Տեսանյութեր
Լուսանկարներ
Փլեյնսփոթինգ. աշխարհով մեկ ինքնաթիռներին հետևելու թարմացված ուղեցույց
2019 թվականին GIJN-ն առաջին անգամ գործարկեց աշխարհով մեկ ինքնաթիռների հայտնաբերման և թռիչքներին հետևելու (փլեյնսփոթինգի, անգլ.՝ planespotting) իր ուղեցույցը: 2022 թվականին Ուկրաինա ներխուժմամբ (որը հանգեցրեց ռուս օլիգարխների և նրանց ակտիվների մեծ արտահոսքի), ինչպես նաև Իլոն Մասկի՝ Twitter-ում (այժմ՝ X) իրական ժամանակում ինքնաթիռներին բոտերի միջոցով հետևելն արգելափակելու ջանքերով պայմանավորված՝ մենք այժմ թարմացրել ենք լրագրողական ուղեցույցը՝ հաշվի առնելով այս վերջին զարգացումները: GIJN-ը երախտապարտ է անկախ լրագրող և Dictator Alert-ի տնօրեն Էմանուել Ֆրոյդենթալին՝ այս ուղեցույցը թարմացնելու գործին իր փորձագիտական աջակցության համար:
Հետաքննողի համար իքնաթիռներին հետևելն անգնահատելի գործիք է։
Հետաքննող լրագրողներն օգտագործում են ինքնաթիռների մասին տեղեկությունները կոռուպցիան բացահայտելու, պատերազմներին հետևելու, պետական պաշտոնյաներին աչքի տակ պահելու և արտանետվող ջերմոցային գազերի ծավալները մատնանշելու համար:
Բոլոր ինքնաթիռներն ունեն նույնականացման եզակի համարներ, որոնք կարող են օգտագործվել թռիչքներին հետևելու և սեփականատերերին նույնականացնելու համար: Համենայն դեպս, երբեմն:
Թռիչքի մասին տեղեկություններ կարելի է ստանալ ինչպես կոմերցիոն, այնպես էլ շահույթ չհետապնդող կազմակերպություններից, որոնք հավաքում և հասանելի են դարձնում թռիչքների վերաբերյալ մեծածավալ տվյալներ: Սա հնարավորություն է տալիս հետևելու կոնկրետ ինքնաթիռների, մշտադիտարկելու որոշակի վայրեր, վերհանելու օրինաչափություններ և այլն:
Ինքնաթիռներին հետևելու հոբբին» իր գրավչությամբ անտարբեր չի թողել բազում էնտուզիաստների… Այս գործի նվիրյալներն ակտիվ համայնք են, որը պոտենցիալ ռեսուրս է լրագրողների համար:
Փլեյնսփոթինգն իրագործելի է շնորհիվ թռիչքներին հետևող տեղորոշման համակարգերի: Այդպիսի առաջատար տեխնոլոգիա է ADS-B-ն (Automatic Dependent Surveillance-Broadcast, հայ.՝ ավտոմատ կախյալ վերահսկում-հեռարձակում): ADS-B ազդանշանները հանրամատչելի են, և դրանց կարող են հետևել նաև այն ոչ մասնագետները, որոնք ունեն էժան (10-200 դոլար արժողությամբ) ADS-B հետևող կայաններ:
Թռիչքների երթուղիները հրապարակվում են բազմաթիվ կայքերում: Սրա շնորհիվ թռիչքներին հետևելը բավականին հեշտանում է: Այնուամենայնիվ, չմշակված տվյալները համակարգչային վերլուծության ենթարկելով, կարելի է ստանալ նաև շատ ավելի բարդ տեղեկություններ՝ որոշելու օրինաչափությունները և ստեղծելու ծանուցումներ:
Կան մի շարք գործոններ, որոնք կարող են խոչընդոտել ինքնաթիռներին հետևելուն: Օդաչուները կարող են անջատել տեղորոշիչ ազդանշանները։ Կախված երկրի օրենքներից՝ որոշ ինքնաթիռներ թռիչքային կոորդինատները պարտադիր հրապարակման ենթակա չեն: Ռազմական ինքնաթիռներին հետևելն առանձնահատոուկ մարտահրավեր է (սակայն անհնարին չէ): Միացյալ Նահանգներում գործող կարգավորումները հեշտացնում են մասնավոր ինքնաթիռներով անանուն թռիչքները: Իսկ աշխարհի շատ հատվածներում ADS-B համակարգն ունի սահմանափակ ծածկույթ՝ ընդունող կայանների բացակայության պատճառով:
Ինքնաթիռներին հետևելու «հոբբին» իր գրավչությամբ անտարբեր չի թողել բազում էնտուզիաստների (հայտնի են իբրև «ինքնաթիռներ հայտնաբերողներ» (անգլ.՝ planespotters - փլեյնսփոթերներ) կամ «ավիացիոն գիքեր» (անգլ.՝ aviation geeks): Այս գործի նվիրյալներն ակտիվ համայնք են, որը պոտենցիալ ռեսուրս է լրագրողների համար: Որոշ փլեյնսփոթերներ հանգրվանում են օդանավակայանների մոտ՝ ոչ սովորական ինքնաթիռները լուսա և տեսանկարահանելու համար: ույնիսկ մի կայք կա՝ Airport Spotting անվանումով, որը տեղեկություններ է տրամադրում աշխարհի տարբեր օդանավակայաններում «դիրքավորվելու» լավագույն տեղերի վերաբերյալ:
Մյուս սփոթերների հույսը համակարգիչն է: Հայտնի մարդկանց, բիզնեսների ղեկավարների և քաղաքական գործիչների տեղաշարժին հետևելը տարածված զբաղմունք է: Որոշ սփոթերներ ուշադիր հետևում են պատերազմական գոտիներում իրականացվող թռիչքներին:
Մի փլեյնսփոթեր հայտնվեց լրատվամիջոցների էջերին, քանի որ նրա աշխատանքը նյարդայնացրել էր միլիարդատեր Իլոն Մասկին:
Կենտրոնական Ֆլորիդայի համալսարանի երկրորդ կուրսի ուսանող Ջեք Սուինին Twitter-ի բոտ էր ստեղծել, որը տեղեկացնում էր Մասկի հիմնական ինքնաթիռի (N628TS) գտնվելու վայրի մասին: Twitter-ի նոր սեփականատիրոջ պաշտոնին անցնելուց հետո Մասկի առաջին քայլերից մեկը եղավ Սուինիի և նրան տվյալներ մատակարարող ընկերության ինչպես նաև այլ սփոթերների լրատվական պատերի փակումը:
Սուինին տեղափոխվեց Reddit` r/ElonJetTracker օգտահաշվով, այնուհետև կրկին հայտնվեց Twitter-ում նոր անունով (@elonjetnextday): Այժմ, համաձայն Twitter-ի նոր կանոնի, որն արգելում է իրական ժամանակում գտնվելու վայրի մասին գրառումները, նրա թվիթերյան հրապարակումները հայտնվում են 24-ժամյա հապաղմամբ:
