Հայաստանի ֆուտբոլի ազգային հավաքականն ավարտեց «Եվրո-2008»-ի ընտրական փուլի իր մրցելույթները, որոնք նախատեսված էին 2006 թ.-ին: Մեր թիմն այս տարի անցկացրեց 4 խաղ, իսկ մյուս 10 մրցավեճերը կկայանան հաջորդ տարի:

Հավաքականը 4 խաղերից երեքում պարտվել է, մեկն ավարտել է ոչ-ոքի: Հիշեցնենք, որ առաջին խաղում «Հանրապետական» մարզադաշտում մերոնք 0-1 հաշվով զիջեցին բելգիացիներին, այնուհետեւ կրկին սեփական հարկի տակ մրցեցին ֆինների հետ. խաղն ավարտվեց 0-0: Երրորդ խաղում Հայաստանի հավաքականը Բելգրադում 0-3 հաշվով պարտվեց սերբերին: Իսկ այս տարվա վերջին խաղը թիմն անցկացրեց Հելսինկիում, որտեղ նվազագույն հաշվով զիջեց ֆիններին:

Այսպիսով՝ հավաքականը ցույց է տվել հետեւյալ արդյունքը՝ 4 խաղ, 0 հաղթանակ, 1 ոչ-ոքի, 3 պարտություն, խփած եւ բաց թողած գնդակների հարաբերակցությունը՝ 0-5 եւ վաստակած 1 միավոր: Այս ցուցանիշով թիմը զբաղեցնում է «Եվրո-2008»-ի ընտրական փուլի առաջին խմբի 7-րդ հորիզոնականը՝ առաջ լինելով միայն ադրբեջանցիներից: Վերջիններս նույնպես վաստակել են մեկ միավոր, պարզապես Հայաստանի հավաքականին զիջում են գնդակների տարբերությամբ՝ 1 խփած, 8 բաց թողած: Հիշեցնենք, որ առաջին խմբում ընդգրկված են նաեւ Պորտուգալիայի, Սերբիայի, Ֆինլանդիայի, Լեհաստանի, Բելգիայի եւ Ղազախստանի ընտրանիները:

Արդյունքը միանշանակ գոհացուցիչ չէ: Գոհացուցիչ չէ ոչ միայն ձեռք բերած միավորների, այլեւ խաղային որակի առումով:

«Հավաքականի ելույթները գնահատում եմ բնականաբար վատ, քանի որ վաստակած միավորները խոսում են ամեն ինչի մասին: Եթե հավաքականի ակտիվում ընդամենը մեկ միավոր է, այն էլ սեփական հարկի տակ 0-0 հաշվով խաղից հետո, ուրեմն թիմը լավ չի խաղացել»,- ասում է մարզական մեկնաբան Կարեն Գիլոյանը:

Շոտլանդացի Յան Պորտերֆիլդը թիմի գլխավոր մարզիչ է նշանակվել այս տարվա օգոստոսի վերջին: Հասկանալի է, որ այս կարճ ժամանակահատվածում մարզիչն արմատական փոփոխություններ չէր կարող կատարել, եւ սխալ կլինի անհաջողության ամբողջ բեռը բարդել նրա վրա: Բայց հարցն այն է, որ թիմն այդպես էլ չցուցադրեց խաղային ձեռագիր, բովանդակային խաղ: Թերեւս բացառություն էր միայն վերջին' Ֆինլանդիա-Հայաստան խաղը, որում մեր ֆուտբոլիստներն ընդհանուր առմամբ վատ հանդես չեկան: Մերոնք ունեին որոշակի առավելություն, սակայն վարպետության պակասն ու կաշկանդվածությունը բացասական անդրադարձան խաղի ելքի վրա:

Կարեն Գիլոյանի գնահատմամբ' երկու հանդիպումներում մեր ընտրանին իրեն վատ չդրսեւորեց. «Խաղային առումով վատը չէին Բելգիայի հետ երեւանյան եւ Ֆինլանդիայի հետ արտագնա հանդիպումները: Ֆինների հետ վերջին խաղում մերոնք իսկապես լավ խաղացին: Այնինչ սերբերի հետ հանդիպումը անցկացրին շատ վատ, ֆինների հետ Երեւանում էլ անիմաստ ֆուտբոլ խաղացին»:

Մարզասերն ըմբռնումով կմոտենա հավաքականի պարտությանը, եթե վերջինս զիջի համառ ու լարված պայքարում, ցուցադրի խաղ, որն ունի իմաստ եւ բովանդակություն: Բավական է հիշել 2003-ի Իսպանիա-Հայաստան հանդիպումը, երբ իսպանացիները հաղթեցին 3-0 հաշվով, բայց դրա համար մեծ ջանք ու եռանդ թափեցին: Դա հավաքականի այն ժամանակվա գլխավոր մարզիչ ռումինացի Միխայ Ստոյկիցայի երկրորդ խաղն էր, բայց թիմի ագրեսիվ խաղաոճն արդեն նկատելի էր: Ակնհայտ է, որ այդ հանդիպման եւ Սերբիա-Հայաստան խաղի միջեւ համեմատության եզրեր չկան:

Կարելի է ասել, որ մեր ազգային թիմը վերջին անգամ իսկապես դիտարժան եւ մարտական խաղ ցուցադրել է երկու տարի առաջ՝ 2004-ի նոյեմբերին, երբ Երեւանում 1-1 խաղաց ռումինացիների հետ (չհաշված 2005-ի աշնանը Անդորրայի թույլ ընտրանու դեմ արտագնա հեշտ հաղթանակը՝ 3-0, որն առայժմ վերջինն է մեր թիմի համար):

Այս տարի Հայաստանի հավաքականը անցկացրել է վեց խաղ՝ «Եվրո-2008»-ի ընտրական փուլի վերոնշյալ չորս հանդիպումները եւ տարեսկզբին Կիպրոսի մրցաշարի շրջանակներում կայացած Ռումինիա-Հայաստան (2-0) եւ Կիպրոս-Հայաստան (2-0) մրցավեճերը: Ու ամենացավալին այն է, որ, պարտվելով վեց խաղից հինգում, հայ ֆուտբոլիստներն այդպես էլ ամբողջ մրցաշրջանի ընթացքում ոչ մի գոլ չեն խփել, փոխարենը բաց են թողել ինը: Սա խոսում է հարձակման եւ, ընդհանրապես, ամբողջ թիմի թույլ խաղի մասին:

Հատկապես Հայաստան-Ֆինլանդիա եւ Սերբիա-Հայաստան խաղերում մերոնց հարձակման գիծը կատարելապես ձախողվեց: Ֆինների հետ մրցավեճում միակ վտանգավոր պահը պաշտպան Եղիշե Մելիքյանի հեռահար ուժեղ հարվածն էր, որը հետ մղեց դարպասապահը: Զարմանալի է, որ բարձրահասակ ֆինների ու պնդակազմ սերբերի դեմ մերոնք իրենց գրոհները փորձում էին զարգացնել եզրերից կատարված օդային երկար փոխանցումներով, որոնք հասցեագրվում էին համեմատաբար ցածրահասակ Էդգար Մանուչարյանին: Նկատելի է, որ շոտլանդացի մարզիչը բրիտանական ֆուտբոլ է փորձում ներմուծել Հայաստան: Այնինչ հայկական ֆուտբոլին խորթ են ուժային կոշտ պայքարի եւ օդային երկար փոխանցումների վրա հիմնված խաղը: Մենք չունենք բարձրահասակ, կոշտ պայքարի սովոր ֆուտբոլիստներ, ում միջոցով կարելի է խաղ կազմակերպել: Հայ ֆուտբոլիստները սովոր են տեխնիկական հնարքներով, կարճ ու միջին տարածության փոխանցումներով հագեցած խաղի:

Սակայն մարզական մեկնաբան Կարեն Գիլոյանի կարծիքով' բրիտանական ոճին հարիր հեռահար փոխանցումները երբեմն արդարացնում են իրենց: «Ինչպես տեսանք Ֆինլանդիա-Հայաստան խաղում, օդային երկար փոխանցումների շնորհիվ մեր ֆուտբոլիստները մի քանի անգամ լավ դիրքերում հայտնվեցին: Եթե ամբողջ խաղի ընթացքում հինգ-վեց այդպիսի լավ փոխանցում լինի, դրանք կարելի է նյութականացնել, ու ի վերջո քանակը կվերածվի որակի: Այսօրվա ֆուտբոլը հեռահար փոխանցումների ֆուտբոլ է, խաղացողների արագությունները այնքան են մեծացել, որ իրար դեմ դժվար է պայքարել այդ հատկանիշով: Ֆուտբոլիստները փորձում են երկար փոխանցումներով լրացնել այն, ինչը չի հաջողվում ֆիզիկապես: Մերոնք լավ տեխնիկա ունեն, բայց արագ չեն խաղում, եւ դա կարելի է լրացնել այսպիսի փոխանցումներով: Կարծում եմ, որ հեռահար փոխանցումները կարող են հագեցնել ու ամբողջացնել մեր խաղը»,- ասում է Կարեն Գիլոյանը:

Այս տարվա ելույթներից հետո լայնորեն սկսեցին խոսել այն մասին, որ հավաքականը ճգնաժամ է ապրում: Սակայն 2006 թ.-ի ձախողված մրցաշրջանը թերեւս ճգնաժամի շարունակությունն է միայն: Կարելի է ասել, որ ամեն ինչ սկսվեց դեռեւս 2004-ին, երբ մեր ընտրանին ներգրավվեց աշխարհի 2006 թ.-ի առաջնության ընտրական փուլին: Թիմն աչքի ընկավ գլխավորապես թույլ ու անվստահ խաղով, ինչը շատ բաներով պայմանավորված էր գլխավոր մարզիչներ ֆրանսիացի Բեռնար Կազոնիի ու հոլանդացի Հենկ Վիսմանի անբավարար աշխատանքով:

«Արարատ-73-ի» ավագ Հովհաննես Զանազանյանը դեռ այն ժամանակ իր հարցազրույցներից մեկում ասել էր հետեւյալը. «Մեր հավաքականի կորիզը կազմող տղաները մեծացել են, իսկ նրանց հետեւից եկողներ, նրանց փոխարինողներ չունենք … Կարծիքս այն է, որ առաջիկա մի քանի տարիներին մենք ուժեղ հավաքական չենք ունենա» ( «Ֆուտբոլ+» շաբաթաթերթ, 08.09.2004 ) :

Այսօր ունենք շնորհալի երիտասարդներ, որոնք խաղում են հավաքականում' Ռոբերտ Արզումանյան, Սամվել Մելքոնյան, Աղվան Մկրտչյան, Լեւոն Պաչաջյան, Էդգար Մանուչարյան, Վալերի Ալեքսանյան: Նրանցից, սակայն, դեռեւս միայն Արզումանյանն է իր կայուն խաղով հաստատվել թիմի հիմնական կազմում:

Մեկ այլ կարեւոր խնդիր է այն, որ հավաքականը շատ քիչ ընկերական խաղեր է անցկացնում: Պաշտոնական խաղերի առիթով է հիմնականում կոլեկտիվը հավաքվում եւ միասնական մարզումներ անցկացնում: Մեր թիմը իր պատմության 14 տարիների ընթացքում անցկացրել է 96 խաղ, որոնցից 64-ը պաշտոնական, 32-ը ընկերական հանդիպումներ են եղել:

Եվ ի վերջո հավաքականի խնդիրներն ավելի մտահոգիչ են դառնում այն պարզ պատճառով, որ 2007-ի աշնանը «Եվրո-2008»-ի շրջանակներում պետք է հանդիպեն Հայաստանի եւ Ադրբեջանի ընտրանիները: Ու որքան էլ խոսվում է սպորտը քաղաքականությունից հեռու պահելու մասին, աներկբա է, որ այս սկզբունքային խաղերին քաղաքական հնչերանգ է տրվելու: