:

ՏԲՂՀ-ի շահագործման վերջնական գումարը հաշվելիս պետք է պարտադիր հաշվի առնվեն այս բոլոր գործոնները:

Օրինակ՝ Oracle + UNIX տարբերակի դեպքում պետք է վճարել նաեւ UNIX օպերացիոն համակարգի համար: Նշենք, որ, ինչպես եւ սպասվում էր, խոշորագույն UNIX արտադրողները դադարեցրել են այդ օպերացիոն համակարգի անվճար տրամադրումը: Իսկ այն տարբերակները, որոնք տրամադրվում են անվճար, չեն բավարարում ֆինանսական կազմակերպությունների հուսալիության, անվտանգության, արտադրողականության պահանջներին: Իսկ եթե օգտագործվում է SQL Server + Windows տարբերակը, պետք է վճարել նաեւ Windows օպերացիոն համակարգի համար:

Այստեղ պետք է հաշվի առնել UNIX եւ Windows օպերացիոն համակարգերի գների տարբերությունները: UNIX օպերացիոն համակարգերի գները միշտ եղել եւ մնում են նկատելի թանկ Windows օպերացիոն համակարգերի գներից:

Մյուս գործոնը այդ համակարգերը շահագործող մասնագետների խնդիրն է: Պրոֆեսիոնալ Oracle ՏԲՂՀ-ի եւ UNIX օպերացիոն համակարգի ադմինիստրատորը արժե շատ ավելի թանկ, քան պրոֆեսիոնալ SQL Server-ի եւ Windows-ի ադմինիստրատորը այն պատճառով, որ առաջիններս Հայաստանում ավելի սակավաթիվ են:

Այստեղ շատ ուշագրավ է զուգահեռներ անցկացնել Netscape եւ Microsoft ընկերությունների միջեւ գոյություն ունեցած հակամարտության հետ: Եթե որեւէ մեկը մի քանի տարի առաջ փորձեր համեմատել Netscape Navigator-ը եւ Microsoft Internet Explorer-ը, դա, մեղմ ասած, կարող էր ծիծաղ առաջացնել, քանի որ առաջինն ակնհայտ առաջատար էր: Սակայն ինչպիսի՞ն է իրավիճակն այսօր. Microsoft-ը, օգտագործելով իր ողջ հզորությունը եւ իր տարբեր համակարգերի միջեւ կապը, բառացիորեն դուրս շպրտեց այդ շուկայից Netscape ընկերությանը: Ընդ որում՝ Microsoft-ը այդպես վարվում է բոլոր այն համակարգերի դեպքում, որոնք իր համար ռազմավարական նշանակություն ունեն:

Նշենք նաեւ, որ Microsoft ընկերությունը Հայաստանում արդեն իսկ հիմնել է իր ներկայացուցչությունը, ինչն էապես կնպաստի այդ ընկերության համակարգերի տարածմանը մեր երկրում:

Այդ իսկ պատճառով ֆինանսական կազմակերպությունները երկարաժամկետ ներդրումներ կատարելիս ավելորդ չի լինի, եթե հաշվի առնեն նաեւ գերհզոր ծրագրային համակարգեր արտադրողների հետ համագործակցության հանգամանքը:

Եզրակացություն

Ո ՛ չ Oracle-ը, եւ ո՛չ էլ SQL Server-ը չունեն նկատելի առավելություններ կամ թերություններ միմյանց նկատմամբ, բացառությամբ միայն գնի եւ TCO-ի գործոնների: Մոտակա տարիներին այդ համակարգերն ավելի ու ավելի կզարգանան' առաջարկելով առավել արագագործ, պաշտպանված, հուսալի համակարգեր, եւ կշարունակվեն այդ ՏԲՂՀ-երի հիման վրա իրականացվող ֆինանսական ավտոմատացման համակարգերի մշակումները:

Ֆինանսական կազմակերպությունները բացառապես պետք է ուշադրություն դարձնեն իրենց կողմից ձեռք բերվող ավտոմատացման համակարգերի արտադրողականությանը, ֆունկցիոնալությանը, տեխնոլոգիական լուծումների առկայությանը եւ ոչ թե նրան, թե այդ համակարգը ինչ ՏԲՂՀ է օգտագործում: Երկու ՏԲՂՀ-երն էլ համարժեք են, ավելին՝ ցանկության դեպքում կարելի է ավտոմատացման համակարգը տեղափոխել մեկ ՏԲՂՀ-ից մյուսին:

Վարդան Մաթեւոսյան