Գյուղամիջյան աղբյուրի մոտ սոցիալական որոշակի հեռավորություն պահպանելով՝ ջուր տանելու հերթ են գոյացրել սարակապցի երեխաները: Նրանց հետ աղբյուր իջած Ջիմին (սպիտակ շանն այդպես էին կոչում) ալարկոտ համբերությամբ հետեւում է կատարվողին՝ պատրաստ ամեն պահի լքելու տարածքը: Շտապողականություն չկա, հերթն «առաջ գցելու» ցանկություն՝ եւս, սա երեխաների համար լավագույն հնարավորությունն է տնից դուրս գալու եւ  գյուղամիջում միմյանց հետ շփվելու. դպրոցը մարտ ամսից փակ է: 16-ամյա Ափինյան Ջանիբեկն առաջինն է հասել աղբյուրի մոտ, տունը բավական հեռու է, եւ որպեսզի օրվա մեջ տնեցիք նորից չուղարկեն ջրի, միանգամից մեծ տարայով է եկել: 

Ջանիբեկը քչախոս է, ձայնագրիչի տեսքից սկզբում խուճապի է մատնվում, ասում եմ ձայնագրությունն ինձ համար է, որ հետո հիշեմ ինչ ենք խոսել: Տղան մի քանի վայրկյան մտածելով, համաձայնվում է զրուցել հեռավար դասապրոցեսից: 

Ջանիբեկ Ափինյան

«Հեռախոսով դաս կենենք, վայբերը կօգտագործենք որպես կապի միջոց, դասարանում 5 հոգի ենք, էնքան էլ շատ պրոբլեմ չկա, բոլոր ուսուցիչներն էլ կարողանում են կապ հաստատել: Մենակ տունը մնալուց կնեղվինք, էն օր չենք կռնա հավաքվի, դե կհասկնանք, օր կարանտին է, լավ է՝ էս ջուր տանելն էլ կա»:

Ծիծաղում ենք, հիշելով, որ քաղաքում ընտանի կենդանի պահողներին թույլատրվում է օրը երկու անգամ դուրս գալ՝ շանը կամ կատվին ման տալու նպատակով: Գյուղում բոլոր կամ գրեթե բոլոր շներն ազատ են, կատուների մասին խոսք անգամ չկա՝ նրանք շրջում են որտեղ եւ երբ իրենք են ցանկանում: Ստացվում է, որ կորոնավիրուսով պայմանավորված, այս սահմանափակումը գյուղական վայրերում չի գործում եւ ջրազուրկ Սարակապում տնից դուրս գալու թերեւս լավագույն առիթն աղբյուրից խմելու ջուր տանելն է:

Սարակապի խնդիրներին «Հետք»-ն անդրադարձել է 2015թ-ին: Այն ժամանակ գյուղում համայնքի ղեկավար էին ընտրում: Նույն այս աղբյուրի մոտ հավաքված էին գյուղի տարեց տղամարդիկ՝ քաղաքական, տնտեսական հարցեր էին քննարկում: Աղբյուրից ջուր տանողներն էլ հիմնականում կանայք էին, որ դժգոհում էին մեկ դար ձգվող անարդարությունից՝ չհամակերպվելով մտքի հետ, որ 21-րդ դարում էլ իրենց տատերին բաժին հասած կենցաղն են կիսում: 

«Կորոնավիրուս 2020»-ը ժամանակավոր փոխել է գյուղամիջյան արտաքին պատկերը` 60-անց բարձր տարիքի բոլոր տղամարդիկ տանն են, ջրկիրության տանջալից գործն էլ անցել է երեխաներին, մնացած ամեն ինչ, այդ թվում եւ պահանջները, նույնն են՝ խմելու ջրի ցանցի անցկացում, ճանապարհների բարեկարգում: Սարակապը 2017թ.-ից Անի խոշորացված համայնքի կազմում է, սակայն դա էլ որեւէ կերպ չի նպաստել բնակավայրի խնդիրների լուծմանը:

Բնակիչներից մի քանիսի հետ զրուցում եմ դրսում՝ մերժելով տուն գնալու հրավերը: Փոշի բարձրացնելով բեռնատար մեքենա է անցնում: Սկսվել են գյուղատնտեսական աշխատանքներն ու դրանց հետ կապված խնդիրները՝ սերմացու, պարարտանյութ, դիզվառելիք ձեռք բերելու, տրակտորիստ գտնելու եւ այլն: Այս ամենին ավելացել են արտակարգ դրությամբ պայմանավորված տեղաշարժի սահմանափակումներն ու որոշակի թանկացումները: Սամվել Հակոբյանը դժգոհում է վարկային կազմակերպությունների վարած քաղաքականությունից: Նրան անհասկանալի է, թե կառավարության կողմից տրամադրվող զրո տոկոսադրույքով գյուղական վարկերն ստանալու գործընթացն ինչու են արհեստականորեն բարդացվում: 

