Արշալույսցի հողագործ. «Անապատացվում են այն հողերը, որ ժամանակին պետություն են պահել»
Արմավիրի մարզի Արշալույս համայնքի տարածքում ժամանակին աշխատել է 28 խորքային հոր, որոնք ապահովել են գյուղի ցանքատարածությունների անխափան ոռոգումը: Գյուղացիները հենց այդքան հոր հաշվեցին ձեռքի մատների վրա: Ներկայում շահագործվում է 8 խորքային հոր, եւ գյուղի հողատարածքների զգալի մասը մնացել է անմշակ: Ովքեր համարձակվել են տնամերձից հեռու հող մշակել՝ բերքը կորցնելու վտանգի առաջ են: Նույն իրավիճակն է հարևան եզդիաբնակ Ֆերիկ համայնքում:
Ֆերիկի համայնքապետ Ռուստամ Հասանյանն ասում է, որ ունեցել են 3 խորքային հոր, որոնցից երկուսն ապամոնտաժվել են և չեն շահագործվում, իսկ մեկ հորը չի հասցնում ջուր մատակարարել 328 հա գյուղատնտեսական նշանակության հողերի: Ջրի բացակայության հետեւանքով Ֆերիկի հողերի մեծ մասն անմշակ է: Հող մշակողներն էլ այս տարի կրկնակի քիչ բերք են ստացել, քանի որ չեն հասցրել ժամանակին ոռոգել:
Չորացել են նաև Արշալույս, Ակնալիճ համայնքների դաշտերում գտնվող բանջարաբոստանային մշակաբույսերը: Տուժել է հատկապես լոլիկի բերքը: Բույսի վրա դեռ չհասունացած կանաչ լոլիկ կա, սակայն արդեն չորացել է:
Արշալույս գյուղից քիչ հեռու Ակնալիճ համայնքի հողերն են: «Հետքն» այս տարվա հունիսին գրել էր, որ Հովհաննես Կնյազյանը 20 հա հող ունի Ակնալիճ համայնքում, որից 5 հա-ի վրա լոլիկ է աճեցնում, իսկ մնացածը նորատունկ խաղողի այգիներ են: Այդ ժամանակ լոլիկը ծաղկել էր, նշմարվում էր բերքը, բայց արդեն կորուստներ էին արձանագրվել. ծաղիկը թափվում էր:
Լոլիկի դաշտերն արդեն չորացել են: Հովհաննեսը դաշտում չէր: Հարևաններն ասացին, որ չի ուզում դաշտ գալ, որ վնասները չտեսնի:
Հովհաննեսի լոլիկի դաշտից քիչ հեռու Սայաթի՝ խաղողի չորացող այգին է: Սայաթ Գևորգյանը Արշալույս համայնքի բնակիչ է, ունի 1.5 հա խաղողի այգի: Գյուղի արտեզյան հորերից մեկը Սայաթի այգուց 70 մետր է հեռու, սակայն այգին երկու ամսից ավելի ջուր չի տեսել: Տարածքի բոլոր առուները չոր են: Այնպիսի տպավորություն էր, ասես ջուր ընդհանրապես չի հոսել: Կիսախողովակների մեջ տեղ-տեղ ջրի հետքեր կային: Սակայն, այնքան երկար դրանցով ջուր չի հոսել, որ ջուրը մամռակալել ու նեխել է:
Սայաթն ասաց, որ խորքային հորի պոմպը Ջրօգտագործողների ընկերակցությունից մոտ 3 տարի առաջ տարել են իբր վերանորոգելու, որ հետ բերեն, արտեզյան հորը շահագործեն, սակայն այդպես էլ հետ չեն բերել:
Ասում է, որ 2019թ.-ին և այս տարի գյուղացիները մեծ վնասներ են կրել ջուր չլինելու պատճառով: Նախկինում ևս ջրի պակաս ունեցել են, սակայն՝ ոչ այս մասշտաբների:
Սայաթը պատմեց, որ նախորդ տարիներին այգուց ստացել է 35-41 տոննա բերք, այս տարի հույս չունի նույնիսկ դրա կեսը ստանալ: Ջրի բացակայության պատճառով վազի վրա խաղողը չորացել, չիր է դարձել: Տարածքում նույնիսկ խոտ չի աճել:
«Չգիտեմ՝ այս տարի իմ ծախսերը կհանեմ, թե՞ չէ: Բուժումներն անում եմ մեխանիզացիայով, բանվորին վճարում եմ, թունաքիմիկատները գնում եմ, մոտ 1.8 մլն դրամի ծախս եմ արել: Բայց չեմ դժգոհել, ինչքան ծախս եմ արել, այդքան էլ ինձ է մնացել: Այս տարի վախենում եմ, որ վնասով եմ փակելու: Մենք ոչ մի օգնություն չենք ուզում կառավարությունից, ընդամենը ոռոգման ջուր»,-ասում է Սայաթ Գևորգյանը:
Սայաթը գյուղում միշտ հպարտացել է՝ եզակի մարդկանցից է, որ վարկ չունի: Արդեն 25 տարի է՝ աշխատում է Փրկարար ծառայությունում: Աշխատանքից հետո շտապում է այգի, զբաղվում հողի մշակությամբ, օրվա մի մասն էլ հատկացնում է մեղվաբուծությանը: Ասում է՝ իր աշխատանքով կարողացել է ընտանիքը պահել, վարկերի տակ չընկնել:
«Իմ քաշին մի նայի, չմտածես, թե աշխատող չեմ, առավոտից իրիկուն աշխատում եմ»,- կատակով ասում է Սայաթը և հավելում, որ խաղողի բերքով կարողացել է Արշալույս գյուղում սեփական տուն գնել:
«Այդպես չի լինի, որ Հայաստանի գյուղատնտեսությունն անընդհատ անկում ապրի: Իմ նման տղերքը, որ պետության համար խնդիր չեն ստեղծել, վարկ չեն վերցրել, կարողացել են իրանցով մի բանի հասնել, այսօր արդեն խեղճանում են, գնում են սնանկացման: Ես իմ երեխեքին միշտ ասել եմ, որ արտագաղթել չկա, պիտի մնան իրենց հողում, բայց այսօր չեմ կարողանում իմ ասածն ապացուցել, ապրուստը պակասում է, չեմ կարողանում իմ ընտանիքի կարիքները հոգալ»,-հավելում է Սայաթ Գևորգյանը:
Ինչպես Սայաթն, այնպես էլ արշալույսցի շատ հողագործներ ժամանակին վճարում են հարկերը, ջրի վարձավճարը, բայց երբ հերթը հասնում է պատկան մարմիններին, որ պետք է գյուղացուն ջրով ապահովեն, թերանում են: Սայաթն ասում է, որ համաձայն է նույն 100 հազար դրամը կամ ավելի շատ վճարել ոռոգման ջրի համար, միայն թե ջուր ստանա, միլիոնների եկամտից չզրկվի:
Սայաթն ասում է, որ ջրային ոլորտը կարգավորող պաշտոնյաներն այնքան հաճախ են փոխվում, որ չեն հասցնում պայմանավորվածություններն իրագործել: Օրինակ, պայմանավորվել էր «Էջմիածնի» ՋՕԸ-ի տնօրենի հետ, որպեսզի պոմպը շահագործեն, սակայն օրեր առաջ տեղեկացել է, որ վերջինս ազատվել է պաշտոնից:
«2019թ. Ջրային կոմիտեի նախագահի հետ պայմանավորվեցի, որ ծրագրի մեջ մտցնենք պոմպակայանի շահագործումը, գարունն եկավ, նրան փոխեցին, տեղամասային պետի հետ պայմանավորվեցինք, նրան էլ փոխեցին: Այս տարի արդեն երկու անգամ ՋՕԸ-ի տնօրեն է փոխվել»,-ասում է Սայաթ Գևորգյանը:
Հողագործն ասում է, որ չի ուզում «բողոքողի» տպավորություն թողնել, սակայն երբ աշխատանքի դիմաց եկամուտ չի ստանում, ստիպված է օգնություն խնդրել: Այս անգամ խնդրում է վարչապետի աշխատակազմին. «Մեզ ջուր տվեք, ուրիշ ոչինչ պետք չի»:
«Գյուղերում լիքը բան կա, որ վերադասները տեղյակ չեն: Մարդկանց, որ դնում են այդ պաշտոններին, չեն աշխատում, ոչ մեկ էլ չի գալիս տեսնի, թե ինչ է կատարվում: Հիմա անապատացվում են այն հողերը, որ ժամանակին պետություն են պահել»,-ասում է Սայաթը:
Արշալույսի համայնքապետ Զարզանդ Գրիգորյանն ասաց, թե ստույգ չգիտի՝ քանի խորքային հոր կա գյուղում, իր հիշելով՝ 28 չի: Նշեց, որ ոչ մի տարի գյուղացին այդքան չի դժգոհել ոռոգման ջրի պակասից, ինչքան այս տարի:
«Ջրի պրոբլեմն այս տարի կա, պոմպակայանների խնդիր էլ ունենք, ոնց որ 3-4 պոմպակայան է աշխատում: Սա նորվա պատմություն չի, տարիների ընթացքում հորերի մի մասը փակվել է, մի մասում երևի ջուր չկա արդեն, հորեր կան, որ նասոս չունեն: Այս տարի էլ երաշտ էր, ջրի պակասը զգացվեց»,- ասում է Զ. Գրիգորյանը:
Մեկնաբանել