Իմաստուն է ժողովուրդը: Մահվանից հետո արդարացումը, ցավակցությունները, հանձնարարականների կատարումը կամ չկատարումը, այլ և այլ բեմականացումները ոչինչ չեն տալիս հանգուցյալին: Ընդհակառակը` այդ ամենը հարազատների համար ասես տրագիկոմեդիա ժանրից ներկայացում լինի:

ՀՀ զինված ուժերի ներքին ծառայության կանոնագրքի 76-րդ հոդվածի համաձայն` «Բանակում պետք է պայմաններ ստեղծել առողջության ամրապնդման /ֆիզաճի/ համար, անհրաժեշտության դեպքում նրանց /զինվորների/ համար պետք է միջնորդել ավագ հրամանատարին, ինչպես նաև միջոցներ ձեռնարկել զինծառայողների առողջության պահպանման և ամրապնդման, անձնակազմի բժշկական ապահովման կատարելագործման ուղղությամբ, հոգեկան խանգարում ունեցող զինծառայողներին ուղարկել հոգեբուժական զննման, իսկ անհրաժեշտության դեպքում` բժշկի եզրակացությամբ` բուժման»: Այս հոդվածը գրեթե չի կիրառվում մեր բանակում: Պատճառը ոչ թե բժշկական անձնակազմի, այլ ուշադրության բացակայությունն է:

Մի քանի օր առաջ ինձ է գրել Հ.Օ.-ի 71-ամյա խնամակալը, որի թոռը 20.10.2009թ. հետազոտվել է և ախտորոշվել տուբերկուլյոզային վարակվածություն /մանտուի փորձ 2ՏԵ-21մմ/: 2011թ. դեկտեմբերին զորակոչվել է ԼՂՀ: Քսան օր անց Հ.Օ.-ի առողջական վիճակը վատացել է, այս անգամ ախտորոշվել է բրոնխիտ, որից հետո` 2012թ. փետրվարին, ջրծաղիկ է հանել: Ինֆեկցիայի պատճառով ջրծաղիկից ամբողջովին այտուցվել է, դեղնել, հիվանդի ջերմությունը մշտապես բարձր է եղել:

Մի քանի օր անց նրան ուղարկել են Ջաբրայիլի հոսպիտալ, այնուհետ Ստեփանակերտ: Վիճակի սրության պատճառով տեղափոխել են Երևանի ՊՆ կենտրոնական զինվորական հոսպիտալ: Այստեղ ախտորոշվել է «սուր գլոմերուլոնեֆրիտ, սուր նեֆրիտիկ սինդրոմ, վիճակ տարած ձախակողմյան ստորաբլթային թոքաբորբից հետո»: Շուրջ չորս ամիս հոսպիտալում /Երևան/ բուժում է ստացել, որից հետո` 22.09.2012թ., ծառայողական պարտականություններ կատարելիս դիրքերում սուր ցավեր է ունեցել և նորից տեղափոխվել Ջաբրայիլի հոսպիտալ: Այստեղ 10 օր բուժում ստանալուց հետո նորից տարել են դիրքեր:

Հավելեմ նաև, որ համաձայն ՊՆ 175/10 հրամանի 31 «գ» և 26 «դ»հոդվածների` Հ.Օ.-ն ճանաչվել է պիտանի ոչ շարային ծառայությանը, բայց չգիտես ինչու, այդ զինվորը որոշակի բուժում ստանալուց հետո շարունակ հայտնվում է դիրքերում: Ի՞նչ են մտածում այս մասին համապատասխան ատյանները. Չէ՞ որ հիվանդ զինվորով բանակ չես պահի. հիվանդ զինվոր` ոչ առողջ պաշտպանություն:

Ինձ համար անկախության ձեռքբերումներից ամենաակնհայտը բանակի ստեղծումն է: Ուժի, հզորության, պաշտպանվածության զգացողություն ես ապրում միայն այն մտքից, որ քո երկիրը բանակ ունի,  և միաժամանակ ամոթ ու ափսոսանք ես զգում, որ այդ նույն երկիրը պաշտպանող զինվորին համապատասխան ուշադրություն չի ցուցաբերվում: Հաճախ ենք կարդում կամ լսում սպանության, ինքնասպանության, բժշկական բավարար օգնություն չցուցաբերելու պատճառով մահացած զինվորների մասին: Ինչու: Մի՞թե մենք բանակ ենք ուղարկում հոգեկան խնդիրներ ունեցող երիտասարդների կամ հանցավոր աշխարհի ներկայացուցիչների… մի՞թե  բանակում տիրող գողական օրենքներն են /կալանավայրերին բնորոշ/ մեր զինվորների «հոգևոր սննդի» զգալի չափաբաժինը:

Քիչ են այն զորամասերը, որտեղ բանակային առողջ կարգ ու կանոն կա: Եվ որպես հետևանք բանակային ամենօրյա անկարգության` ունենում ենք հոգեբանորեն խեղված զինվորներ, աղճատված ճակատագրեր, մահվան դեպքեր: Չեմ ուզում անդրադառնալ այն գործերին, որոնց ես մասնակցում եմ որպես փաստաբան /գուցե հետո գրեմ/: Ավելի շատ երևույթն է ինձ անհանգստացնում, որն ակնհայտ է յուրաքանչյուր զորամասում:

Խորհրդային տարիների կարոտախտով չեմ տառապում, բայց գաղտնիք չէ, որ այն ժամանակներից շատ բան ունենք սովորելու: Չէ՞ որ Արցախյան պատերազում հաղթած ժողովուրդ ենք` բարոյահոգեբանական բարձր արժեքներ կրող այն հայրենասերներով, ովքեր իմացյալ գնացին դեպի մահ: Զինվորն այսօր բանակում ծառայելիս մտածում է իր զինակից ընկերներից պաշտպանվելու մասին, որպեսզի չհոշոտեն իրեն /ներեցեք հոշոտել բառի համար/…

Մահվան քանի դեպք ունեցանք անպաշտպանվածության, ուշացած բուժօգնության, բուժօգնության բացակայության կամ ոչ ճիշտ բուժման պատճառով: Մեկն էլ բավարար է, որ սթափվենք ու հասկանանք, որ յուրաքանչյուր զինվորի կյանք թանկ է մեզ համար: Չենք հասկանում… մահվանից հետո հերոսացնում ենք, ոտքի կանգնած խմում անմեղ զոհերի կենացը, հայրենիքի, հայրենիքի զինվորի մասին բարձրագոչ խոսքեր ասում… որ ինչ. Զատկից հետո կարմիր հավկիթն եղած-չեղած մի հաշիվ է:

Անահիտ Հովհաննիսյան
փաստաբան-լրագրող