Հուլիսի 18-ին ԵՄ-ն Ռուսաստանի դեմ պատժամիջոցների 18-րդ փաթեթն է ընդունել:

Ի թիվս այլ միջոցների, ԵՄ-ն նախկինի նման պատժամիջոցներ է կիրառել աշխարհի տարբեր երկրներում գրանցված նավերի նկատմամբ, որոնց համարում է Ռուսաստանի «ստվերային նավատորմի» մաս: 

«Նավթատար լցանավերի «ստվերային նավատորմի» մաս կազմող կամ Ռուսաստանի էներգետիկ եկամուտներին նպաստող նավերի գործունեությունը հետագայում սահմանափակելու համար Եվրոպական խորհրդի 2025/1495 որոշմամբ 105 նավ է ավելացվում 2014/512 որոշմամբ սահմանված նավերի ցուցակին, որոնց արգելվում է մուտք գործել ԵՄ անդամ երկրների նավահանգիստներ եւ շլյուզներ, ինչպես նաեւ օգտվել ծովային տրանսպորտի հետ կապված ծառայությունների լայն շրջանակից»,- ասվում է հուլիսի 18-ին Եվրոպական խորհրդի ընդունած բանաձեւում:

«Շուշա»

Վերոնշյալ 105 նավերի թվում է ադրբեջանական «Շուշա» (Shusha, օկուպացված Շուշիի ադրբեջանական տարբերակը) անունով նավը (IMO համարը՝ 9779941): ԵՄ-ն վերջինիս ներառել է «սեւ ցուցակ» այն հիմնավորմամբ, որ այս նավը տեղափոխել է հում նավթ կամ նավթամթերք, որի ծագման երկիրը Ռուսաստանն է, կամ որն արտահանվում է Ռուսաստանից՝ կիրառելով նավագնացության ոչ ստանդարտ եւ բարձր ռիսկային մեթոդներ:

Ադրբեջանական նավը ԵՄ պատժամիջոցների տակ է հուլիսի 20-ից:

17.06.2023

250 մ երկարությամբ եւ 44 մ լայնությամբ «Շուշան» հում նավթի լցանավ (տանկեր) է, որը կառուցվել է 2017 թ. Հարավային Կորեայում: Դրա սեփականատերն ադրբեջանական SA Susha Shipholdings ընկերությունն է, իսկ շահագործողը՝ նույնպես ադրբեջանական ASCO Shipmanagement AFEZCO-ն, որը հիմնադրվել է 2023-ի հունվարին ASCO (Azerbaijan Caspian Shipping Company) պետական ընկերության հիմքի վրա եւ սրա դուստր ձեռնարկությունն է: Սեփականատերն ու շահագործողը գրանցված են Բաքվի նույն հասցեում (մանրամասները՝ այստեղ):

ASCO Shipmanagement AFEZCO-ի հիմնադրումից ընդամենը 5 ամիս անց՝ 2023-ի հունիսին, այս լցանավը սկսել է լողալ ադրբեջանական դրոշի ներքո՝ ստանալով «Շուշա» անունը: Իսկ 2017-2023 թթ. այն նավարկել է Մարշալյան Կղզիների դրոշի տակ եւ կրել «Արիստոկլիս» (Aristoklis) անունը:

Ներկա պահին «Շուշան» լողում է Միջերկրական ծովում (հուլիսի 14-ին դուրս է եկել Թուրքիայի «Նեմրութ» նավահանգստից, ժամանումը վերջնակետ նախատեսված է հուլիսի 27-ին): Ադրբեջանական այս լցանավի նավարկության վիճակագրությունը ցույց է տալիս, որ վերջին շրջանում այն նավարկում է Թուրքիայի (Էգեյան ծովի ափին գտնվող «Նեմրութ» նավահանգիստ) եւ Ռուսաստանի (Լենինգրադի մարզի Պրիմորսկ քաղաք, Բալթիկ ծովի ափին) միջեւ:

«Ղարաբաղ»

ԵՄ-ն հուլիսի 18-ին պատժամիջոցներ է կիրառել (մեկնարկը՝ հուլիսի 20-ից) նաեւ ադրբեջանական «Ղարաբաղ» (Karabakh) լցանավի նկատմամբ (IMO համարը՝ 9810513): Հիմնավորումը նույնն է՝ այս նավը տեղափոխել է հում նավթ կամ նավթամթերք, որի ծագման երկիրը Ռուսաստանն է, կամ որն արտահանվում է Ռուսաստանից՝ կիրառելով նավագնացության ոչ ստանդարտ եւ բարձր ռիսկային մեթոդներ:

17.09.2023

«Ղարաբաղը» եւս 250x44 մ չափերով նավ է, որը նախատեսված է հում նավթ տեղափոխելու համար: Այն կառուցվել է 2018 թ. Ճապոնիայում: Սրա սեփականատերը SA Karabakh Shipholdings-ն է, տեխնիկական կառավարիչը (ISM manager), որը պատասխանատու է նավի տեխնիկական շահագործման համար, ASCO Shipmanagement AFEZCO-ն է (ASCO-ի դուստրը), իսկ կոմերցիոն կառավարիչը (commercial manager), որն զբաղվում է բեռնափոխադրումների կազմակերպմամբ, կրկին SA Karabakh Shipholdings-ն է։ Այս ընկերությունները գրանցված են Բաքվի նույն հասցեում (մանրամասները՝ այստեղ):

«Շուշայի» նման «Ղարաբաղը» եւս 2023-ի հունիսին է մտել ադրբեջանական դրոշի տակ ու ստացել ներկա անունը: Իսկ 2018-2023 թթ. այն լողացել է Լիբերիայի դրոշի ներքո ու կրել «Սպերխիոս» (Sperchios) անունը:  

«Ղարաբաղի» նավարկությունների վիճակագրությունը նույնպես ցույց է տալիս, որ վերջին շրջանում այն բեռ է տեղափոխում թուրքական «Նեմրութի» եւ ռուսական Պրիմորսկի միջեւ: Մասնավորապես՝ վերջին անգամ լցանավը հուլիսի 8-ին դուրս է եկել Պրիմորսկից ու այսօր՝ ամսի 24-ին, խարիսխ գցել «Նեմրութ» նավահանգստի մոտ:   

«Զանգեզուր»

Այդուհանդերձ, «Շուշան» ու «Ղարաբաղն» Ադրբեջանի դրոշի տակ լողացող նավերից առաջինը չեն, որ հայտնվել են ԵՄ «սեւ ցուցակում»: Մասնավորապես՝ այս տարվա մայիսի 20-ին ընդունած բանաձեւով Եվրոպական խորհուրդը նույն հիմնավորմամբ նույնպիսի պատժամիջոցներ է կիրառել (մեկնարկը՝ մայիսի 21-ից) հում նավթ տեղափոխող «Զանգեզուր» (Zangazur) լցավանի նկատմամբ (IMO համարը՝ 9420617):

04.10.2023

243x42 մ չափերով այս նավը կառուցվել է 2010 թ. Ճապոնիայում: Ըստ տեղեկատուների՝ նախապես նավարկել է Պանամայի դրոշի տակ ու կրել «Շահ Դենիզ» (Shah Deniz) անունը, հետո սկսել է լողալ Մալթայի դրոշի ներքո: 2018-2021 թթ. կոչվել է «Զարիֆա Ալիեւա» (Zarifa Aliyeva), իսկ 2021-2023 թթ.՝ «Սիլվեր» (Silver): 2023-ի աշնանից նավը լողում է Ադրբեջանի դրոշի ներքո եւ «Զանգեզուր» անվան տակ:

Նավի սեփականատերն ադրբեջանական SA Zangazur Shipholdings-ն է, տեխնիկական կառավարիչը կրկին ASCO Shipmanagement AFEZCO-ն է, իսկ կոմերցիոն կառավարիչը նույնպես ադրբեջանական SA Maritime AFEZCO-ն է. սա էլ իր հերթին ASCO-ի ու Ադրբեջանի պետական նավթային ընկերության՝ SOCAR-ի համատեղ ձեռնարկությունն է: «Զանգեզուրի» սեփականատերն ու տեխնիկական եւ կոմերցիոն կառավարիչները գրանցված են Բաքվի նույն հասցեում եւ, ինչպես տեսնում ենք, փոխկապակցված են վերոնշյալ ASCO (Azerbaijan Caspian Shipping Company) պետական ընկերությանը (մանրամասները՝ այստեղ):

Տարօրինակ չպիտի համարել, որ «Շուշայի» ու «Ղարաբաղի» նման «Զանգեզուրը» եւս վերջին շրջանում նավարկել է թուրքական «Նեմրութ» նավահանգստի ու ռուսական Պրիմորսկ քաղաքի միջեւ: Ըստ տեղեկատուների ամենավերջին տվյալների՝ «Զանգեզուրը» մայիսի 27-ից խարիսխ է գցել Էգեյան ծովում՝ Թուրքիայի ափերի մոտ:

