Որպես դեղերի ներկրմամբ զբաղվող «Վագա ֆարմ» ընկերության ղեկավար՝ միշտ պայքարում եմ պետական չինովնիկների կամայականությունների, ոչ ադեկվատ որոշումների  դեմ:  Պատերազմից հետո առաջնահերթությունները փոխվել են. ոլորտային խնդիրները ստորադասված են անվտանգային մարտահրավերներին:  Հայաստանում ֆինանսական  ակտիվությունը՝ պայմանավորված  ՌԴ հանդեպ  պատժամիջոցներով, շինարարական բումը, Երևանի կենտրոնի աշխույժ եռուզեռը, լավատեսության, ապահովության  պատրանք են ստեղծում: 

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի՝ Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը՝ Արցախով ու անկլավներով ճանաչելու հայտարարությունից հետո, սակայն,  վտանգներն ավելի շոշափելի են դարձել. ՀՀ վարչապետը  վերջին 30  տարիների իրավական, քաղաքական եղելությունները մեկնաբանում է բացառապես ի վնաս Հայաստանի և հօգուտ Ադրբեջանի: 

Այսպես. Լեռնային Ղարաբաղի ինքնորոշումը իրավական բոլոր լեգիտիմ ընթացակարգերով ամրագրված է: Նախ՝  «Հայկական ԽՍՀ-ի և Լեռնային Ղարաբաղի վերամիավորման մասին» 1989 թ.-ի դեկտեմբերի  1-ի որոշմամբ  ՀԽՍՀ ԳԽ-ն ճանաչել  է ԼՂ ինքնավար մարզի ինքնորոշման փաստը, այնուհետև հռչակել ԼՂԻՄ-ի  վերամիավորումը Հայաստանի հետ՝ որպես նպատակ, որին հասնելու համար համապատասխան մարմիններին հանձնարարվում է սույն որոշումից բխող գործնական քայլեր ձեռնարկել: Այսինքն՝ հռչակված վերամիավորումը դիտվել է՝ որպես անկասելի գործընթաց: Հաջորդը ՀՀ Անկախության հռչակագիրն է, որտեղ ՀՀ հռչակման հիմքուն նաև  1989 թ.-ի դեկտեմբերի 1-ի «Հայկական ԽՍՀ-ի և Լեռնային Ղարաբաղի վերամիավորման մասին» Հայկական ԽՍՀ Գերագույն խորհրդի որոշումն է:

Արդեն 1991թ.-ի սեպտեմբերի  2-ին,  Ադրբեջանի կողմից օգոստոսի 29-ին անկախություն հռչակելու որոշումից հետո, Լեռնային Ղարաբաղը,  ԽՍՀՄ 1990 թ.-ի ապրիլի 3-ի ՝ «ԽՍՀՄ կազմից միութենական հանրապետության դուրս գալու կարգի մասին՚  օրենքի պահանջներին համապատասխան,  հռչակվել է  որպես Ադրբեջանից դուրս Հանրապետություն, որում գործում են ԽՍՀՄ սահմանադրությունն ու օրենքները (Հռչակագիր «Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության հռչակման մասին» ) : Այնուհետև,  արդեն դեկտեմբերի 10-ի հանրաքվեով   ձեռք է բերել իր անկախությունը  ԽՍՀՄ-ից:

1992-ի հուլիսի 8-ի ՀՀ ԳԽ  «Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունում ստեղծված իրավիճակի մասին» որոշմամբ ,«հիմնվելով միջազգային իրավունքի հիմնադրույթների, ազգերի ինքնորոշման իրավունքի, ինչպես նաև Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության անկախության մասին 1991 թվականի դեկտեմբերի 10-ի հանրաքվեի արդյունքների վրա՝ ՀՀ համար անընդունելի համարել միջազգային կամ ներպետական ցանկացած փաստաթուղթ, որտեղ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունը նշված կլինի Ադրբեջանի կազմում», այսինքն՝ ՀՀ-ն  ճանաչել է ԼՂ հանրաքվեն:
Իր ասուլիսում ՀՀ վարչապետը  ԼՂ անկախության  իրավական լեգիտիմությունը կասկածի տակ է դնում՝ «ԼՂ-ն անկախանալով ՝ ումի՞ց է հայտարարել անկախությունը՝ Հայաստանի՞ց, թե՞ Ադրբեջանից»: Այսպիսով՝ իբր ցույց է տալիս, թե անկախություն հռչակելով՝ խախտվել է  1989 թ.-ի՝ ՀԽՍՀ-ի և ԼՂԻՄ-ի վերամիավորման մասին որոշումը: «Եթե Հայաստանից, ապա խախտվել է 1991թ.-ի դեկտեմբերի 1-ի՝ վերամիավորման որոշումը և ՀՀ Անկախության հռչակագիրը: Եթե Ադրբեջանից, ինչպե՞ս է Ադրբեջանից անկախանում, եթե կա վերամիավորման որոշում. այդ դեպքում խախտվել է վերամիավորման որոշումը»:
Մինչդեռ ԼՂԻՄ-ը անկախացել էր ոչ Հայաստանից, ոչ Ադրբեջանից:  1991թ.-ի սեպտեմբերի  2-ին, ինչպես վերևում մեջբերել ենք, Արցախը միջանկյալ քայլով դուրս էր եկել Ադրբեջանի կազմից , այնուհետև դեկտեմբերի 10-ի հանրաքվեով՝ անկախացել ԽՍՅՄ-ից:
Իրավական այս հիմնարար դրույթները ՀՀ վարչապետը մեկնաբանում է՝ ի վնաս Լեռնային Ղարաբաղի ինքնորոշման. իբրև թե  օրենսդրական շիլաշփոթը Ղարաբաղի ինքնորոշման իրավական հիմք չէ:
 Որպես իր պնդման հիմնավորում ՝ նաև բերում է Լևոն Տեր-Պետրոսյանի «Պատերազմ թե խաղաղություն. լրջանալու  պահը» հոդվածը, որում  հոդվածագիրը նշել էր, թե «ԼՂ անկախության հարցում մենք բարեկամներ չունենք»: Այստեղից Փաշինյանը հարց է տալիս՝  Տեր-Պետրոսյանը, այդպիսով,  խախտե՞լ է ՀՀ ԳԽ որոշումը,  Հռչակագիրը, Սահմանադրությունը: 
Նույն տրամաբանությամբ էլ՝ հաջորդ իշխանությունների՝ իրավական որևէ ուժ չստացած բանակցային քննարկումները ևս   ներկայացնում է՝ որպես ՀՀ  օրենսդրության  խախտում:
ԼՂ-ի հանձնումը վարչապետը ներկայացնում է՝ որպես նախկինների օրոք արդեն  տեղի ունեցած իրողություն, որի պատասխանատվությունն ինքը չի կրում, սակայն
2018-ի իշխանափոխության ժամանակ  վստահության  քվեն տրվել էր նրան  նախևառա՜ջ ՀՀ անվտանգային խնդիրները լուծելու նպատակով: Խնդիրների վրա ժողովրդի ուշադրությունը բևեռելու փոխարեն՝ պատրաստվել հնարավոր  պատերազմի,  միացավ ֆալշը: Օրինակ՝ պետության հիմնական խնդիր էր  կարգվել պետական ողջ ներուժը ուղղել ՍԴ նախագահի հեռացմանը, վերջում էլ  կազմակերպելով դրա  համաժողովրդական հանրաքվեն: 

Մի դեպքում՝ Արցախի հանձնումը նախկինների ժամանակ որոշված էր: Մյուս դեպքում՝ խաղաղության պայմանագիրը, որով Արցախը ճանաչվում է Ադրբեջանի մաս. սա էլ արդեն՝  ժողովրդի քվեով իրեն պատվիրակված հանձնառություն :

Հետևաբար՝ պետք է կատարել ժողովրդի պատգամն ու գնալ խաղաղության օրակարգի,  որը ներկայացվում է՝ որպես միակ  պրագմատիկ, ռացիոնալ լուծում, որով հնարավոր է փրկել հանրագիտարանային   29 800  քառ.կմ-ն :
Մինչդեռ, պատերազմից հետո հավաքած ձայների հիմքում  Փաշինյանի խաղաղության օրակարգը չէր:  Քոչարյանի վերադարձը բացառելը: 
Պատերազմից հետո Փաշինյանն ասաց, որ անկեղծ չի եղել՝ իրականությունը ներկայացնելու առումով, հիմա պարզ ասում է, որ չի տեսնում որևէ այլ շանս՝ փրկելու Հայաստանի  29 800 քառ. կմ-ը : 

Ամենապարզ ու պրագմատիկ մոտեցումը ոչ թե պետությունը մաս-մաս հանձնելն է, այլ պետությունը թշնամուն դիմագրավելու մանրակրկիտ, նպատակաուղղված աշխատանքը: Այսպես  հնարավորություն կունենանք պետությունը պահպանելու: Հակառակ դեպքում , եթե կատարվի  Փաշինյանի «խաղաղության» ծրագիրը,  դառնալու ենք  ռեզերվացիա, որի օրակարգի հարցերն այժմ էլ ակտուալություն են ստացել՝ ինչպես չորացնել խնջլոսը՝ ձմռան համար,  ինչպես է պետք ուտել քալագյոշը կամ, հաջորդ կարևոր հարցադրումը,  ինչպես սովորել սնվել…

Այն, որ այսօր Փաշինյանն ունի հնարավորություն՝ առանց վախենալու հայտարարել,թե Հայաստանը ճանաչում է  Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը՝ Արցախը ներառյալ, ունի մեկ հիմնավորում. համաժողովրդական անհամաձայնությունը առաջնորդող ուժ չկա:
Այն վիճակն է, որ յուրաքանչյուր քաղաքացի ինքն իր համար պետք է որոշում կայացնի՝ պատրա՞ստ է դառնալ ռեզերվացիայի բնակիչ, թե՞ պետք է քաղաքացիական անհնազանդության մասնակցելով, անգամ առանց առաջնորդող ուժի, դուրս գա փողոց:  

Յուրաքանչյուրիս՝ մեր ստվարաթղթե ֆուտլյարում ապահովության  զգացումը թվացյալ է: «Խաղաղությունը»  պատերազմ է, այս դեպքում, նաև՝ Արագածի կորուստ:

Վահե Վարսանյան, «Վագա-ֆարմ» ընկերության հիմնադիր