«Հայտարարել են, որ դիմենք ստանանք, կերթանք կհասնինք քաղաք, կդիմենք, կըսեն հըմի կարանտին է, մեր մասնագետը չի կռնա գա գյուղ հասնի, օր գնահատում էնե: Լավ չեն կարող ըմբես կազմակերպեն, օր տարիներով վարկ վերցնողների նկատմամբ էս քաշքշուկը չէղնի: Գյումրուց մի 30-35 կմ հեռու է մեր գյուղը, ամեն անգամ էրթաս, դատարկաձեռն հետ գաս, ու՞մ է պետք»,-նեղսրտում է Սամվել Հակոբյանը: Վահագ Կիրակոսյանը համաձայն է համագյուղացու հետ, նկատում է, որ թանկացել է այն ամենն ինչի կարիքը մարդիկ ավելի շատ ունեն կամ շատ են սպառում: 

Վահագ Կիրակոսյան

«Խնդրեմ, էս ձեռքիս սիգարետը 50 դրամով թանկըցել է, սնունդը թանկցել է, գյուղատնտեսական աշխատանքները սկսվել են՝ պարարտանյութը թանկըցել է: Կերթանք, օր վարկ ստանանք՝ էս բանկից էն բանկ կղրգեն ինչ-որ թղթերի համար: Կարանտինի պահով լիքը սահմանափակումներ կան, բայց հողը բդի մշակվի, հո անմշակ չե՞նք թողնա: Գյուղի մեծ մասն անաշխատանք, անեկամուտ նստած է՝ անասուն չի ծախվի: Ես հըլը դպրոցը կաշխատիմ, ֆիզկուլտուրայի դասատու եմ, աշխատավարձս պահպանված է, բայց մենք տունը 5 հոգի ենք, այսինքն աշխատավարձով հնարավոր չէ ապրել, հող պիտի մշակենք»: Վահագն ասում է, որ մինչեւ կորոնավիրուսը, մինչեւ արտակարգ դրությունն ու սահմանների փակվելը, պարարտանյութը ձեռք էին բերում 5800 դրամով, հիմա մասնավորը գինը բարձրացրել է մինչեւ 7200 դրամ: Գյուղացու հաշվարկով, 5 հա-ի վրա վարուցանքն իրականացնելու համար 2 մլն դրամից ավելի գումար է պետք:

Նինա Մաիլյան

Նինա Մաիլյանը 5 հա հող ունի, պարտքով՝ կգ-ը 150 դրամով սերմացու է գնել: Գարին որպես անասնակեր է օգտագործում՝ ունի 7 կով, 25 ոչխար, 10 հատ էլ խոզ: Գյուղատնտեսական աշխատանքները սկսելու հույսը կապված էր խոզերի վաճառքի հետ:

«Գյուղ-քաղաք շարժը կանգնած է, անասուն առնող չկա, խոզի միսը դարձել է 1400 դրամ կգ-ը՝ տանող չկա: Շատերի խոզերն էլ սատկան՝ կեր չկար, հետո հիվանդություն ընկավ մեջները: Հարեւանուհիս մայրացու խոզը 60 հազար դրամով ծախեց՝ ստիպված էր: Անցած տարի խոզի միսը 2,600-2,800 դրամ էր, ահագին օգտվանք, շատ լավ էր, բայց էս տարի լրիվ տուժեցինք: Տներից համարյա դուրս չենք գա, օր դուս գուկանք՝ էն ինչ պետք է կա՝ դիմակ, սպիրտ, բայց աման լվալու դեղն ինչ է, չունինք օր աման լվանաք»,-դժգոհությունն ու կատակն իրար խառնած ասում է տիկին Նինան:

Վահրամ Մկոյան

Համայնքի վարչական ղեկավար Վահրամ Մկոյանն էլ իր հերթին է նկատում, թե գուցե տեղաշարժի սահմանափակումից շատերը դժգոհում են, սակայն դրական կողմ կա՝ հիվանդներ չունեն:

«Սարակապը հարուստ գյուղ չէ, միշտ էլ խնդիրներ ունեցել է, դրանցից ճանապարհներն ու խմելու ջրի ցանցը անլուծելիների շարքում են, ու դրանց մասին միշտ բարձրաձայնում ենք, բայց դեռ որեւէ տեղաշարժ չկա»,-նշում է զրուցակիցս: 622 գրանցված բնակիչներից մոտ 500-ը մշտական բնակվողներն են: Մարդիկ հիմնականում զբաղվում են դաշտավարությամբ եւ անասնապահությամբ, գյուղի 750 հա վարելահողում ցորեն ու գարի են ցանում, ոռոգման ցանց չունեն այլ մշակաբույսերով զբաղվելու համար: Մոտ 1400 գլուխ անասուն (խոշոր եւ մանր եղջերավոր) կա գյուղում, շատերը պահում են վաճառքի նպատակով, բայց այս տարի անասնակերի խնդիր առաջացավ, քանի որ վաճառք չեղավ: Եղանակները բացվել են, եւ եթե կովն ու ոչխարը հնարավոր է արոտ տանել, ապա խոզի կերը ստիպված են գնել: