Գալուստ Նանյան

Մոտ ապագայում Հայաստանի մայրաքաղաքում այլեւս հողատարածք չի մնա հանգուցյալներին հողին հանձնելու համար, ինչի արդյունքում`կոռուպցիայի նոր տեսակ է ի հայտ եկել:  

Երեւանի քաղաքապետարանի համապատասխան բաժանմունքների հաշվարկները ցույց են տվել, որ 2020 թվականին երեւանցիներն իրենց վերջին հանգրվանի համար մայրաքաղաքի գերեզմանատներում հողակտոր չեն գտնի, իսկ նոր գերեզմանատուն կառուցելու համար միջոցներ չկան:

Գերեզմանատներում հողակտորների պակասը կոռուպցիայի նոր տեսակ է ի հայտ բերել. այս անգամ գերեզմանատների աշխատակիցներին մեղադրում են հողատարածքները վաճառելու եւ ընտանեկան գերեզմանների տերերին իրենց հողակտորները բարձր գնով վաճառելու թույլտվություն տալու մեջ:

«Մայրաքաղաքում նոր գերեզմանատուն կառուցելու համար անհրաժեշտ է 46,5 հա հողատարածք, որ այսօր չունենք»,- IWPR-ին ասաց Երեւանի քաղաքապետարանին կից գործող «Բնակչության հատուկ սպասարկում» կազմակերպության ճարտարագետ Ռազմիկ Հարությունյանը:

Երեւանում գոյություն ունի 21 գերեզմանատուն, որից 14-ը արդեն ամբողջությամբ փակ են, իսկ դեռեւս բաց գերեզմանատները մայրաքաղաքում ընդամենը 7-ն են, որտեղ, սակայն, ազատ հողակտորներն այնքան էլ շատ չեն, ու մարդիկ օգտագործում են ընտանեկան տարածքները, որոնք դեռեւս ամբողջությամբ զբաղված չեն:

Քանի դեռ նոր գերեզմանատուն կառուցելու հարցը լուծված չէ, քաղաքացիները ստիպված են իրենց հանգուցյալ հարազատներին հողին հանձնելու համար վճարել հողակտորների համար, թեպետ դա ապօրինի է: 2006-ին ընդունված «Հուղարկավորությունների կազմակերպման եւ գերեզմանների ու դիակիզարանների շահագործման» մասին օրենքը նախատեսում է մեկ մարդու համար 2,5 քմ, իսկ ընտանեկան գերեզմանի համար 12,5 քմ անվճար տարածք ապահովել:

«Երեք տարի առաջ պապիկիս թաղելու համար Երեւանի գերեզմանատներից մեկում տեղ գնեցի, որի համար մեծ գումար տվեցի այն մարդուն, ով ինձ օգնել էր այդ հարցում, որպեսզի ձեւակերպի նաեւ համապատասխան թղթաբանությունը», - պատմում է Կարապետ Դավթյանը:

«Բնակչության հատուկ սպասարկում» կազմակերպության տրամադրած տվյալներով` Երեւանում յուրաքանչյուր ամիս մահանում է 550-600 մարդ, տարեկան կտրվածքով` 7000-7200 մարդ: Այսինքն`գերեզմանատներում հողակտորների պակասը թույլ է տալիս պատասխանատու պաշտոնյաներին ապօրինի կերպով մեծ գումարներ վաստակել:

Ոլորտում տիրող կոռուպցիոն իրավիճակին իր ելույթներից մեկում անդրադարձել էր նաեւ Հայաստանի վարչապետ Տիգրան Սարգսյանը:

«Դուք բոլորդ, երևի, առնչվել եք այդ խնդրի հետ, ակնհայտորեն գիտեք, որ կաշառակերությունն այդտեղ ուղղակի ծաղկում է: Եթե ուզում եք լավ տեղ ստանալ, մեծ տեղ ստանալ, փողով հնարավոր է ամեն ինչ լուծել, ընդ որում` ցինիզմը հասել է գագաթնակետին, ոչ մի բան չի կաշկանդում մարդկանց», - նշել էր կառավարության ղեկավարը:

Ռազմիկ Հարությունյանը, սակայն, չի ընդունում, որ որոշ հողատարածքներ վաճառվում են հանգուցյալների հարազատներին:

«Այո, այսօր հաճախ ենք նման նամակներ ստանում, որ գերեզմանատեղի համար հսկայական գումարներ են պահանջում: Ստանում ու անմիջապես գործին հետեւում ենք, հետո պարզվում է, որ տասնամյակներ առաջ այնտեղ թաղված մարդկանց ժառանգները, որ մեծ տեղ են վերցրել, կիսում են իրենց գերեզմաները եւ վաճառում են մեկ ուրիշին», - ասում է Հարությունյանը:

Արդեն երեք տարի Աննա Ավետյանը ուզում է վաճառել իր տատիկ-պապիկի գերեզմանատեղը 3000 դոլարով, սակայն գնորդ չի գտնում եւ պատրաստ է սակարկել:

«Կենտրոնական գերեզմանատանը թաղված են տատիկս ու պապիկս: Մորաքույրս բնակվում է ԱՄՆ-ում: Երբ մի օր նրանցից գումար խնդրեցի կարիքներիս համար, մորաքույրս առաջարկեց, որ իր ծնողների գերեզմանատեղը վաճառեմ: Սկզբում ես զարհուրեցի, սակայն հետո սկսեցի գնորդ ման գալ», - ասում է Ավետյանը:

Հին գերեզմանատեղերի վրա նոր հանգուցյալներ թաղելու դեպքերը Երեւանում շատ են:

Երեւանի բնակիչ Անժելա Սարգսյանը, այցելելով կենտրոնական գերեզմանատանը գտնվող իրենց ընտանեկան գերեզման, հայտնաբերել էր, որ հոր կողքին թաղել են մի անծանոթ կնոջ:

«Անմիջապես գնացի թաղման բյուրո, որն այդ ժամանակ ղեկավարում էր ոմն Ռոզան: Պարզաբանում պահանջեցի, իսկ տնօրենը միայն գոռում էր: Երբ վախեցրի, որ այդ հարցով կդիմեմ համապատասխան մարմիներին, Ռոզան խնդրեց, որ չբողոքեմ` խոստանալով, որ ինքն այդ հարցին լուծում կտա», - պատմում էր Սարգսյանը:

Մեկ շաբաթ անց, Սարգսյանին զանգահարեցին եւ ասացին, որ խնդիրը «լուծվել» է. «Կնոջ դիակը գիշերվա ընթացքում հանել էին գերեզմանից եւ տեղափոխել ուրիշ տեղ: Ամիսներ անց պարզեցի, որ մեր ընտանեկան գերեզմանի տարածքը Ռոզան 7000 դոլարով վաճառել էր մի մեծահարուստի»:

Հայաստանում մեծահարուստների`գերեզմանատեղերի վրա մեծ գումարներ ծախսելու մասին է վկայում նաեւ Ռազմիկ Հարությունյանը. «Ներկա պահին Երեւանի Շահումյանի գերեզմանատանը կա 400 քմ մեծությամբ մի գերեզման, որտեղ գերեզմանի տերերը ծախսել են ավելի քան 1,5 մլն դոլար»:

Մինչդեռ հարուստները գումարներ են ծախսում գերեզմանատեղերը «էլիտար» դարձնելու համար, մասնագետներն անհանգստանում են, որ 40 տարի հետո Երեւանի հողերի 40 տոկոսը կկազմեն գերեզմանատները:

Խնդիրը լուծելու համար դեռեւս 2008-ին Հայաստանի կառավարությունը որոշել էր Երեւանում դիակիզարաններ կառուցել: Այդ նպատակով արդեն իսկ Երեւանի Աջափնյակ համայնքում հատկացվել է 53 հա տարածք:

«Երեւաննախագիծ» ինստիտուտի հաշվարկներով` դիակիզարանի նախագծա-նախահաշվային աշխատանքների համար կպահանջվի 143 մլն դրամ (գրեթե 390000 դոլար), իսկ դիակիզարանի կառուցումը կարժենա 4,5 մլրդ դրամ (ավելի քան 12 մլն դոլար):

«Դիակիզարանը հնարավորություն կտա խնայել գերեզմանոցների համար հատկացվող տարածքներն ավելի քան 24 անգամ», - ասում է Ռազմիկ Հարությունյանը:

Հոդվածն արտատպվում է Պատերազմի և խաղաղության լուսաբանման ինստիտուտի «Կովկասյան լրատու» պարբերականից, # 594 , 3-ը հունիսի, 2011թ. : (www.iwpr.net)