Փետրվարի 26-ից դադարեցվել են Դիլիջան, Թումանյան և Տաթև համայնքների ղեկավարների լիազորությունները: Նշված երեքը հանրապետությունում առաջին խոշորացված համայնքներն են եղել, որտեղ 2016թ. փետրվարի 14-ին համայնքի ղեկավարի և ավագանու անդամների արտահերթ ընտրություն տեղի ունեցավ: Փետրվարի 14-ին այդ համայնքներում լրացել է տեղական ինքնակառավարման մարմինների՝ համայնքի ղեկավարի և ավագանու լիազորությունների ժամկետը, սակայն նոր ընտրություններ չնշանակվեցին, քանի որ մեր երկրում 2020թ. սեպտեմբերի 27-ին հայտարարված ռազմական դրությունը պահպանվում է:

«Ռազմական դրության մասին» օրենքի հոդված 8-ը սահմանում է. «Ռազմական դրության ժամանակ արգելվում են Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի, Ազգային ժողովի, տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրությունները»:

Բացի այդ, 2020թ. հունիսի 18-ին, կառավարության նախաձեռնությամբ Ազգային ժողովը փոփոխություններ է կատարել «Տեղական ինքնակառավարման մասին» օրենքում՝ Օրենքի 27-րդ հոդվածի առաջին մասը լրացրել է հետևյալ բովանդակությամբ 2.1-ին մասով. «2.1. Համայնքի ղեկավարի լիազորությունների ժամկետը լրանալու դեպքում Հայաստանի Հանրապետության վարչապետը նշանակում է քաղաքային բնակավայր ընդգրկող, իսկ մարզպետը` բացառապես գյուղական բնակավայրերից բաղկացած համայնքի ղեկավարի պաշտոնակատար մինչև օրենքով սահմանված կարգով նորընտիր համայնքի ղեկավարի լիազորությունների ստանձնումը»:

Ըստ այդմ, Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի փետրվարի 26-ի որոշումով Դիլիջան համայնքի ղեկավարի ժամանակավոր պաշտոնակատար է նշանակվել համայնքի ավագանու անդամ Դավիթ Սարգսյանը:

Վարչապետի մեկ այլ որոշումով՝ Թումանյան համայնքի ղեկավարի ժամանակավոր պաշտոնակատար է նշանակվել համայնքի ավագանու նախկին անդամ Տիգրան Մխիթարյանը:

Սյունիքի մարզպետ Մելիքսեթ Պողոսյանի փետրվարի 22-ի որոշումով՝ Տաթև համայնքի ղեկավարի ժամանակավոր պաշտոնակատար է նշանակվել այդ համայնքի ղեկավարի տեղակալ Մուշեղ Հովսեփյանը:

Միաժամանակ, կառավարությունն այս օրերին ավագանիների լիազորությունը մինչև նորընտիր ավագանու ձևավորումը երկարաձգելու օրենսդրական նախաձեռնություն է շրջանառության մեջ դրել։ Դիլիջան, Թումանյան և Տաթև համայնքների ղեկավարները, նաև նրանց միացած այլ համայնքների ղեկավարներ Կառավարության այս մոտեցումը խտրական վերաբերմունքի դրսևորում են համարում: Փետրվարի 14-ին նրանք դիմում են ներկայացրել Սահմանադրական դատարան՝ վիճարկելով 18.06.2020թ. խմբագրությամբ «Տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենքի 27-րդ հոդվածի 2.1. մասի և 11.07.2020թ. խմբագրությամբ «ՀՀ ընտրական օրենսգիրք» ՀՀ սահմանադրական օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» ՀՀ սահմանադրական օրենքի 34-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 2-րդ կետի՝ ՀՀ Սահմանադրության 2-րդ, 9-րդ, 179-րդ և 181-րդ հոդվածներին համապատասխանության հարցը:

ՍԴ-ն դեռևս դիմումը վարույթ ընդունելու մասին որոշում չի կայացրել: Համայնքների ղեկավարների դիրքորոշումն այն է, որ եթե ավագանու գործունեության ժամկետը երկարաձգում են մինչև նոր ընտրություններ, ինչո՞ւ համայնքի ղեկավարի պաշտոնավարումը չի կարող երկարաձգվել մինչև ընտրություններով նոր համայնքապետի ընտրվելը: 

Հայաստանի համայնքների միությունը փետրվարի 18-ին հայտարարություն  է տարածել, որում ասվում է. «Մինչ այս պահը Հայաստանում մենք արդեն իսկ ունենք մի շարք համայնքներ, որոնց ավագանու և համայնքի ղեկավարների լիազորություններն ավարտվել են, իսկ նոր ընտրություններ արտակարգ դրության, ապա և ռազմական դրության պայմաններում չեն անցկացվում։ Մի շարք համայնքներում ՀՀ վարչապետի կամ մարզպետների կողմից նշանակվել են համայնքի ղեկավարի պաշտոնակատարներ։ Դրանց շարքում կան համայնքներ, որտեղ չկա ընտրված ավագանի, իսկ համայնքի ղեկավարը նշանակված է կենտրոնական իշխանությունների կողմից։

Առաջիկայում և հետագա ամիսներին նմանատիպ համայնքների թիվը կավելանա, ինչի արդյունքում փաստացի սահմանափակվում է նման համայնքների բնակիչների ինքնակառավարման սահմանադրական իրավունքը, խախտվում են Տեղական ինքնակառավարման եվրոպական խարտիայի հիմնարար սկզբունքները»։

Հայաստանի համայնքների միության նախագահ Էմին Երիցյանը կառավարությանն ու ԱԺ խմբակցություններին կոչ է անում հրատապ օրենսդրական փոփոխություններով

1. վերացնել ՀՀ վարչապետի կամ մարզպետի կողմից համայնքի ղեկավարի պաշտոնակատար նշանակելու հակասահմանադրական նորմերը, համայնքի ղեկավարի պաշտոնակատարի նշանակման իրավասությունը ամրագրելով համայնքի ավագանուն։
2. Սահմանել, որ արտակարգ դրության կամ ռազմական դրության, ինչպես նաև ցանկացած այն դեպքում, երբ անհնարին է անցկացնել տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրություններ, կամ այդ մարմինների լիազորություննրն ավարտվում են ընտրությունների օրից ավելի վաղ, ապա այդ մարմինները պաշտոնավարում են մինչև նորընտիր ավագանու և/կամ համայնքի ղեկավարի պաշտոնավարման սկիզբը՝ ապահովելով տեղական ինքնակառավարման անընդհատությունը։

Նշենք, որ Թումանյան համայնքում տեղական ինքնակառավարման ճգնաժամն առաջացել էր դեռևս անցյալ տարվա հունիս ամսից: 2016թ. փետրվարի 14-ին Թումանյան համայնքում կայացած տեղական ինքնակառվարման մարմինների ընտրության արդյունքներով ձևավորվել էր ավագանի՝ 9 անդամով: 2019 թ. հունիսի 11-ին ավագանու որոշումով դադարեցվել էր Թումանյան  համայնքի ավագանու անդամ Տիգրան Մխիթարյանի լիազորությունները, որին վարչապետը երեկ համայնքի ղեկավարի ժ/պ է նշանակել: 2020 թ. հունիսի 12-ին դադարեցվել էին նաև ավագանու անդամներ Սեյրան Այդինյանի, Հրանտ Սարգսյանի և  Սասուն Վանյանի լիազորությունները: Մինչ այդ, հրաժարական էին ներկայացրել ավագանու ևս երկու անդամներ:

Ավագանու 9 անդամներից 6-ի լիազորությունները դադարեցվելուց հետո փաստացի անհնար է դարձել Թումանյան համայնքի ավագանու գործունեությունը: 2020 թ. հունիսի 12-ի համայնքի ղեկավար Լևոն Զավարյանը, ավագանու մնացած անդամների հետ կազմել են թիվ 11 արձանագրությունը, որը «ներկայացվելու էր Լոռու մարզպետին ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված կարգով ընթացք տալու համար»:

2020 թ.-ի հունիսի 12-ից, այսինքն՝ արդեն 8 ամիս, Թումանյան համայնքում այլևս ավագանու նիստեր տեղի չեն ունեցել: Համայնքի երկարամյա ղեկավար Լևոն Զավարյանը հետագա կառավարումը շարունակել է իրականացնել հանձնաժողովներ ձևավորելով: ՏԻՄ օրենքի 23 հոդվածի 5-րդ կետի 1-ին մասի համաձայն՝ ավագանու լիազորությունները վաղաժամկետ դադարեցվում են նաև, եթե`

• ավագանու անդամների կողմից ավագանու նիստի իրավազորությունը չապահովվելու պատճառով վեց ամիս անընդմեջ ավագանու նիստ չի կայանում:

Հետաքրքիր է, երբ Ն. Փաշինյանը համայնքի ղեկավարի պաշտոնակատար է նշանակել մեկին, որն ընտրված լինելով հինգ տարի ժամկետով, երկու տարի հետո դադարեցրել է իր գործունեությունը ավագանու կազմում, հիմա ինչպե՞ս է ղեկավարելու այդ համայնքը, որը չունի ավագանի: Հայտնի չէ, թե երբ է հանվելու ռազմական դրությունը և երբ  են ընտրություններ տեղի ունենալու:

Դիլիջան համայնքի ժամանակավոր պաշտոնակատար նշանակված Դավիթ Սարգսյանը նույնպես ավագանու անդամ է ընտրվել 2016թ. փետրվարի 14-ի ընտրություններով: Անցնող 5 տարիների ընթացքում նա ավագանու նիստերից ամենից շատ բացակայողների թվում է, չի մասնակցել 39 նիստի: