Մեքենայով հանգստի մեկնողների թիվն ամռանն ավելանում է։ Այս շրջանում ֆեյսբուքյան տարբեր խմբերում հաճախ կարելի է հանդիպել գրառումների, որտեղ մարդիկ փորձում են ճշտել՝ կարո՞ղ են երեխաներին առանց մանկական նստատեղի՝ քարսիթի սահմանն անցկացնել, թե՞ կտուգանվեն։

Մեկնաբանություններում մարդիկ նշում են, որ «չեն ստուգում», «իրենք անցել են, ոչինչ չեն ասել» և նման այլ «սփոփող» պատասխաններ։

Գրառումներ և մեկնաբանություններ ֆեյսբուքյան տարբեր խմբերից

2019 թվականի ապրիլից Հայաստանի կառավարության ընդունած N 439-Ն որոշման համաձայն մինչև 7 տարեկան երեխաների փոխադրումը թեթև մարդատար մեքենայում պետք է իրականացվի երեխայի քաշին և հասակին համապատասխանող մանկական պահող համակարգերի միջոցով: Իսկ 7-ից 12 տարեկան երեխաներինը՝ երեխայի քաշին և հասակին համապատասխանող մանկական պահող համակարգերի կամ անվտանգության ամրագոտիների օգտագործման միջոցով, իսկ առջևի նստատեղում՝ միայն երեխայի քաշին և հասակին համապատասխանող մանկական պահող համակարգերի օգտագործման միջոցով:

Այսինքն՝ քարսիթերով երեխաների տեղափոխումը պարտադիր է նաև Հայաստանում։ Վարչական իրավախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքի 124-րդ հոդվածի 10-րդ կետի համաձայն՝ մարդկանց փոխադրման կանոնները խախտելու համար սահմանված է 5000 դրամ տուգանք։

Պարեկային ծառայությունը 2024 թվականին տրանսպորտային միջոցների վարորդների կողմից մարդկանց փոխադրման կանոնները խախտելու վերաբերյալ 5451 որոշում է կայացրել։ Այս տարվա արձանագրությունների թիվը կտրուկ աճել է. 2025-ի առաջին կիսամյակում արդեն 5652 խախտում է արձանագրվել։

Այս թվերից կարելի է եզրակացնել, որ իրավապահ համակարգը սկսել է ակտիվ ուշադրություն դարձնել մարդկանց, մասնավորապես՝ երեխաների, փոխադրման կանոնների պահպանմանը։ Բայց պատահարների վիճակագրությունը ցույց է տալիս, որ յուրաքանչյուր տարի միջինում մինչև 12 տարեկան 15 երեխա է մահանում ավտովթարների հետևանքով, 426-ը ստանում է տարբեր աստիճանի մարմնական վնասվածքներ:

Տաթև Սեկոյանի որդին 1 տարեկան էր, երբ մահացավ ավտովթարից: «Այն ժամանակ էլ քարսիթ ունեինք, տանը դրած էր: Անկեղծ ասած` չէինք գիտակցում դրա կարևորությունը: Մտածում էինք քաղաքից դուրս կօգտագործենք: Հիշում եմ՝ վթարի պահին երեխան գրկիս էր, հետո արթնացա հիվանդանոցում»,- պատմում է Տաթևը:

Պատահարից հետո նա որդուն չի տեսել, քանի որ ինքն էլ, ամուսինն էլ ծանր վնասվածքներով հիվանդանոցում են եղել: Վթարից 3 օր անց երեխան մահացել է: Այս դեպքից հետո, Տաթևի նախաձեռնությամբ, տարբեր օգտատերեր համացանցում սկսում են շրջանառել #carseatgiveschance (քարսիթը հնարավորություն է տալիս) հեշթեգը` տարբեր գրառումներով ներկայացնելով քարսիթի նշանակությունն ու կարևորությունը: Նախաձեռնությանը միացել էր նաև Արսեն Թորոսյանը, որն այդ ժամանակ Առողջապահության նախարարն էր: Նա նաև ստեղծել էր հարթակ. որտեղ մարդիկ իրար քարսիթեր էին նվիրում:

«Այդ ժամանակ օնլայն տաքսի ծառայություններն էլ քարսիթով մեքենաներ պատվիրելու հնարավորություն ավելացրին: Գրեթե 7 տարի է անցել, այսքան ժամանակ երևի 7 անգամ ենք կարողացել այդ հնարավորությունից օգտվել: Միշտ կամ մեքենա չի լինում, կամ ստիպված ես լինում ժամերով սպասել»,- ասում է Տաթևը:

Նրանք անձնական մեքենա չունեն: Եթե տաքսի են կանչում, Տաթևն իր քարսիթն է տանում: 6-ամյա Ադելը ոչ մի անգամ առանց քարսիթի մեքենայով չի երթևեկել:

Լուսանկարներում Տաթևի դուստրն է՝ Ադելը, ընտանեկան արխիվից

«Տաքսիստները հաճախ չեն հասկանում՝ ինչու եմ դա անում, սկզբում փորձում եմ բացատրել, որ դա երեխայի անվտանգության համար է, բայց երբ խոսակցությունը շատ է երկարում, ուղղակի ասում եմ, որ իմ մեկ տարեկան երեխան մահացել է, որովհետև քարսիթով չէր: Այդ ժամանակ էլ ոչ մեկ ոչ մի հարց չի տալիս»,- պատմում է Տաթևը:

Նախորդ 5 տարիներին՝ 2020-2024 թվականներին, յուրաքանչյուր օր մինչև 12 տարեկան երեխաների մասնակցությամբ առնվազն մեկ պատահար է գրանցվել:

Չնայած այս վիճակագրությանը, շատ ծնողներ շարունակում են պնդել, որ իրենց հետ նման դեպք չի պատահի, և իրենց երեխան անվտանգ է:

2023-ի մարտին Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը, Միջազգային ավտոմոբիլային ֆեդերացիա հիմնադրամը և այլ գործընկերներ թողարկել են ձեռնարկ, որում ներկայացված է երեխաների ավտոմեքենայով անվտանգ տեղափոխման կանոնները։ Ուսումնասիրության համաձայն՝ մինչև 12 տարեկան երեխաների տեղափոխման կանոնները պահպանելու՝ քարսիթեր կամ բուստերներ օգտագործելու դեպքում, մահվան հավանականությունը հնարավոր կլինի նվազեցնել մինչև 50%-ով։