Փետրվարի սկզբին Twitter-ը ևս մեկ խոչընդոտ ստեղծեց՝ հայտարարելով, որ գումար է գանձելու իր հավելվածի ծրագրային ինտերֆեյսի համար (անգլ.՝ application program interface, API): Շատ փլեյնսփոթերների համար տեղեկությունների հրապարակումը զվարճանք է, այլ ոչ թե եկամտի աղբյուր, և Twitter-ի այդ հայտարարությանն ի պատասխան՝ նրանց կանխատեսումն այն էր, որ նորությունների համար արվող ծախսերը կնվազեցնեն իրենց ակտիվությունը:
Թռիչքների մասին տեղեկությունների հիմնական աղբյուրները
Իրական ժամանակում թռիչքների մասին տեղեկությունները լայնորեն հասանելի են և մեծամասամբ անվճար են:
Թռիչքներին հետևելու համար նախատեսված կայքերը տարբերվում են իրենց հնարավորություններով: Արխիվային տվյալների համար, օրինակ, հաճախ պահանջվում է բաժանորդագրություն և/կամ վճար: Այնուամենայնիվ, բազային տեղեկությունները կարող են բավականին մատչելի լինել (ամսական 5-10 ԱՄՆ դոլար), իսկ ավելի ընդլայնված գործառույթները կարող են ավելի թանկ արժենալ:
Այս կայքերն առավելապես գործում են շնորհիվ էնտուզիաստների, որոնք ալեհավաքներ են տեղադրում ամբողջ աշխարհում: Նրանք, ովքեր «սնուցում են» կայքերն իրենց ալեհավաքներից ստացված տեղեկություններով, ամենաթանկ բաժանորդագրություններին անվճար մուտք են ստանում:
Ծանուցում անվճար ծառայությունների մասին. որոշ հետևող կայքեր հեշտացնում են լրագրողների գործը՝ անվճար խորհուրդներ տրամադրելով: Հարցնելը երբեք չի խանգարի: Բացի դա, որոշ կայքեր առաջարկում են զրուցարաններ (չաթեր) և ուսումնական բլոգներ:
Ահա ինքնաթիռներին հետևելու հիմնական կայքերը՝
ADS-B Exchange - Թռիչքներին հետևելու այս կայքը համանման այլ ծառայությունների համեմատ ավելի շատ տեղեկություններ է տրամադրում թռիչքների մասին. այն նախընտրելի է, քանի որ չի զտում ԱՄՆ այն օդանավերի մասին տեղեկությունները, որոնք, հիմնվելով ԱՄՆ օրենսդրության վրա, խնդրել են անանուն մնալ: (Սրա մասին ավելի մանրամասն՝ ստորև:) անկացած ինքնաթիռի թռիչքների պատմություն հնարավոր է անվճար փնտրել: Նայեք քարտեզին, այնուհետև սեղմեք ցանկացած ինքնաթիռի վրա կամ օգտվեք որոնումից: Ձախ կողմում փնտրեք «պատմություն» (history) բաժինը: Անմշակ տվյալների հարցումների համար սովորաբար վճար է պահանջվում: Քարտեզի աշխատանքի վերաբերյալ օգնության համար այցելեք այստեղ: 2023 թվականի հունվարին ADS-B Exchange-ը վաճառվեց JetNet-ին, ինչն անհանգստություն առաջացրեց որոշ օգտատերերի շրջանում, թեև JetNet-ը խոստացավ ապահովել ծառայության շարունակականությունը:
Այս երեք կայքերը շատ հակված են համագործակցելու լրագրողների հետ:
Icarus Flights - «Պաշտպանության ընդլայնված հետազոտությունների կենտրոն» (անգլ.՝ Center for Advanced Defense Studies, C4ADS) ոչ առևտրային կազմակերպության ստեղծած՝ թռիչքներին հետևելու այս գործիքը օգտագործում է ADS-B Exchange-ի տվյալները՝ դրանց ավելացնելով հատուկ գործառույթներ: Ի թիվս այլ բաների, օգտատերերը կարող են դիտարկել որոշակի տարածքներ, հետևել միջազգային պատժամիջոցների տակ գտնվող օդանավերի թռիչքներին և հայցել ինքնաթիռների սեփականության վերաբերյալ տվյալներ: Icarus Flights-ը հանրամատչելի է, սակայն դրանից օգտվել ցանկացող հետաքննողները պետք է կապ հաստատեն C4ADS-ի հետ՝ ծառայությունն անվճար ստանալու համար:
OpenSky Network-ը շվեյցարական շահույթ չհետապնդող ասոցիացիա է, որը պնդում է, թե համանման ծառայություններ մատուցողների շրջանում ինքն է տիրապետում օդային երթևեկության հսկողության տվյալների ամենամեծ բազային, քանի որ, ինչպես կամավորներից մեկն է ասել GIJN-ին, «մենք պահպանում ենք յուրաքանչյուր հաղորդագրություն, որը երբևէ ստացել ենք որևէ ինքնաթիռից»: Aircraft Database բաժնում պոչային համարներով որոնմամբ կարելի է տեսնել ինքնաթիռի գրանցման տվյալները, վերջին թռիչքների պատմությունը և արդյոք այն այդ պահին գտնվում է օդում: Explorer գործառույթում որոնումը ցույց է տալիս օդում գտնվող ինքնաթիռները: Առկա է նաև բոլոր մշտադիտարկված ինքնաթիռների վերաբերյալ 30-օրյա պատմություն: Մեկ այլ գործառույթ է բոլոր արտակարգ ահազանգերի ցանկը:
OpenSky-ը հասցեագրված է հետազոտություններով զբաղվող գիտնականներին և շահույթ չհետապնդող կազմակերպություններին, սակայն օգնում է նաև հստակ ձևակերպված հարցումներով դիմող լրագրողներին և համագործակցում է լրատվամիջոցների հետ՝ տվյալների վիզուալացման նպատակով «և այլ հարցերում, որոնք նպաստում են մեր տեսանելիության մեծացմանը»:
Այն պահից սկսած, երբ JetNet-ը գնեց ADS-B Exchange-ը, ի հայտ եկան երկու նոր կայքեր, որոնք խոստացել են չզտել տեղեկությունները. երկուսն էլ տվյալների զգալիորեն ավելի քիչ «սնուցիչներ» ունեն և, հետևաբար՝ ավելի փոքր ծածկույթ, համենայն դեպս 2023 թվականի փետրվարի սկզբի դրությամբ:
Դրանք են՝
Theairtraffic.com Կայք, որը ստեղծել են Ջեք Սուինիին «և Ground Control Discord սերվերի անդամները»՝ «միշտ բաց լինելու և չզտված տեղեկություններ հրապարակելու» հանձնառությամբ:
Adsb.fi - «Թռիչքներին հետևելու համակարգ, որը գործում է ամբողջ աշխարհից ավելի քան 500 ակտիվ տվյալներ «սնուցողների» համայնքի ջանքերով», և որը խոստանում է հասանելիություն «համաշխարհային օդային երթևեկության բաց և չզտված տվյալներին»:
Հետևելու այլ աղբյուրներ
Մի շարք ծառայություններ առաջարկում են իրական ժամանակում թռիչքներին հետևելու քարտեզներ, անվճար ցուցադրում են ինքնաթիռների վերջին ուղևորությունները և շատ ավելին:
Այնուամենայնիվ, երբ որևէ սեփականատեր խնդրում է հեռացնել օդանավի վերաբերյալ տեղեկությունները, այս ծառայությունները բավարարում են նման խնդրանքները: Այդուհանդերձ, աշխարհի որոշ մասերում (օրինակ՝ Աֆրիկայում և Հարավային Ամերիկայում) դրանց ծածկույթը շատ ավելի լավն է, քան ADS-B Exchange-ինը:
Որոշ հնարավորություններ, ինչպիսիք են ինքնաթիռի՝ օդ բարձրանալու մասին ծանուցումը և թռիչքի տվյալների արխիվի մատչելիությունը, վճարովի են:
Թռիչքներին հետևելու այլ ծառայություններից են՝ Airfleets, AVDelphi, Flight Stats, Flight Board, FlightView, Freedar, Plane Mapper, Planeplotter և https://skyscanworld.com:
Գոյություն ունեն նաև այլ կայքեր, որոնք նախատեսված են կոմերցիոն օդային ճանապարհորդների համար:
Բացի դա, կան մի քանի օգտակար մասնագիտացված կայքեր: Դրանք են՝
- Dictator Alert - Նախագիծ, որը հետևում է ավտորիտար ռեժիմների ինքնաթիռներին ամբողջ աշխարհում և Twitter-ում ունի մի քանի բոտեր, որոնք տեղեկացնում են, թե երբ են այդ ինքնաթիռները վայրէջք կատարում Փարիզում, Լոնդոնում, Ժնևում կամ Բազել-Մյուլհաուս-Ֆրայբուրգ եվրաօդանավակայանում:
- Bellingcat - Բաց կոդով տվյալների բազա՝ հետևելու «ուշադրության արժանի թռիչքներին Ղազախստանի օդանավակայաններից և դեպի նույն օդանավակայաններ՝ երկրի վերջին զարգացումների դինամիկան ավելի լավ հասկանալու նպատակով»:
- Advisory Circular Bots-ը տեղեկություններ է հրապարակում այն ինքնաթիռների վերաբերյալ, որոնք պտտվում են աշխարհի քաղաքներով, այդ թվում՝ Լոս Անջելես, Բալթիմոր, Պորտլենդ, Մինեապոլիս և Լոնդոն:
Բազմաթիվ փլեյնսփոթերներ օգտագործում են նաև սոցիալական մեդիան՝ իրենց բացահայտումները տարածելու համար: հետևեք Twitter-ի հետևյալ հեշթեգերին՝ #aviation, #avgeek, #planespotting, #flight և #MilAvGeek:
Twitter-ի բազում ակտիվ օգտատերերից են Evergreen Intel-ը՝ @vcdgf555, Gerjon-ը՝ @Gerjon, Aircraft Spots-ը՝ @AircraftSpots, SkyScanWorld-ը՝ @scan_sky և Avi Scharf-ը՝ @avischarf:
Թռիչքներին հետևելու հիմունքներ
Բոլոր օդանավերն ունեն (կամ պետք է ունենան) ֆիզիկական մակնշումներ կամ «պոչային համարներ», որոնք գտնվում են ինքնաթիռի հետնամասում:
Թռիչքներին հետևելու համար նախատեսված կայքերը պարունակում են տեղեկություններ ինքնաթիռների նույնականացման համար:
Նույնականացման ցուցիչներից մեկը հայտնի է իբրև «տասնվեցական դասիչ» (անգլ.՝ hex code) (թեև երբեմն կոչվում է S-mode կամ ICAO): Վեց կամ յոթ տառերից և թվերից բաղկացած այս շարանը բխում է Քաղաքացիական ավիացիայի միջազգային կազմակերպության (անգլ.՝ International Civil Aviation Organization, ICAO)՝ կառավարություններին տրամադրված 24-բիթանոց հասցեներից, որը թույլ է տալիս իմանալ ինքնաթիռի գրանցման երկիրը: Քանի դեռ ինքնաթիռը չի վաճառվել, տասնվեցական դասիչը սովորաբար անփոփոխ է մնում: Դա փաստացի ինքնաթիռի նույնականացման եզակի ցուցիչն է, և հենց այն տեղեկությունն է, որը ստացվում է հետևող ալեհավաքների միջոցով:
Երկրորդ նույնականացման ցուցիչը ֆիզիկական մակնշումը կամ «պոչային համարն» է, որ ունեն (կամ պետք է ունենան) բոլոր ինքնաթիռները: Դրանք գտնվում են ինքնաթիռի հետնամասում՝ առնվազն 12 դյույմ (մոտ 31սմ) բարձրության վրա՝ լավագույնս տեսանելի լինելու համար: Այս համարները կարճ տառաթվային համակցություններ են, որոնք սկսվում են տառերով, որոնք մատնանշում են այն ինքնաթիռի գրանցման երկիրը (N՝ ԱՄՆ-ի համար, D՝ Գերմանիայի համար և այլն): Վիքիպեդիայում առկա է ինքնաթիռների գրանցման սկզբնատառերի հարմար ցուցակ: Դրան հաջորդում են ինքնաթիռի անհատական մի քանի թվեր և/կամ տառեր: (Ռազմական ինքնաթիռներն օգտագործում են նույնականացման այլ համակարգեր):
Անհրաժեշտ է ուշադրություն դարձնել նաև ազդականչերին (անգլ.՝ call signs): Թե ինչ ազդականչեր օգտագործել կոնկրետ թռիչքի համար՝ սովորաբար որոշում է օդաչուն։ Կոմերցիոն թռիչքներում դա կլինի չվերթի համարը, օրինակ՝ DAL307 Delta Airlines-ի՝Հոնոլուլուից Մինեապոլիս 307 չվերթի համար:
Տասնվեցական դասիչները և գրանցման համարները առանցքային նշանակություն ունեն սեփականատերերի մասին տեղեկություններ գտնելու համար: Ֆրանսիայում մասնավոր ինքնաթիռների համար իբրև ազդականչ հաճախ օգտագործում են ինքնաթիռի գրանցման համարը: Բարձրաստիճան պետական ծառայողների համար ազդականչերը երբեմն փոխվում են, օրինակ՝ CMR001՝ Կամերունի նախագահի համար, կամ COTAM001՝ Ֆրանսիայի նախագահի համար:
Սեփականատերերին բացահայտելու բարդությունները
Օդանավերի սեփականատերերին բացահայտել հնարավոր է, բայց երբեմն բարդ է:
Երկրները մեծամասամբ չեն հրապարակում սեփականության ազգային «ռեգիստրները»: Շատ ինքնաթիռներ գրանցված են այն երկրներում, որոնք երաշխավորում են անանունությունը, օրինակ՝ Արուբան (սրա մասին ավելի մանրամասն՝ ստորև): Պարտադիր չէ, որ գրանցումն իրականացվի ինքնաթիռի սեփականատիրոջ բնակության երկրում:
Մոտ 60 երկրներ սեփականության մասին որոշ տեղեկություններ են հրապարակում: Որոշները բավականին հարմար են՝ օգտագործողի համար որոնումների և ներբեռնումների հնարավորությամբ: Այլ երկրներ, օրինակ՝ Մեծ Բրիտանիան և ԱՄՆ-ը, տրամադրում են լայնածավալ տեղեկություններ օդանավերի սեփականատերերի և նույնիսկ դրանցում կատարված ֆիզիկական փոփոխությունների մասին:
Բայց նույնիսկ այն դեպքում, երբ տեղեկությունը հասանելի է, այն չնչին է՝ միայն ինքնաթիռի տեսակը և սեփականատիրոջ անունը: Եվ մինչ որոշ ռեգիստրներ թարմացվում են ամեն օր, մյուսների թարմացումները տեղի են ունենում միայն ամսական կամ տարեկան կտրվածքով:
Սեփականության մասին տեղեկությունները կարող են քողարկվել: Շատ դեպքերում նշված սեփականատերը դրածո կորպորացիա է կամ ինքնաթիռների կառավարմամբ զբաղվող ընկերություն։ Սրա հետևանքով լրացուցիչ հետազոտության կարիք է առաջանում՝ պարզելու, թե իրականում ում է պատկանում ինքնաթիռը: Միացյալ Նահանգների կառավարությունը թույլատրում է օտարերկրյա սեփականատերերին սեփականության իրավունքը փոխանցել ԱՄՆ-ում գտնվող վստահված անձի:
Ինքնաթիռներին հետևելու մի քանի կայքերում կարելի է գտնել սեփականության մասին տեղեկություններ, թեպետ աղբյուրները սովորաբար չեն նշվում, իսկ ծառայությունը կարող է վճարովի լինել:
Արժե հիշել որոշ այլ բաներ ևս.
Սեփականատերը ոչ միշտ է գտնվում ինքնաթիռում: Երբեմն ինքնաթիռները վարձակալվում են կամ ուղևորվում տեխնիկական սպասարկման: Այն փաստը, որ Իլոն Մասկին պատկանող օդանավը թռիչք է իրականացնում, չի նշանակում, որ ինքը մեջն է: Ուղևորների «մանիֆեստները» (օդանավում ներկա անձանց ցուցակները) հասանելի չեն հանրությանը, ուստի բարդ է նույնականացնել նրանց: Որպեսզի ճշտենք, թե ով կա ներսում, սովորաբար հարկ է կամ փորփրել սոցիալական ցանցերը, կամ դիմել լրագրության հին դպրոցին: Կարող է արդյունք տալ անձնական դիտարկումը, ինչպես նաև՝ կարող են աղբյուր հանդիսանալ օդանավակայաններում աշխատող բազմաթիվ մարդիկ: Հնարավոր է նաև, որ ուղեւորներն իրենք տրամադրեն տեղեկությունը՝ պարծենալու համար Instagram-ում հրապարակում անելով:
Գրանցման վերաբերյալ տեղեկությունների աղբյուրները
Ահա սեփականության մասին տեղեկություններ պարունակող մի քանի ռեսուրսներ՝ անվճար և միայն բաժանորդների համար նախատեսված տեղեկությունների զանազան կոմբինացիաներով՝
Ահա որոշ ազգային ռեգիստրների հղումներ, որտեղ որոնման հնարավորություն կա՝
- ԱՄՆ - Դաշնային ավիացիոն վարչություն (Federal Aviation Administration, FAA)
- Ավստրալիա - Քաղաքացիական ավիացիայի անվտանգության մարմին (Civil Aviation Safety Authority)
- Միացյալ Թագավորություն - Քաղաքացիական ավիացիայի վարչություն (Civil Aviation Authority)
Որոշ այլ աղբյուրներ՝
- Վիքիպեդիայում ներկայացված է ազգային ավիացիոն մարմինների ցուցակը։
- CorporateJetInvestor-ը ինքնաթիռների գրանցման 2023 թվականի իր պաշտոնական ուղեցույցում ամփոփ ներկայացնում է տարբեր երկրների գրանցման պահանջները:
- RussianPlanes.net-ը ռուսական ինքնաթիռների մասին կայք է՝ որոնման հնարավորությամբ: Կայքում կա ծանուցում. «Մինչև Ուկրաինայում Ռուսաստանի Դաշնության հատուկ գործողության ավարտը, Ռուսաստանի Դաշնության պետական ավիացիայի լուսանկարները կայքում չեն հրապարակվելու»:
Հատուկ կայքեր ռազմական ինքնաթիռներին հետևելու համար
Վերը թվարկված ընդհանուր որոնման կայքերը ընդգրկում են նաև ռազմական թռիչքները: ADS-B Exchange-ն ունի զտիչ, որը ցույց է տալիս միայն ռազմական ինքնաթիռները:
Ահա մի քանի այլ կայքեր, որոնք մասնագիտացած են ռազմական թռիչքներին հետևելու մեջ՝
ADS-B.NL կայքը օգտագործում է ADS-B Exchange-ի՝ իրական ժամանակի տվյալները և կենտրոնացած է ողջ աշխարհում ռազմական ինքնաթիռներին հետևելու վրա:
Radarbox-ը անվճար որոնումներ իրականացնելու որոշ հնարավորություն է ընձեռում և թույլ է տալիս ստեղծել ձեր սեփական վիջեթը (անգլ.` widget), որպեսզի կարողանաք իրական ժամանակում հետևել թռիչքներին: Ռազմական գործողությունների օպերատիվ անվտանգությունը, ինչպես նաև մասնավոր ինքնաթիռների որոշ օպերատորների գաղտնիությունը պաշտպանելու նպատակով Radarbox-ը կամ արգելափակում կամ սահմանափակում է դրանց հետևելու հնարավորությունը:
Scramble-ն ունի տվյալների բազաներ Եվրոպայի, ԱՄՆ-ի և Կանադայի ռազմաօդային ուժերի տարբեր օդանավերի, ինչպես նաև՝ որոշ տվյալներ Հարավային Ամերիկայի, Աֆրիկայի և Ասիայի ռազմաօդային ուժերի մասին: Կայքը վարում է Նիդերլանդների ավիացիոն ընկերությունը, այն ունի ակտիվ ֆորումներ: Scramble-ում պահվում է նաև սովետական տրանսպորտի տվյալների բազան:
Planeflightracker-ը մասնագիտացած է ՆԱՏՕ-ի և Ռուսաստանի ռազմական ինքնաթիռների ուղղությամբ:
Aircraft Serial Number Search-ը թույլ է տալիս փնտրել ԱՄՆ ռազմական ինքնաթիռները. այն վարում է փորձագետ Ջո Բաուերը՝ «որը տարված է ինքնաթիռների սերիական համարներով»: Նրա կայքում առկա է նաև ավիացիոն կայքերի զարմանալի հավաքածու:
Լուսանկարներ
Հետևյալ երկու կայքերն ունեն օդանավերի լուսանկարների մեծ արխիվներ՝
Սիրողական փլեյնսփոթերները հաճախակի լուսանկարում և տեսանյութեր են անում՝ տարածելով դրանք սոցիալական ցանցերում:
Թռիչքներին հետևելու կայքերից շատերում ևս առկա են լուսանկարներ:
Ինչպես են աշխատում հետևելու համար նախատեսված համակարգերը
Օդում հայտնվելուց հետո ինքնաթիռներին կարելի է հետևել մի քանի եղանակով: Միջազգայնորեն կիրառվող նորագույն համակարգը ADS-B-ն (Automatic Dependent Surveillance-Broadcast, հայ.՝ ավտոմատ կախյալ վերահսկում-հեռարձակում) է, որն ունի տեղեկությունների ամենահարուստ պաշարը:
Եկեք հետադարձ հայացք գցենք և հակիրճ անդրադառնանք ռադարների այն համակարգերին, որոնք օգտագործվել են տասնամյակներ շարունակ.
«Առաջնային» ռադարը, արտացոլվող ռադիոազդանշաններն օգտագործելով, հայտնաբերում և չափում է ինքնաթիռի մոտավոր կոորդինատները: Սա նման է այն կանաչ թրթռացող էկրանին, որ կարելի է տեսնել ֆիլմերում:
«Երկրորդային հսկողության ռադարի» աշխատանքում, ի պատասխան ստացվող ռադիոազդանշանի, տեղեկությունը հետ է փոխանցվում յուրաքանչյուր ինքնաթիռից: Ինքնաթիռից ստացվող պատասխանը պարունակում է նույնականացման տվյալներ (ICAO-ի տասնվեցական դասիչը) և տեղեկություններ օդանավի բարձրության մասին, սակայն չի հայտնում գտնվելու վայրը (ինքնաթիռի կոորդինատները): Գտնվելու վայրը, սակայն, կարող է որոշվել, եթե հաղորդումները ընդունվեն մի քանի տեղերում: Բազմակողմանիության (անգլ.՝ multilateration, MLAT) գործընթացի միջոցով այս հաղորդումները միավորվում են օդանավի դիրքը գնահատելու համար: (Տե՛ս գրաֆիկական պատկերներով ավելի մանրամասն բացատրությունը):
ADS-B համակարգն ապահովում է շատ ավելի մեծ հաճախականություն, ճշգրտություն և ծածկույթ՝ ավելի ցածր գնով: ADS-B-ի կիրառման դեպքում օդանավում տեղադրված սարքավորումը արբանյակային նավիգացիայի միջոցով որոշում է ինքնաթիռի կոորդինատները և յուրաքանչյուր կես վայրկյանը մեկ հաղորդում է այդ GPS տեղեկությունը՝ բարձրության, արագության, ուղղության, ինչպես նաև նույնականացման ծածկագրի մասին տեղեկության հետ միասին: Սա կոչվում է «ADS-B Out»: Արագության, բարձրության և գտնվելու վայրի հիման վրա կարելի է եզրակացություն անել չվերթի կամ վայրէջքի մասին:
ADS-B համակարգի արձանագրությունը միշտ չէ, որ լիարժեք է: Կան մեռյալ գոտիներ, որտեղ բացակայում են ընդունիչները, օրինակ՝ անապատները, օվկիանոսները և բևեռային սառցադաշտերը: Աֆրիկայի մեծ մասում ծածկույթը թերի է, իսկ Լատինական Ամերիկայում՝ հատվածական:
ADS-B-ի աշխատանքը խաթարում է այն, որ ազդանշանները կարելի է որսալ 20 ԱՄՆ դոլար արժողությամբ սարքավորումներով: Չգաղտնագրված ազդանշանները, որոնք փոխանցվում են 1090 ՄՀց հաճախականությամբ, կարելի է ընդունել մոտ 200 մղոն (320կմ) շառավղով, քանի դեռ ինքնաթիռը գտնվում է ալեհավաքի տեսադաշտում: Այժմ տասնյակ հազարավոր նման ընդունիչներ կան, որոնք հիմնականում օգտագործում են ավիացիայի սիրողական էնտուզիաստները, որոնք ազդանշանները վերահասցեագրում են ինքնաթիռներին հետևելու ցանկություն ունեցող առևտրային և ոչ առևտրային ծառայություններին, երբեմն՝ համեստ վարձատրության դիմաց:
ADS-C-ն համակարգ է, որը հետևում է արբանյակի միջոցով. այն պարզապես օգտագործվում է որոշ ավելի մեծ կոմերցիոն ինքնաթիռների կողմից: Ինքնաթիռներին հետևող կայքերի ծածկույթի քարտեզները դիտելիս կարևոր է տեղյակ լինել տվյալների այս աղբյուրի մասին, քանզի ADS-C-ով կահավորված ինքնաթիռները կարող են օգնել, որ ծածկույթն ավելի լավ երևա, քան իրականում է:
Թռիչքներին հետևող որոշ ծառայություններ ֆինանսավորում են ADS-B համակարգի տեղադրումը, և հետևողները կարող են անվճար տվյալներ ստանալ:
Կոդավորման միջոցով ինքնաթիռներին հետևելը
Թռիչքներին հետևելու կայքերում հիմնական գործիքների կիրառումից շատ բան կարելի է քաղել:
Այնուամենայնիվ, ավելի հավակնոտ նախագծերի համար հարկավոր է տվյալների հասանելիություն ստանալ և մշակել դրանք հատուկ ծրագրերի միջոցով: Ինքնաթիռներին հետևող հիմնական ծառայությունների տվյալները, ինչպես նախկինում նշվեց, սովորաբար հնարավոր է ստանալ վճարի դիմաց: Շատ կայքեր տրամադրում են հավելվածի ծրագրային ինտերֆեյսներ (անգլ.՝ application program interface, API)՝ տվյալների օգտագործումը հեշտացնելու համար:
Թռիչքներին հետևելու մեծ ծավալի տվյալները մշակելու և վերլուծելու համար սովորաբար աշխատանքի որոշակի փորձ է անհրաժեշտ ծրագրավորման այնպիսի լեզուներով, ինչպիսիք են R-ը կամ Python-ը: Որոշ դեպքերում կարելի է նաև պարզապես ներմուծել երթուղին Google Earth-ում:
Ահա Geodose-ի ուսումնական ձեռնարկն այն մասին, թե ինչպես Python-ի միջոցով ստեղծել թռիչքներին հետևելու պարզ համակարգ, և դրա թարմացված տարբերակն այն մասին, թե ինչպես «ավելի առաջադեմ մոտեցմամբ այն ավելի գեղեցիկ դարձնել՝ օգտագործելով Pandas և Bokeh գործիքները»: Ահա նաև ուղեցույց այն մասին, թե ինչպես գրել ծրագիր, որը OpenSkyNetwork API-ի միջոցով ավտոմատ կերպով կհավաքի մոտակայքում գտնվող ինքնաթիռների մասին տվյալները:
BuzzFeed News-ի նախկին աշխատակից Փիթեր Oլդհաուսը թռիչքների տվյալների օգտագործման փորձագետ է, որը մի նշանավոր հետաքննության ընթացքում օգտագործել է Flightradar24-ի տրամադրած տվյալները:
2016 թվականին Oլդհաուսը հրապարակել է «Լրտեսները երկնքում» հետաքննությունը՝ ցույց տալով, որ Հետաքննությունների դաշնային բյուրոյի (ՀԴԲ) և Ազգային անվտանգության նախարարության (ԱԱՆ) կողմից շահագործվող ինքնաթիռները կանոնավոր կերպով պտտվում են ԱՄՆ-ի մեծ քաղաքների վրա: Հետագայում նա օգտագործեց մեքենայական ուսուցումը՝ այլ լրտես ինքնաթիռներ բացահայտելու համար՝ մշակելով ալգորիթմ ՀԴԲ-ի և ԱԱՆ-ի ինքնաթիռների տվյալների համար: (Լրացուցիչ մանրամասների համար տե՛ս այս բացատրությունը):
Երբեմն GitHub-ում կարելի է գտնել պատրաստի ծրագրեր, որոնք կարող են օգնել ձեզ վերլուծելու տվյալները, բայց, ամենայն հավանականությամբ, ձեզ էլի պետք կգան կոդավորման որոշակի հմտություններ:
Ի լրումն, ահա մի փլեյնսփոթերի պրակտիկ առաջարկ այն մասին, թե ինչպես օգտագործել ADS-B Exchange-ը:
Ես խմբավորում եմ տասնվեցական դասիչները ADS-Bx-ում՝ օգտագործելով «multiple airframes» («սավառնակների համախումբ») գործառույթը և պահում եմ URL հասցեները «նախընտրելիներ» ներդիրներում՝ հեշտ մուտք գործելու համար: Սա ինձ 24-ժամյա պատուհան է ապահովում, որպեսզի հետևեմ, թե ինչ են անում այդ սավառնակները: Չգիտեմ՝ քանի սավառնակ է հնարավոր խմբավորել, սակայն եթե դուք միաժամանակ փորձեք, օրինակ, 500-ից ավել խմբավորել, ձեր համակարգիչը կխափանվի:
Այսպես ես հսկայական ժամանակ եմ խնայում: Սրա շնորհիվ ողջ օրվա ընթացքում հնարավոր է լինում որսալ տասնվեցական դասիչները, անգամ եթե դրանք հայտնվում են ընդամենը մի քանի վայրկյանով՝ այդպիսով ապացուցելով, որ, օրինակ, ինքնաթիռը եղել է օդում: Սա կարևոր է այն տարածաշրջաններում, որտեղ չկա ընդունիչների նման ամուր ցանց (արևելյան Ռուսաստան, Աֆրիկա և այլն):
Թռիչքների գաղտնիությունն ապահովող ԱՄՆ ծրագրերի շրջանցումը
ԱՄՆ կառավարությունն ունի երկրի օդային տարածքում մասնավոր ինքնաթիռների թռիչքների անանունությունը երաշխավորող երկու ծրագիր։ Թեև դրանք նյարդայնացնում են թռիչքներին հետեւողներին, բայց պաշտպանությունը հնարավոր է շրջանցել:
Շրջանցելու ամենահեշտ տարբերակը «Օդանավի տվյալների տեսանելիության սահմանափակում» (անգլ.՝ Limiting Aircraft Data Display, LADD) ծրագիրն է: LADD-ը ԱՄՆ օդանավերի սեփականատերերին թույլ է տալիս զտել իրենց թռիչքի տվյալները Դաշնային ավիացիոն վարչության (ԴԱՎ) կողմից տարածվող տվյալներից: Քանի որ ADS-B Exchange-ը չի օգտագործում ԴԱՎ-ի տվյալները, այն նույնականացնում է LADD-ի բոլոր թռիչքները: Բացի դա, գոյություն ունի հաճախակի թարմացվող LADD ցուցակ, որը ոչ պաշտոնական է, բայց հիմնված է ԴԱՎ-ի տվյալների վրա:
Երկրորդ ծրագրի մեկնարկը տրվեց մասնավոր ինքնաթիռների սեփականատերերի՝ ավելի ապահով համակարգ ունենալու համար իրականացված լոբբինգից հետո: ICAO ինքնաթիռների հասցեների գաղտնիության ծրագրի (անգլ.՝ Privacy ICAO aircraft address (PIA) program) շրջանակներում սեփականատերերը կարող են պահանջել ԴԱՎ-ից իրենց տրամադրել ժամանակավոր տասնվեցական դասիչ, որը կապված չէ իրենց պոչային համարի հետ: Դասիչը վավեր է 60 օր և կարող է փոփոխվել 20 օրը մեկ:
ԱՄՆ կառավարության PIA ծրագիրը որոշ խոչընդոտներ է առաջացրել հետևողների համար, սակայն նրանք զանազան շրջանցիկ ուղիներ են մշակել: Թեև ծրագրից օգտված սեփականատերերի թիվը մեծ չէ, , նրանց անանուն մնալու ձգտումը ուշադրություն է գրավել: Գոյություն ունի PIA Busters անվանումով ֆեյսբուքյան էջ:
Ինչպե՞ս իմանալ՝ արդյո՞ք ինքնաթիռն օգտագործում է PIA ծածկագիր: ADS-B Exchange-ն ունի PIA-ի զտիչ: Սեղմեք դրա վրա և տեսեք այն ինքնաթիռները, որոնք օգտագործում են PIA. սովորաբար միայն մի քանի նման թռիչք կա:
Այն դեպքերում, երբ մեզ հայտնի է ինքնաթիռի PIA ծածկագիրը, փորձագետներն առաջարկում են մի շարք միջոցներ՝ պարզելու, թե ինչ ինքնաթիռ է դա։ Դրանցից շատերն ավելի շատ վարքային են, քան տեխնիկական.
- հետևեք PIA-ով ինքնաթիռների տեղաշարժերի օրինաչափությանը և փնտրեք ծանոթ երթուղիներ և ուղղություններ: (Հավաքեք դրանք մեկ էլեկտրոնային աղյուսակում):
- Օգտագործեք սոցիալական մեդիայից կամ նորությունների աղբյուրներից ստացվող հուշումներ՝ ինքնաթիռի տեղաշարժը հնարավոր անձի հետ կապելու համար:
- Ինքնաթիռի ուղեւորին կամ սեփականատիրոջը նույնականացնելու համար ապավինեք «գետնի վրա» դիտարկումներին (և օդանավակայաններից ուղիղ հեռարձակում ապահովող վեբ տեսախցիկներին)` ըստ PIA-ով ինքնաթիռի տեղաշարժերի: Ինքնաթիռի կողային հատվածում պատկերված թիվը չի փոխվում:
- Ստուգեք ACARS հաղորդագրությունները, որոնք կարող են պարունակել նույնականացման տվյալներ: (ACARS-ի մասին ավելին՝ ստորև):
- Մուտքագրեք PIA համարը որոնման այլ կայքերում, քանի որ երբեմն խափանումների դեպքում օգտակար տեղեկություններ են ի հայտ գալիս:
Այնուամենայնիվ, հնարավոր է՝ միջազգային նոր սահմանափակումներ լինեն: Օրինակ՝ Սաուդյան Արաբիան 2022 թվականի վերջին «գաղտնիության միջոցների ապահովման վերահսկվող մակարդակ»-ի վերաբերյալ առաջարկություն է ներկայացրել ICAO-ում: 2023 թվականի սկզբի դրությամբ այդ ուղղությամբ որևէ գործողություն չի ձեռնարկվել։
FOIA-ի կիրառումը ԱՄՆ-ում թռիչքների վերաբերյալ տվյալների ստացման համար
Միացյալ Նահանգներում թռիչքների վերաբերյալ տվյալներ ստանալու մեկ այլ միջոց է «Տեղեկատվության ազատության մասին» օրենքի համաձայն Դաշնային ավիացիոն վարչություն հարցումով դիմելը: Հարցումները կարելի է ուղարկել այս էլ. հասցեով՝ [email protected]:
Խնդրեք «TFMS արխիվի՝ թռիչքների վերաբերյալ տվյալների գրանցումները՝ ըստ ինքնաթիռների պոչային համարների» և տրամադրեք պոչային համարը: TFMS-ը երթևեկության հոսքերի կառավարման համակարգի (անգլ.՝ Traffic Flow Management System) արխիվն է: նաև սահմանեք ժամանակային միջակայք, օրինակ՝ «… 2023 թվականի հունվարի 1-ից մինչև այս հարցումը ներկայացնելու օրը»: Խնդրեք, որ այն տրամադրվի էլեկտրոնային ձևաչափով: Տրամադրվող տվյալները պետք է ներառեն թռիչքի մասին տեղեկություններ, որոնք հնարավոր չէ ձեռք բերել թռիչքներին հետևելու ծառայությունների միջոցով, եթե սեփականատերն օգտվել է տեղեկությունը արգելափակելու իր հնարավորությունից:
Ահա մի օրինակ, թե ինչ կարելի է ստանալ. սրանք ProPublica-ի լրագրող Ջասթին Էլիոտի 2020 թվականին հրապարակած «Սթիվ Բեննոնի կողմից չինացի գործարարի հետ կապակցված մասնավոր ինքնաթիռի օգտագործումը կարող է խախտել քարոզարշավների ֆինանսավորման մասին օրենքը» պատմության համար հավաքված տեղեկություններն են:
Հետևել ռադիոհաղորդագրություններին - ACARS
Ինքնաթիռներին հետևելու մեկ այլ միջոց է օդանավերի և դիսպետչերների (անգլ.՝ air traffic control, ATC) միջև կարճ տեքստային հաղորդագրությունների դիտարկումը: Ռադիոհաղորդագրությունների համակարգը հայտնի է իբրև ACARS՝ Aircraft Communications Addressing and Reporting System (Օդանավերի հաղորդակցության հասցեավորման և ազդարարման համակարգ: (Տե՛ս մանրամասն նկարագրությունը և տեսանյութը կամ տե՛ս տեխնիկական քիչ տվյալներով տեսանյութը):
Չգաղտնագրվող հաղորդագրությունները հիմնականում նկարագրում են թռիչքների պլանները, բայց կարող են նաև վերաբերել մեխանիկական խնդիրներին: 2021 թվականին Քաբուլից ԱՄՆ-ի էվակուացիայի ժամանակ ACARS-ի հաղորդագրությունները մանրազնին ուսումնասիրվել են դիտորդների կողմից:
Բարդ է նման հաղորդագրությունները վերծանելը, քանի որ օգտագործվում են բազմաթիվ ժարգոնային հապավումներ: Ահա մի բլոգային գրառում, որը պատկերացում է տալիս կիրառվող հապավումների վերաբերյալ, օրինակ՝ «ATB. Air Turn Back»-ը. սա այն դեպքն է, երբ կապիտանը որոշում է վերադառնալ մեկնման օդանավակայան՝ դեպի նպատակակետն ընթացքը շարունակելու փոխարեն: Ահա ևս մեկ հոդված՝ որոշ օրինակներով։ Ձեզ, ամենայն հավանականությամբ, պետք կգա փորձագետ՝ ACARS-ի բազվաթիվ խոսակցությունները վերծանելու համար:
Հաղորդագրությունները կարելի է որսալ վերգետնյա կամ արբանյակային ընդունիչներով: Սակայն գոյություն ունի նաև միջազգային հավաքածու, որը ստեղծել է Airframes.IO-ն, որը Twitter-ում հայտնի է իբրև @thebaldgeek և @AirframesIO: ACARS հաղորդագրությունները հրապարակվում են գրեթե իրական ժամանակում: Դրանք հայտնվում են «Հաղորդագրություններ» (Messages) էջում, բայց կա նաև որոնման հնարավորություն:
Մեկ այլ կայք՝ LiveATC.net-ը, ամբողջ աշխարհից իրական ժամանակում ATC ռադիոհաղորդակցման ուղիղ հեռարձակման հղումներ է պարունակում։ LiveATC.Net-ը տրամադրում է ինչպես ուղիղ, այնպես էլ ձայնագրված ATC ռադիոհաղորդագրություններ՝ արխիվում որոնման հնարավորությամբ:
Ավիացիոն անվտանգության մատչելի գրառումներ
Վթարների կամ անսարքությունների մասին հաշվետվությունները կարող են ինքնաթիռների սեփականատերերի մասին լրացուցիչ մանրամասներ տրամադրել: Թռիչքների անվտանգության համար պատասխանատու ազգային մարմինները կարող են հրապարակայնացնել վթարների և ստուգումների մասին արձանագրությունները:
The Aviation Safety Network-ը (ASN) մասնավոր, անկախ նախաձեռնություն է, որը ավիալայներների, ռազմական տրանսպորտային և կորպորատիվ ինքնաթիռների վթարների, անվտանգության խնդիրների վերաբերյալ առցանց տվյալների բազա է վարում: ASN-ն ունի վթարների հետաքննության հանձնաժողովների միջազգային ցուցակ:
Aviation Herald-ը հայտնում է ամբողջ աշխարհի բոլոր տեսակի պատահարների և վթարների մասին:
ԱՄՆ-ում պատահարների համար պատասխանատու գործակալությունը Տրանսպորտի անվտանգության ազգային խորհուրդն է (անգլ.՝ National Transportation Safety Board):
ԱՄՆ այլ գործակալությունների նյութերը, ինչպիսիք են գնումների և պայմանագրերի փաստաթղթերը, կարող են կառավարական ինքնաթիռների վերաբերյալ տեղեկությունների հնարավոր աղբյուրներ լինել: ԴԱՎ-ի գրանցման ֆայլերը ցույց են տալիս ինքնաթիռներում կատարված փոփոխությունները, ներառյալ՝ գիշերային տեսողության տեսախցիկների ավելացումը:
Գաղտնիության հնարքներն ԱՄՆ-ում
Միացյալ Նահանգներում հետաքննող լրագրողները պարզել են, թե ինչպես են որոշ սեփականատերեր նույնականացումից խուսափելու նպատակով գրանցել իրենց ինքնաթիռները բանկերի կամ տրաստային ընկերությունների միջոցով:
ԱՄՆ կառավարությունը օտարերկրյա սեփականատերերին թույլ է տալիս սեփականության իրավունքներ փոխանցել ԱՄՆ-ում գտնվող վստահված անձի: Այս համակարգը կարծես ստեղծված է չարաշահումների համար: Ինչպես նշում է Դալասի WFAA հեռուստաընկերությունը, օրինակ, ավելի քան 1000 ինքնաթիռների գրանցման հասցեները կապվում են Aircraft Guaranty Corp տրաստային ընկերության հետ։ Բոլորը՝ Տեխաս նահանգի Օնալասկա քաղաքում, որը չունի օդանավակայան:
The Boston Globe-ը բացահայտել է քողարկված գրանցումների ծավալները «Երկնքի գաղտնիքները» հոդվածաշարում: Նրա լրագրողական թիմի հետաքննությամբ պարզվել է, որ ԴԱՎ-ի թույլ վերահսկողության պատճառով թմրավաճառները, կոռումպացված քաղաքական գործիչները և նույնիսկ տեռորիզմի հետ կապեր ունեցողները կարող են գրանցել մասնավոր ինքնաթիռներ և թաքցնել իրենց ինքնությունը: Ըստ The Globe-ի, ԱՄՆ-ում գրանցված յուրաքանչյուր վեց ինքնաթիռից առնվազն մեկի սեփականատիրոջ հետքը հնարավոր չէ գտնել:
The New York Times-ը գրել է, թե ինչպես է ռուս օլիգարխը շահել գրանցման բացից: (Տե՛ս Business Jet Traveler-ի այս վերլուծական հոդվածը, որը պաշտպանում է այդ պրակտիկան):
Լիզինգը՝ իբրև ևս մեկ բարդություն
Երբ ռեակտիվ ինքնաթիռները լիզինգի մեջ են (իսկ դա սովորական պրակտիկա է), գրեթե անհնար է իմանալ, թե ով է վճարում կոնկրետ թռիչքի համար:
Հենց այդպիսին էր հունգարական Átlátszó հետաքննական կայքի լրագրող Էրդելի Կատալինի փորձառությունը, երբ նա սկսեց հետաքրքրվել վարչապետ Վիկտոր Օրբանի անձնական ինքնաթիռի օգտագործմամբ: Նա պարզել է, որ ինքնաթիռը գրանցված է Ավստրիայում։ Թե ով է վճարել թռիչքների համար, հայտնի չէ։ Ինքնաթիռը շահագործում է International Jet Management GmbH ավստրիական ընկերությունը, որը մասնագիտացած է բիզնես ինքնաթիռների շահագործման մեջ:
GIJN-ը հրապարակել է Átlátszó-ի լրագրողների հոդվածը, որտեղ նկարագրվում է նրանց հետաքննությունը՝ «Ինչպես նրանք արեցին դա. մասնավոր զբոսանավ, շքեղ ինքնաթիռ և Հունգարիայի իշխող էլիտան»:
Գրանցման համար «սիրելի» երկրներ
Պարտադիր չէ, որ գրանցումն իրականացվի ինքնաթիռի սեփականատիրոջ բնակության երկրում: Ինքնաթիռները նաև կարող են վերագրանցվել (երբեմն նույնականացման համարի փոփոխությամբ):
CorporateJetInvestor-ը ինքնաթիռների գրանցման 2023 թվականի իր պաշտոնական ուղեցույցում նկարագրում է ինքնաթիռների գրանցման ազգային կանոնները, իսկ կայքը հաղորդում է ավիացիոն բիզնեսի նորություններ: Գրանցման հարմարավետությունը, գաղտնիության և հարկային արտոնությունները առանցքային գործոններն են:
Ըստ Հետաքննող լրագրողների միջազգային կոնսորցիումի (անգլ.՝ International Consortium of Investigative Journalists) զեկույցի՝ Մեն կղզին ինքնաթիռների գրանցման հանրահայտ վայրերից է։ Այդտեղ գրանցվելը հնարավորություն է տալիս խուսափել ԵՄ հարկերից:
Գրանցման այլ «սիրելի» վայրեր են Արուբան, Բերմուդյան և Կայմանյան կղզիները:
Այս նյութը պատրաստվել և թարգմանվել է Գլոբալ հետաքննական լրագրության ցանցի կողմից՝ ԵՄ ֆինանսական աջակցությամբ։ Բնօրինակ նյութը՝ հղումով։
Մեկնաբանել