Մայիսի 14-ին կալանավորված հասարակական-քաղաքական գործիչ Ավետիք Չալաբյանի փաստաբանները պնդում են, որ չկա Ավետիք Չալաբյանի կողմից իրեն մեղսագրվող արարքը կատարված լինելու վերաբերյալ հիմնավոր կասկած, գործում մինչ այս պահը չկա Չալաբյանի կողմից արարքը կատարված լինելու վերաբերյալ գեթ մեկ ուղղակի և հստակ ապացույց, և նրա նկատմամբ իրականացվող քրեական հետապնդումն ու դրա շրջանակում կալանավորումը կրում են խտրական բնույթ։ 

Այսօր տեղի ունեցած մամուլի ասուլիսի ընթացքում փաստաբաններ Վարազդատ Հարությունյանը և Արթուր Հարությունյանն ամփոփեցին Ավետիք Չալաբյանի նկատմամբ իրականացվող քրեական հետապնդման գործի մանրամասներն ու խնդրահարույց կողմերը, մասնավորապես՝ Ավետիք Չալաբյանին մեղսագրվող արարքի բացակայությանը, նրան ապօրինաբար կալանքի մեջ պահելը, խափանման միջոցի փոփոխության նպատակով իրականացված գործողությունները, ներկայացված միջնորդությունները, մեղսագրվող արարքի ապաքրեականացումը, հավաքին մասնակցելու նպատակով նյութապես շահագրգռելու համար պատասխանատվություն սահմանող նորմի հակասահմանադրականությունը։ 

Ըստ փաստաբանների՝ «2021 թվականի մայիսի 5-ին ընդունված Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքում, որն ուժի մեջ է մտնելու ս.թ. հուլիսի 1-ից, բացակայում է որևէ իրավական հիմք, որով պատասխանատվություն սահմանված լիներ հավաքին մասնակցելու կամ հավաքին մասնակցելուց հրաժարվելու նպատակով նյութապես շահագրգռելու համար։ Այսինքն՝ վիճարկվող իրավական նորմն ինքնըստինքյան չի գործելու արդեն ս.թ. հուլիսի 1-ից»։

«05.05.2021թ․ ընդունված և  01.07.2022թ ուժի մեջ մտնող նոր քրեական օրենսգրքով վերոնշյալ հանցակազմը ներառված չէ, ուստի օրենսգրքի ուժի մեջ մտնելու պահից Ավետիք Չալաբյանի նկատմամբ իրականացվող քրեական հետապնդումն իրավունքի ուժով ենթակա է դադարեցման։ Նույնիսկ նման պայմաններում դատարանը բավարարել է երկամսյա կալանքի միջնորդությունը, որն անգամ չի հասցնելու սպառվել։ Այս առումով ակնհայտ է դառնում, որ Ավետիք Չալաբյանի նկատմամբ կիրառված խափանման միջոցն ունի ոչ թե քննության արդյունավետության, այլ պատժիչ նպատակ։ Ավելին՝ մեր համոզմամբ, մեղադրանքի հիմքում դրված վերոնշյալ հանցակազմnվ (երկու և ավելի անձանց նկատմամբ) ընդամենն ունեցել է կալանավորումը հնարավոր դարձնելու նպատակ։ Այսպես, ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 135-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ անձի նկատմամբ կալանավորումը որպես խափանման միջոց կարող է կիրառվել միայն այնպիսի հանցանքի դեպքում, որի համար նախատեսվող ազատազրկման ձևով պատժի առավելագույն ժամկետը մեկ տարուց ավելի է։ Քրեական գործով ձեռք չի բերվել գեթ մեկ ապացույց, որով հիմնավորվում է, որ ենթադրյալ արարքը, այսինքն՝ նյութական շահագռգռվածությունը, տրամադրվել է երկու և ավելի անձանց։ Չկա որևէ ցուցմունք, այդ թվում՝ որով շոշափվում է նյութական շահագռգռվածության հասցեատեր որևէ երկրորդ անձի անուն։ Այնուամենայնիվ, անտեսելով վերոնշյալ հանգամանքները, Երևան քաղաքի ընդհանուր իրավասության դատարանը բավարարել է քննիչի կալանավորման միջնորդությունը»,-նշեց Վարազդատ Հարությունյանը։ 

Փաստաբան Արթուր Հարությունյանն ասաց, որ Ավետիք Չալաբյանի խափանման միջոցի փոփոխության վերաբերյալ դիմել են դատախազություն միջնորդություններով, ինչպես նաև միջազգային բազմաթիվ կառույցների՝ ներկայացնելով Չալաբյանի գործի կոպտագույն խախտումներն ու խնդրահարույց կողմերը. 

«Մենք դիմել էինք Դատախազություն՝ ներկայացնելով ՀՀ ազգային ժողովի պատգամավորներ Սեյրան Օհանյանի, Իշխան Սաղաթելյանի, Էլինար Վարդանյանի, Հայկ Մամիջանյանի և Տիգրան Աբրահամյանի, ՀՀ նախկին փոխվարչապետ Վաչե Գաբրիելյանի, ինչպես նաև «Արար» հիմնադրամի երաշխավորությունները՝ Ավետիք Չալաբյանի նկատմամբ կիրառված խափանման միջոցը փոխելու վերաբերյալ։ Դատախազը, խախտելով միջնորդությունների քննարկման ժամկետը, մոտ 10 օր ուշացմամբ ուղարկել է մերժման որոշում, որում նշել է, որ «նախաքննության ներկա փուլում չեն վերացել և պահպանվել են մեղադրյալ Ա․ Չալաբյանի կալանքի տակ պահելու հիմքերն ու պայմանը և վարույթն իրականացնող մարմինը գտնում է, որ տվյալ փուլում ևս կալանավորումից բացի որևէ այլ խափանման միջոց չի կարող գործուն երաշխիք հանդիսանալ մեղադրյալի պատշաճ վարքագիծն ապահովելու համար»։ Մի կողմ դնելով այն, որ մեր պնդմամբ ընդհանրապես առկա չեն կալանավորման հիմքն ու պայմանները, նշենք, որ դատախազի եզրահանգումն ուղիղ հակադրվում է երաշխավորության ինստիտուտի օրենսդրական նշանակությանը։ Երաշխավորության էությունը հենց այն է, որ եթե երաշխավորները բարձր հանրային վստահություն վայելող անձինք են, ապա կալանավորման հիմքերի և պայմանների առկայության դեպքում փոխվում է խափանման միջոցը։ Կալանավորման հիմքերի ու պայմանների վերացումն ինքնին վարույթն իրականացնող մարմնի համար պարտականություն է առաջացնում սեփական նախաձեռնությամբ փոխել խափանման միջոցը։ Ուստի, եթե ակնկալվեր, որ կալանավորումը կարող է փոխվել միայն այդ հիմքերի և պայմանների վերացման դեպքում, ապա երաշխավորություն ներկայացնելը կիմաստազրկվեր և կդառնար ինքնանպատակ։ Դատախազի նշված որոշումը նույնպես բողոքարկվել է դատական կարգով, սակայն դեռևս քննություն նշանակված չէ։ Գրությամբ դիմել էինք նաև ՄԻՊ, սակայն մինչ օրս ոչ մի արձագանք կամ պատասխան չենք ստացել»։ 

«Համախմբում» շարժման անդամ Էդգար Ղազարյանի պնդմամբ, Ավետիք Չալաբյանի կալանավորումն ունի բացառապես քաղաքական բնույթ. 

«Ավետիք Չալաբյանին անազատության մեջ պահելու իշխանությունների որոշումն ունի բացառապես քաղաքական պատճառներ, որոնք պայմանավորված են մի կողմից նրա հասարակական և քաղաքական գործունեության, մյուս կողմից՝ հանրային բարձր վարկանիշի և հեղինակության հանգամանքով։ Նիկոլ Փաշինյանի իշխանության համար դժվար է պատկերացնել ավելի մեծ վտանգներ, քան Ավետիք Չալաբյանին և նրա նման չվարկաբեկված, հեղինակավոր ինտելեկտուալ գործիչները, որոնց ֆոնին առավել ցայտուն են դառնում այս իշխանությունների ողջ դատարկությունը,-նշեց Էդգար Ղազարյանը։ 

Անդրադառնալով հետագա գործողություններին՝ փաստաբանները նշեցին, որ քրեական հետապնդումը դադարեցնելուց հետո էլ սկսելու են խախտված իրավունքների վերականգման գործընթացը՝ ընդհուպ դիմելով ՄԻԵԴ։