Արցախի Մարդու իրավունքների պաշտպան Գեղամ Սփետանյանն ուղերձ է հղել Արցախի Անկախության օրվա առթիվ, որը ներկայացնում ենք ստորև. 

Այսօր Արցախի Հանրապետության հռչակման 30-րդ տարեդարձն է։ Պետություն, որ հռչակվել է իր ժողովրդի կյանքին և գոյությանը սպառնացող անմիջական վտանգի ներքո՝ որպես մարդու հիմնարար իրավունքների՝ առաջին հերթին կյանքի իրավունքի ապահովման երաշխիք։

Էթնիկ զտման և ազգային հողի վրա խտրականության 70-ամյա քաղաքականությունը, որ իրականացվում էր ադրբեջանական իշխանությունների կողմից Արցախի ժողովրդին մղեցին դեպի սեփական ճակատագիրը ինքնուրույն որոշելու և անկախ պետություն ստեղծելու ճանապարհ։

Միջազգային հիմնարար փաստաթղերով ամրագրված ինքնորոշման իրավունքը իրացնելու Արցախի ժողովրդի ժողովրդվարական և թափանցիկ գործողություններին Ադրբեջանը պատասխանեց տարբեր քաղաքներում հայերի նոր ջարդեր և սպանություններ կազմակերպելով, որպիսին են Սումգայինի, Բաքվի, Կիրովաբադի կոտորածները։

Իսկ 1992 թվականի հունվարից բռնությամբ և ուժի կիրառմամբ փորձեց լռեցնել իր իրավունքների համար պայքարող ժողովրդին։ 1994 թվականին մեզ հաջողվեց ձեռք բերված հրադադարով ապահովել մեր իրավունքների պաշտպանությունը, չնայած այդ հարցում այդպես էլ չստացանք միջազգային հանրության աջակցությունը և անհասկանալի կերպով մնացինք մեկուսացված։

Այն, որ խոսքը հենց կյանքին սպառնացող վտանգի չեզոքացման և գոյության իրավունքի մասին է, մենք և կարծում եմ ամբողջ աշխարհը համոզվեց 2020թ-ին Ադրբեջանի կողմից Արցախի խաղաղ բնակչության դեմ սանձազերծված ագրեսիվ պատերազմի ընթացքում, երբ ադրբեջանա-թուրքական տանդեմը որևէ միջոց չխնայեց բռնություն գեներացնելու հարցում և կանգ չառավ պատերազմ վարելու արգելված միջոցների առաջ՝ իրագործելով բազմաթիվ ռազմական հանցագործություններ։

Արցախի Հանրապետության գոյությունն ու պատմությունը անջատողականության կամ որևէ տարածքի նկատմամբ ինքնանպատակ նկրտումների պատմություն չէ, այլ ամենապարզ ու հասկանալի՝ մարդու իրավունքների և ազատությունների համար պայքարի պատմություն։ Սա այնքան պարզ իրողություն է, որ պետք է հասկանալի լինի իրավունքների և ազատությունների գինն ու նշանակությունը գիտակցող ցանկացած մարդկային արարածի համար։

Արցախի Հանրապետության հարատևությունը ժողովրդավարական արժեքների, իրավունքների, ազատության, արժանապատվության, խտրականության բացառման և խաղաղության հարատևություն է նշանակում։

Մեր ժողովրդի համար այս կարևորագույն օրը դիմում եմ բոլորին, այդ թվում միջազգային հանրությանը կոչով՝ մենակ մի թողեք բնատուր մարդասիրությամբ օժտված մեր ժողովրդին, ազատության անսակարկելի գինը ընդունելով որպես ուղենիշ՝ կանգնեք մեր ժողովրդի կողքին։