Հավելենք, որ «Զանգեզուր» լցանավը ԵՄ-ից առաջ՝ մայիսի 9-ին, ի թիվս բազմաթիվ այլ նավերի, իր «սեւ ցուցակ» էր ներառել Մեծ Բրիտանիան: Հիմնավորումն այն էր, որ այս նավը կիրառվում է՝ ռուսական ծագման նավթ տեղափոխելու համար:

«Ռուսաստանի ստվերային նավատորմն այսօր հարված կստանա պատմության մեջ ամենամեծ պատժամիջոցների փաթեթով, ինչը կուժեղացնի ճնշումը Պուտինի վրա եւ կպաշտպանի Միացյալ Թագավորության ու Եվրոպայի կարեւորագույն ազգային ենթակառուցվածքները»,- մայիսի 9-ին հայտարարել էր Մեծ Բրիտանիայի վարչապետ Քիր Սթարմերը։

Նույն փաթեթի շրջանակներում Մեծ Բրիտանիան պատժամիջոցներ է կիրառել նաեւ 5 ադրբեջանցիների հանդեպ: Վերջիններս, ըստ բրիտանական կառավարության, մասնակցում կամ մասնակցել են Ռուսաստանի կառավարությունից օգուտ ստանալուն կամ վերջինիս աջակցելուն նրա համար ռազմավարական նշանակության ոլորտում, այն է՝ ռուսական էներգետիկ սեկտորում:

ASCO Shipmanagement-ի 6 լցանավերը

ASCO Shipmanagement-ի պաշտոնական կայքում նշվում է, որ ընկերության նավատորմը բաղկացած է 6 նավից, որոնցից 4-ը հում նավթ տեղափոխող լցանավեր են, իսկ մյուս 2-ը՝ նավթային/քիմիական լցանավեր:

Չնայած նավերի անունները եւ IMO համարները այս կայքում չեն նշվում, magicport.ai-ում կարելի է գտնել դրանց տվյալները: Ըստ այդմ՝ ASCO Shipmanagement-ը ոչ միայն «Շուշա», «Ղարաբաղ», «Զանգեզուր» նավերի տեխնիկական կառավարիչն է (շահագործողը), այլեւ «Խանքենդի» (Khankendi), «Ադրբեջան» (Azerbaijan) ու «Բաքու» (Baku) լցանավերի:

Սրանցից վերջին երկուսը համեմատաբար փոքր տարողության նավեր են, իսկ ահա «Խանքենդին» (օկուպացված Ստեփանակերտի ադրբեջանական անունն է) «Շուշայի» ու «Ղարաբաղի» չափերի (250x44 մ) լցանավ է (IMO համարը՝ 9867621):

2020-ին Հարավային Կորեայում կառուցված այս նավը 2020-2024 թթ. նավարկել է Մարշալյան Կղզիների դրոշի ներքո եւ կոչվել «Արիստոֆանիս» (Aristofanis): 2024-ի օգոստոսից այն մտել է Ադրբեջանի դրոշի տակ: Նավի սեփականատերն ադրբեջանական SA Leader Shipholdings AFEZCO-ն է, իսկ կոմերցիոն կառավարիչը՝ վերոնշյալ SA Maritime AFEZCO-ն: Կրկնենք՝ բոլորն էլ Բաքվի նույն հասցեում են գրանցված եւ փոխկապակցված են ASCO (Azerbaijan Caspian Shipping Company) պետական ընկերությանը (մանրամասները՝ այստեղ):

30.07.2023

«Խանքենդին» վերջին շրջանում «Շուշայի» ու «Ղարաբաղի» նման նավարկում է հիմնականում «Նեմրութ» նավահանգստի ու Պրիմորսկ քաղաքի միջեւ: Վերջին անգամ հուլիսի 2-ին լցանավը դուրս է եկել «Նեմրութից» ու այսօր հասել Լենինգրադի մարզում՝ Բալթիկ ծովի ափին գտնվող Ուստ Լուգա ավանի նավահանգիստ:

Ըստ magicport.ai կայքի տվյալների՝ ադրբեջանական այս նավը «Շուշայի», «Ղարաբաղի» ու «Զանգեզուրի» նման պատժամիջոցների ռիսկի տակ է (հայտնի չէ, թե ում կողմից): Եթե սա ճիշտ է, ապա ստացվում է, որ ASCO Shipmanagement-ի 6 նավերից 4-ը այլեւս խնդիրներ ունեն հակառուսական դիրքորոշում որդեգրած երկրների հետ, ինչն այդ նավերի տերերի ու շահագործողների կյանքը առաջին հայացքից պետք է որ առնվազն բարդացնի: