Սեպուհ Ավետիքյան
Միչիգան, ԱՄՆ 

Արդեն նոյեմբեր ամիսն է, ու դեռ հորիզոնում չի երևում նախագահի հավանական այն թեկնածուն, որ կարող է իր հետևից տանել գործող իշխանությունից դժգոհ ժողովրդական լայն զանգվածին:

Հանրապետականները պնդում են, թե ընդդիմադիր որևէ թեկնածու հնարավորություն չունի հաղթելու Սերժ Սարգսյանին: Թույլ տվեք չհամաձայնվել այս կարծիքի հետ. ընդհակառակը, իմ կարգին պնդել, որ ընդդիմադիր թեկնածուն այս ընտրություններում մեծ շանսեր ունի հաղթանակ տանելու գործող նախագահի նկատմամբ, եթե նա ճիշտ աշխատի ժողովուրդի հետ:

Նախագահական մրցապայքարում առայժմ սպասողական վիճակ է տիրում: Ասպարեզում գտնվող ու ժողովրդական լայն զանգվածներին ոգևորելու ունակություն ունեցող ընդդիմադիր ուժերն են ՀԱԿ-ը, Արամ Զ. Սարգսյանի «Հանրապետությունը», Դաշնակցությունը և «Ժառանգությունը»: Պոտենցյալ այլ թեկնածուներ եթե կան, ապա նրանք չունեն կուսակցաժողովրդական այն ամուր, թեկուզ և փոքր կորիզը, որի վրա հիմնվելով կարելի կլինի ձյունագնդակի նման ընդարձակել համախոհների շրջանակը: Ձյունը առկա է՝ դա ժողովուրդի հիասթափությունն է՝ արտահայտված արտագաղթով, նաև համատարած դժգոհությունը արդար հասարակարգ ստեղծելու Սերժ Սարգսյանի վերջին 4.5 տարվա անարդյունավետությունից: Էլ չեմ խոսում սոցիալ-տնտեսական ծանր իրավիճակից ու կոռուպցիայից, որի համար միշտ մեղադրվում է գործող իշխանությունը: 

Վարդան Օսկանյանը այս ներկապնակում ինքնուրույն գործոն չէ, այլ այս առնչությամբ իր կուսակցության ղեկավար Գագիկ Ծառուկյանի հրամանին սպասող երկրորդական դերակատար:

Այժմ փորձենք հասկանալ թե ով ում է սպասում, նաև ինչու ընդդիմադիր գործիչները չեն շտապում ներգրավվել աշխուժ ընտրապայքարի մեջ:

Կարելի է ենթադրել, որ Լևոն Տեր Պետրոսյանը սպասում է Գագիկ Ծառուկյանի որոշմանը: Գագիկ Ծառուկյանը սպասում է Սերժ Սարգսյանի առաջարկելիք նոր ու նախկինից ավելի շահավետ ֆորմատով գործակցության խոստումին: Սերժ Սարգսյանը սպասում է ու փորձում է հասկանալ, արդյո՞ք Վլադիմիր Պուտինը գոհ է իր 90 տոկոսանոց ռուսամետ վարգագծից, թե կնախընտրի հաջորդ հինգ տարում իբր նախագահ ունենալ Ռոբերտ Քոչարյանի նման 110 տոկոսով ռուսամետ քաղաքական գործչի: Վլադիմիր Պուտինը սպասում էր ամերիկյան նախագահական ընտրությունների արդյունքին: Օբամայի ընտրության պարագայում Պուտինը կարող է և բավարարվել 90 տոկոսանոց նախագահով: Ռուսաստանի հանդեպ կոշտ դիրքորոշմամբ հայտնի Ռոմնիի ընտրության պարագայում, Պուտինը կնախընտրեր առավել վստահելի մի գործչի, որը «խաղեր» չի տա և առանց ավելորդ գլխացավանքի կմիանա Եվրասիական միության:

Բավական պարզունակ պատկեր ներկայացրեցի, չէ՞: Չեմ հիշում հայկական որ կայքէջում կարդացի քաղաքական մի մեկնաբանի հաստատումը, թե  քաղաքականությունը այնքան էլ խրթին մի գիտություն չէ: Այլապես կարդալով կամ լսելով hայաստանցի քաղաքական որոշ գործիչների վերլուծությունները՝ քեզ թվում է, թե համաշխարհային փիլիսոփայական քննարկումների լաբիրինթոսում զբոսնում ես:

Ընդդիմադիր գործիչները պետք է վստահեն ժողովուրդի ինստինկտին ու գրավը չդնեն միայն արտաքին ազդակների վրա: Առողջ դեմոկրատական հասարակարգի առաջին պայմանը ժողովուրդին համոզելու ձիրքի դրսևորումն է և ոչ թե ժողովուրդից «նեղանալը» և հաջողության հասնելու այլ տարբերակներ որոնելը: Եթե վերջին խորհրդարանական ընտրություններում ընդդիմությունը պարտվեց, դրա մեղավորը հենց ինքը՝ ընդդիմությունն է: Պարզապես ժողովուրդին չհամոզեցին ընդդիմության առաջադրանքները և գործելակերպը: Ժողովուրդը, որպես հավաքական քաղաքական կատեգորիա, բնազդով պրագմատիկ է: Տեսնելով, որ ընդդիմադիրներից և ոչ մեկը ընտրություններում հաղթելու պրագմատիկ լուծումներով հանդես չի գալիս, ժողովուրդը նախընտրեց ընտրակաշառքը:

Թող ոչ ոք չմեղադրի ընտրակաշառք ստացողներին, սրանք այն միևնույն մարդիկ են, որ փողոց են դուրս եկել 2008 թվականի մարտի 1-ին: Այս այն ժողովուրդն է, որ դիմացել է մութ ու ցուրտ տարիներին ու հաղթել պատերազմում: Սա այն ժողովուրդն է, որ փաստորեն ընտրության միջոցով փորձել է իշխանափոխություն կատարել և 1996-ին, և 1998-ին և 2003-ին: Երկրորդ նախագահը փոխանակ նախկին արտաքին գործերի նախարարին փայփայելու, լավ կլիներ, որ հարգեր ու փայփայեր Հայաստանի ժողովուրդի կամքի ազատ դրսևորման իրավունքը:

Եթե Լ. Տեր Պետրոսյանը մշտական ցույցերով, արտակարգ նախագահական ընտրությունների կոչերով և իշխանության հետ ՀԱԿ-ի համար ձախող բանակցություններով չհոգնեցներ ընդդիմադիր հանրությանը, շատ ավելի քվեներ կստանար խորհրդարանական ընտրություններում: Իր հերթին «Ժառանգությունը» դաշնակցելով «Ազատ դեմոկրատների» հետ, շեշտադրեց արևմտամետ ուժ լինելու իր հանգամանքը: Այս իրողությունը, առավել Րաֆֆի Հովհաննիսյանի քաղաքականության մեջ նկատվող ռոմանտիկ ժայթքումները, ժողովորդին վստահություն չներշնչեցին: Դաշնակցությունը խորհրդարանական ընտրություններում երկու բան էր ասում: Առաջին՝ որ ինքը միակ կոլեկտիվ ղեկավարություն ունեցող կուսակցությունն է և երկրորդ, որ նա իրագործելու է համակարգային փոփոխություն՝ նախագահականից անցնելու պառլամենտական կառավարման: Իսկ ժողովուրդը չգիտե՞ր, թե այսպիսի վճռորոշ բարեփոխումը Դաշնակցության ուժերից շա՜տ վեր էր:

Այս բոլորն ասվում է պարզապես նշելու, որ խորհրդարանական վերջին ընտրությունները հիմք պետք չէ ընդունել ու դրա վրա սխալ հետևություններ անել: Սխալ է այն կարծիքը, որ ՀԱԿ-ն ինքնուրույն գործոն չէ: Ճիշտ է, Լ. Տեր Պետրոսյանը զգալիորեն կորցրել է իր ժողովրդականությունը, բայց ՀԱԿ-ը մնում է ազդեցիկ խաղացող, որը կարող է հավակնել այժմու իրականությունից դժգոհ ժողովուրդի քվեներին: Նույն քվեներին արժանի հավակնորդ է նաև Արամ Զ. Սարգսյանը, սակայն նրան խանգարում է իր սուր «արևմտամետությունը»: Բոլորս հասկանում ենք, որ Հայաստանի նախագահը չի կարող խուսափել «ռուսամետությունից»:

Նախագահական ընտրություններին Գագիկ Ծառուկյանի ու Սերժ Սարգսյանի ձայները նույնն են: Նրանք երկուսով մոտավորապես ունեն 30-35 տոկոս քվե. սրանք այն ընտրազանգվածի ձայներն են, որոնք կառավարական կերակրատաշտին մոտ են, կամ ինչ-որ ձևով առնչվում են դրա հետ (դպրոցի տնօրեններ, ուսուցիչներ, գյուղապետեր): Ընդդիմության միացյալ ձայները կազմում են մոտավորապես 20-25 տոկոս: Ընդդիմությունը փոխանակ ԲՀԿ-ի վրա ժամանակ վատնելու, քրտնաջան պիտի պայքարի այդ չկողմնորոշված 40 տոկոս ձայների համար: Ի վերջո, օգուտ չկա ԲՀԿ-ից, որովհետև նրա ընտրազանգվածի ստվար մեկ հատվածը իր հետ միասին չի գալու ընդդիմադիր դաշտ, եթե ի վերջո այդ քաղաքական ուժը որոշի չպաշտպանել Սերժ Սարգսյանի թեկնածությունը:

Միացյալ Նահանգների նախագահական ընտրարշավի ամբողջ թոհուբոհը 6 տոկոս չկողմնորոշված ընտրազանգվածին տիրանալու համար էր: Օբաման ու Րոմնին ունեին մոտավորապես 47 տոկոս հավասար ձայներ: Հայաստանի տակավին չկողմնորոշված 40 տոկոս ընտրազանգվածին տիրանալու համար արժե դեմոկրատական պայքար մղել, և այդ պայքարը ինչքան շուտ սկսվի, այնքան լավ կլինի ընդդիմության համար: