Արցախից ժամանակավոր Հայաստան տեղափոխված մի խումբ կանայք ժենգյալով հացի բիզնես են սկսել: Նրանք Արցախի տարբեր համայնքներից են, շատերն իրար ճանաչում են մի քանի օր, սակայն մտերմացել են վաղեմի ծանոթների պես: Ասում են` Արցախ վերադառնալուց հետո ընտանիքներով են բարեկամանալու:

Ժենգյալով հաց թխելու նախաձեռնությունը ստեփանակերտցի Ալյոնայինն էր, առաջին անգամ բոլորով համտեսելուց հետո որոշում են` աշխատանքով պետք է վաստակեն իրենց ապրուստը: 

Աշխատանքը հստակ բաժանված է, մեկը կանաչի է լվանում, մյուսը` մանրացնում, երրորդը խմորն է անում, չորրորդը` թխում։ Վճարվում են կատարած աշխատանքին համարժեք: Բիզնեսը սկսելու առաջին օրը 700 հատ վաճառել են: Զուտ եկամուտը կազմել է 300 հազար դրամ։  

Վարուժան Բաբախանյանը

Ստելլան (գլխավոր լուսանկարում) հացաթխման պրոցեսի կարեւոր դերակատարներից է, ամենաակտիվն ու ժրաջանը։ Բոլորը Ստելլային են կանչում, հայացքով ու տեսախցիկով հետևից չենք հասնում. մեկ թոնրի մոտ է, մեկ կանաչի է բերում, մեկ էլ` փաթեթավորման թղթերն է տեղափոխում: Հարցնում եմ, թե հավաքած գումարն ի՞նչ է անելու։ Նեղսրտած պատասխանում է` ես գումարի համար չեմ աշխատում, հետո հավելում` Արցախ վերադառնալիս Հայաստանից հուշանվեր կտանի:

«Ժողովուրդ, 3000 հատ պատվեր ունենք»,-հացի արտադրամասի վերածված տաղավարում հայտնում է արցախցիներին հյուրընկալած «Հովեր» հյուրանոցի սեփականատեր Վարուժան Բաբախանյանը: Հյուրատան անձնակազմն էլ հյուրերի հետ հավասար մասնակցում է ժենգյալով հացի արտադրությանը: Մեզ հյուրասիրում են, ապա հարցնում՝ հավանեցի՞ք:

-Լավն էր, ասում ենք, բայց Արցախինն ավելի լավն է:

Արցախցիները ժպտում են ու շտապում բացատրել` հիմա սեզոնային է, Արցախում էլ բոլոր համեմունքները չկան: 

Ստեփանակերտցի տիկին Վալյան այստեղ է հինգ զավակների հետ, Արցախում մնացել է ամուսինը: Ասում է`Հայաստանում մարդիկ շատ բարի են, հենց իմանում են, որ իրենք Արցախից են, ցանկացած ծառայության դիմաց գումար չեն վերցնում: Երթուղային տաքսի լինի, թե «պարիկմախեր», գումարից հրաժարվում են:

«Էս ամեն ինչն ավարտվի, մենք էլ ձեզ բոլորիդ ենք հյուրընկալելու»,-ժպտալով ասում է տիկին Վալյան` մանրացնելով կանաչիներն ու հայացք գցելով առջևում դրված բջջային հեռախոսին:

Սեղանի մյուս ծայրում կանաչի է մանրացնում մարտակերտցի տիկին Մարգարիտան, որի` առաջնագծում գտնվող եղբորից արդեն մի քանի օր է լուր չկա, այնտեղ է նաև ամուսինը: Ասում է` այստեղ շատ հյուրընկալ են, ամեն ինչից գոհ է, բայց կարոտել է իր տունն ու քաղաքը: Պատմում են արտադրամաս դարձած հյուրանոցի ներքին խոսակցություններից, նույնիսկ կատակով որոշել էին Փաշինյանի համար էլ ժենգյալով հաց ուղարկել: 

Շատերը տեսախցիկի առջև խոսել չեն ուզում, ասում են` ախր «գրամոտնը» չենք խոսում։ Միաբերան ասում են, որ հյուրընկալության համար շնորհակալ են, բայց անհամբերությամբ սպասում են իրենց տներ վերադառնալուն:

Այս կանանցից յուրաքանչյուրն ընտանիքի առնվազն մեկ անդամ ունի սահմանին, բոլորը սպասում են միայն հաղթանակի մասին նորության: 

Հյուրանոցի սեփականատեր Վարուժան Բաբախանյանը պատմում է` դեռ պատերազմի առաջին օրվանից իր հյուրերին տեղեկացրել է, որ ընդունելու է Արցախից ժամանակավոր տեղափոխված անձանց: Արցախցի հյուրերն էլ, աստիճանաբար հավաքվելով, դարձել են 100-ից ավելի: Այժմ զբաղեցնում են ոչ միայն իր հյուրանոցի տարածքը, այլև հարևանությամբ գտնվող տներ և հյուրատներ, որոնց սեփականատերերն առանց որևէ գումարի տրամադրել են դրանք: Վարուժանը պատմում է, թե ինչպես է ստեղծվել ժենգյալով հացի վաճառքի մտահղացումը. քանի որ իրավիճակն այսպես կարող է երկար տևել, դրսի աջակցությունն էլ` մի օր սպառվել, որոշել են այս կերպ հոգալ սննդի ու կեցության ծախսերը: Երիտասարդ գործարարը կարևորում է այն հանգամանքը, որ այս ամենից շահում է նաև պետությունը: Երևան ուղարկված փաթեթների վրա փակցնում են նաև ՀԴՄ կտրոնները: Այդ փաթեթները հնարավոր է ձեռք բերել դեռևս մի քանի խանութներից, սակայն մտադրություն կա խանութների ցանցն ընդլայնել:

Ասում է` թիկունքում պետք է աշխատել, հարկեր վճարել, որ հնարավոր լինի առաջնագծում հաղթել: Վարուժանի խոսքով` հյուրերի հետ դարձել են մեծ ընտանիք, միասին ուտում են, միասին աշխատում, ինչ-որ հարցերի շուրջ նաև՝ վիճում: Ապա պատմում է իր երազանքի մասին` պատերազմի ավարտից հետո Շուշիի լքված մի տարածքում նույն թիմով բիզնես հիմնել: