Վահան Բուռնազյան
Հայերեն թարգմանությունը՝ Ա. Մարկոսյանի

Ես մնում եմ տանը: Իսկ երբ պիտի դուրս գամ, դիմակ եմ կրում.ոչ թե ինձ համար, այլ քեզ ու բոլորիս համար:  Ինչպես տեղեկացնում է մեր առողջապահության նախարարը, դիմակը մարդուն պաշտպանում է վարակակրից, որը տեղյակ չէ իր վարակված լինելու մասին^[1]: Ես չեմ կարող հստակ իմանալ՝ վարակված եմ, թե ոչ, որովհետև վարակն ու իմ կողմից դա մյուսներին փոխանցելը կարող է տեղի ունենալ ախտանիշների ի հայտ գալուց օրեր առաջ, և որովհետև վարակակիրների ու այն փոխանցողների 1/3-ի կամ կեսի մոտ ախտանիշներ ընդհանրապես չեն հայտնվում^[2]: Իսկ վարակման դեպքերը կարող են մահվան ելքով ավարտվել: 

Երբ ռիսկը մեծ է, հարկավոր է զգուշավորության կողմը բռնել: Դիմակ կրելը թույլ չի տալիս, որ խոսելու կամ շնչելու ընթացքում փոխանցեմ վիրուսը ^[3]: Եթե ես պաշտպանեմ քեզ, դու էլ քո հերթին ինձ պաշտպանես, վիրուսը նոր տեր չի գտնի ու կմահանա: Հետևաբար, եթե մենք պաշտպանենք միմյանց, կպաշտպանենք Հայաստանը, բայց միայն այն դեպքում, երբ բոլորս միասին անենք դա:

Մանրամասներ

Ռիսկը մեծ է, իսկ իրավիճակը դինամիկ զարգացում է ապրում: Ամեն կյանքը արժեքավոր է: Հայաստանը փոքր երկիր է փոքրաթիվ բնակչությամբ: Սխալվելու շատ քիչ իրավունք ունենք: Այժմ պետք է շատ զգույշ գործենք ըստ այն տեղեկատվության, որին տիրապետում ենք: Նոր փաստերը նոր ջանքեր են պահանջում: 

Մեր իմացածը հավանական է, եթե ոչ  լիովին ճշմարիտ.

• SARS-CoV-2-ը պրոգրեսիվ կերպով է տարածվում. ժամանակի ընթացքում վարակվածության ու վարակի փոխանցման ավելի ու ավելի շատ դեպքեր են գրանցվում,
• առանց լայնածավալ թեստավորման՝ վարակի գրանցված դեպքերի քանակը ավելի քիչ է, քան իրականում կա,
• ժամանակի ընթացքում հասարակական սահմանափակումները՝ ուղղված SARS-CoV-2-ի տարածման դանդաղեցմանը, կկանխարգելեն մահվան դեպքերը, իսկ նման սահմանափակումների թուլացումը կհանգեցնի մահվան դեպքերի աճի^[4],
• ինչպես մյուս վիրուսները, SARS-CoV-2-ը փոխանցվում է շփման միջոցով՝ ներառյալ ախտահարված մակերևույթների հետ շփման,
• մյուս վիրուսների նման SARS-CoV-2-ը փոխանցվում է օդակաթիլային ճանապարհով, հիմնականում հազի կամ փռշտոցի միջոցով, սակայն նոր փաստերը ցույց են տալիս, որ վիրուսը փոխանցվում է նաև խոսելու ու շնչելու ժամանակ, որը կարող է բավարար լինել կամ չլինել վարակվելու համար^[5],
• 2մ հեռավորությունը փակ տարածքում այնքան էլ բավարար չէ^[6],
• վիրուսը կարող է օդում մնալ մինչև 3 ժամ ու տեղափոխվել մինչև 8մ, իսկ հետազոտությունը ցույց է տալիս, որ երբ քայլում ես մեկ այլ մարդու հետևից, հարկավոր է 4մ և ավելի հեռավորություն պահպանել^[7],
• կարող ենք վիրուսը մյուսներին փոխանցել նախքան դրա ախտանիշների ի հայտ գալը, ինչպես նաև՝ հնարավոր է, որ ախտանիշներ այդպես էլ չլինեն,
• ավելի ու ավելի շատ երկրներ ու շրջաններ մարդկանց հորդորում են հասարակական վայրերում դիմակ կրել^[8]:

Եթե դիմակ կրես ու դա անես ճիշտ ձևով, հնարավոր է, որ այն ինչ-որ չափով պաշտպանի քեզ: Սակայն եթե ես դիմակ կրեմ, ու բոլորը քո շուրջը դիմակ կրեն, դու ավելի շատ պաշտպանված կլինես, քան եթե միայն դու դիմակ կրես: Պետք է ընդունենք այն կանոնը, որ բոլորս պարտավոր ենք պաշտպանել միմյանց՝ որպես ինքներս մեզ հավաքական ու անհատական կերպով պաշտպանելու միջոց:

Դիմակ կրելը մյուսների հանդեպ հարգանքի նշան է: Դիմակ կրելը ընկերակցության նշան է: Հայրենասերը դիմակ է կրում:

Աղբյուրներ.

• "It’s Time to Make Your Own Face Mask” 
• “Coronavirus FAQs: Is A Homemade Mask Effective? And What's The Best Way To Wear One?” 

^[1] Կտորի դիմակներ, min. 0:58, 

^[2] https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-03-22/one-third-of-coronavirus-cases-may-show-no-symptom-scmp-reports

^[3] "Coronavirus: World Health Organisation reverses course, now supports wearing face masks in public”, ; “Scientists Probe How Coronavirus Might Travel Through The Air”, 

^[4]   Id.  See also, “Lockdowns can't end until Covid-19 vaccine found, study says”  [“China’s aggressive controls over daily life have brought the first wave of Covid-19 to an end, say researchers based in Hong Kong. But the danger of a second wave is very real.”]

^[5] “Scientists Probe How Coronavirus Might Travel Through The Air”, 

^[6] “A 3D model of a person coughing in an indoor environment – how an aerosol cloud travels in the air”, 

^[7] “Coronavirus can persist in air for hours and on surfaces for days: study”, ; “NAS letter suggests ‘normal breathing’ can expel coronavirus”, ;  “Belgian-Dutch Study: Why in times of COVID-19 you should not walk/run/bike close behind each other.”

^[8] “Coronavirus: World Health Organisation reverses course, now supports wearing face masks in public”.