Այսօրվա մամուլի ասուլիսում դիվանագետ, Արցախի նախկին արտգործնախարար Արման Մելիքյանն պատասխանեց լրագրողների՝ ներքաղաքական զարգացումներին վերաբերող հարցերին:

-Նախագահական ընտրություններին ընդամենը 3 ամիս է մնացել, սակայն քաղաքական ուժերը դեռ որոշում չեն կայացրել, թե ինչ ձևաչափով, օրակարգով և թեկնածուով են մասնակցելու ընտրություններին: Ձեր կարծիքով՝ ի՞նչ ճակատագիր է սպասում քաղաքական կոնսուլտացիաներին, որոնք այսօր անցկացվում են քաղաքական ուժերի միջև:

-Ես չեմ կարծում, որ անգամ եթե քաղաքական ուժերը, կուսակցությունները ընդհանուր հայտարարի գան և իրենց միջից մի թեկնածու ծնեն, այդ թեկնածուն ընտրական գործընթացում հաղթելու հնարավորություն կունենա: Ընդհանուր առմամբ քաղաքական ուժերը կաթվածահար վիճակում են, որովհետև իրական քաղաքական օրակարգ չկա, միակ խնդիրը իշխանության հասնելն է կամ շխանությունը պահելը կամ իշխանությունից մասնաբաժին ունենալը:

Հարաբերական նորամածություն էր 100 տոկոսանոց համամասնական ընտրակարգի անցնելու առաջարկը, որին աջակցեցին «ԲՀԿ»-ն, ՀՅԴ-ն: ՀԱԿ-ն էր դրական բաներ ասում այդ կապակցությամբ, «Ժառանգությունը»: Ազատ դեմոկրատներն են այդ տեսանկյունին: Այսինքն՝ ՕԵԿ-ից և Հանրապետականից բացի՝ բոլորը դարձան 100 տոկոսանոց համամասնականի կողմնակիցներ:

Հայաստանը քաղաքական կռապաշտության երկիր է: Մենք սիրում ենք կուռքերին և կուռքեր ենք ստեղծում: Այդ կուռքերը տարբեր են լինում: Օրինակ՝ «Բարգավաճ Հայաստանի» պարագայում ստեղծման պահին նախագահականի կողմից գործուղված տարբեր պետական պաշտոնյաներ, բիզնեսմեններ, քաղաքական գործիչներ դարձան «ԲՀԿ»-ի առանցքը, նախագահ կարգվեց Գագիկ Ծառուկյանը, և այսօր Գագիկ Ծառուկյանը, ըստ էության, այդ առումով կուսակցական կուռք է:

Հանրապետական կուսակցության պարագայում կուռքերը ներմուծվում են դրսից: Արտաքին աշխարհից պատվաստվում են կուռքեր, որոնք դառնում են Հանրապետական կուսակցության լիդերներ Աշոտ Նավասարդյանից հետո: Ընդ որում, Անդրանիկ Մարգարյանին ես այդ շարքին չեմ թվի, որովհետև Անդրանիկ Մարգարյանը գլխավորեց կուսակցությունը խորհրդարանի ողբերգական գնդակահարումից հետո, և այդ առումով թեև իր դրական բալանսավորող դերը ունեցավ, բայց որոշիչ չէր այդ դերը:

Այսօրվա վիճակը կռապաշտության դրսևորումն է: Այդ առումով մեր քաղաքական ուժերը իրապես 100 տոկոսանոց համամասնական ընտրակարգի անցնելու պարագայում պարզապես կստեղծեն կուսակցական օլիգարխիա: Սրանով ամեն ինչ կավարտվի, և այս առումով այսօր այս խնդիրը քննարկման առարկա դարձնելը անբովանդակ մի բան է:

-Նաև ժամանակավրեպ չե՞ք համարում:

-Ժամանակավրեպ չեմ համարում, որովհետև քաղաքական ուժերը այս խնդիրը բարձրացնում են՝ ինչ-որ նպատակներ հետապնդելով: Այս խառնաշփոթում ես կարծում եմ, որ կուսակցությունները միմյանց հետ խոսեն էլ, չխոսեն էլ, ելքը չեն գտնի, որովհետև մենք պետք է խնդիրը բոլորովին այլ հարթության վրա դնենք և լուծումները տանք: Մեզ առաջիկա տարիներին իրական ներքին համախմբում են հարկավոր և իշխանության նկատմամբ վստահություն: Այդ վստահությունը այսօր չկա և ստեղծված պայմաններում չի կարող ձևավորվել զրոյից:

-Այս շրջանում շատ է խոսվում մասնավորապես ՀՀԿ-ի ու «ԲՀԿ»-ի միջև կոալիցիոն նոր հուշագրի ստորագրման մասին: Ձեր կարծիքով՝ կոալիցիոն նոր հուշագրի ստորագրման անհրաժեշտություն կա՞, եթե այս ամենը քաղաքական խաղեր են:

-Բայց այս ստորագրումն էլ է խաղի մաս: Ուստի, եթե ստորագրվի, խաղից դուրս մի բան չէ: Վերջապես նախորդ ընտրությունների արդյունքում քաղաքական ուժերի մի մասը և երկու նախագահի թեկնածուներից բացի՝ բոլոր մնացածները սատարեցին գործող իշխանություններին, դարձան իշխանության մաս և հետո սկսեցին տրտնջալ, թե ընտրությունները կեղծված են, կեղծվում են և կկեղծվեն: Ուրեմն պետք չէր այն ժամանակ կեղծիքներին սատարել: Հիմա մենք 2008 թվականի անսկզբունքայնության պտուղներն ենք ճաշակում:

Այն ժամանակ եթե «Օրինաց երկիր» կուսակցությունը չսատարեր գործող իշխանություններին և ասեր, որ ընտրությունները կեղծված են, մենք այսօր կունենայինք գործուն «Օրինաց երկիր», ոչ թե քաղաքական լյումպեն կուսակցություն: Նույնը վերաբերում է նաև Դաշնակցությանը: Դաշնակցությունը այն ժամանակ վարանեց այդ քայլին գնալ: Մնացածներին մասին իմաստ չեմ տեսնում հիշատակել:

-Պարոն Մելիքյան, հավանական համարո՞ւմ եք, որ քաղաքական կոնսուլտացիաները, «ԲՀԿ»-ի այս կիսաընդդիմադիր կեցածքը, այս ամենը ՀՀԿ-ի հետ համաձայնեցված խաղ է ուղղակի, որպեսզի ընդդիմադիր դաշտն առավել վերահսկելի դառնա:

-Հաշվի առնելով մեր քաղաքական սկզբունքայնությունը՝ ես ոչինչ բացառել չեմ կարող: Մի բան կարող եմ դրական համարել: Ես կարծում եմ, որ այնուամենայնիվ, իշխանական և մերձիշխանական քաղաքական դաշտում նպատակ կա խոշորացնել քաղաքական կուսակցությունների իրական կշիռը: Սա նշանակում է, որ ձևական կուսակցությունները պետք է այս կամ այն կերպ ասպարեզից դուրս մղվեն, որովհետև իրականում կուսակցությունները պետք է ոչ թե կռապաշտությամբ զբաղվեն, այլ իրական առաջնորդներ ծնեն: Մեր կուսակցական համակարգը առայժմ նման պոտենցիալ չի դրսևորել 90 թվականից ի վեր:

-Պարոն Մելիքյան, խոսվում էր ՀԱԿ-«ԲՀԿ» միասնական թեկնածուի մասին: Ի՞նչ կարծիք ունեք ընդդիմության միասնական թեկնածուի առաջադրման հնարավորության մասին:

-Ես այս մոտեցումը հեռանկարային չեմ համարում, և դա մեզ կրկին լուրջ խնդիրներ լուծելու հնարավորությունից շեղելու ուղի է: Վերջին հաշվով ես իսկապես չեմ պատկերացնում, որ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը պետք է սատարի Գագիկ Ծառուկյանի թեկնածությունը՝ ոչ այն պատճառով, որ մեկը վատն է, մյուսը լավն է: Քաղաքական առումով անհամատեղելիություն կա սկզբունքների մասով: Եվ եթե այդ անհամատեղելիությունը արհեստականորեն հաղթահարվում է, երկրի պրոբլեմներն են խորանում: Իսկ առաջիկա ժամանակշրջանը մեզանից բոլորովին այլ որակներ է պահանջում:

-Բայց եթե հաշվի առնենք, որ թե Լևոն Տեր-Պետրոսյանի, թե «Բարգավաճ Հայաստանի» թիրախը ներկա իշխանությունն է, գուցե դա իրենց միավորի և հասնեն իրենց երազանքին:

-Հասկանալի է, որ թիրախը իշխանությունն է, և ՀԱԿ-ը մշտապես ասում էր, որ «մենք իշխանափոխությունը կանենք, հետո կտեսնեք՝ ոնց կփոխվի ամեն ինչ»՝ չնայած ոչ մի երաշխիք չկա, որ այդպես էլ կլինի: Ես հակված եմ նրան, որ փոխվի իշխանության որակը: «Ա»-ն «Բ»-ով փոխելը, առանց բովանդակային փոփոխության, անիմաստ մի բան է: Հայաստանի իշխանության որակը պետք է արմատապես փոխվի: «Բարգավաճ Հայաստան» կուսակցությունը այսօր իր մեջ այդ պոտենցիալը չունի: Ես չեմ համարում, որ ՀԱԿ-ը այսօր այդ պոտենցիալը ունի:

Այդ տեսանկյունից համախմբող գործոն պետք է մեջտեղ բերվի, որը մի կողմից ընդունելի լինի բոլոր քաղաքական ուժերի համար, հավասարապես հեռու լինի իրենցից բոլորից և կարողանա ներկայացնել բոլորի շահերը ընդհանուր շահերի դաշտում: Այդ դեպքում կլինի համախմբում: Այդ դեպքում այս համախմբումը կարող է որակապես ներազդել իշխանության վրա և անկախ ընտրությունների ելքից՝ նոր իրավիճակ ստեղծել երկրում: Հակառակ պարագայում մենք կշարունակենք այս տխմար գզվռտոցի պրակտիկան, որը ուղղակի կխորացնի ճահիճը Հայաստանում:

-Ձեր կանխատեսմամբ՝ այս ընտրություններից հետո իրավիճակը կփոփոխվի՞:

-Երեք տարբերակ կա: Առաջին՝ իշխանությունը մնում է, լճացումը խորանում է: Երկրորդ՝ իշխանափոխությունը տեղի է ունենում քաղաքական կուսակցությունների ցանկացած սցենարով, հետո սկսում է իրական իշխանության համար իրական գզվռտոցը հաղթողների միջև, որից մեծապես տուժելու են երկրի տնտեսությունը, անվտանգությունը և մնացածը:

Երրորդ տարբերակն էլ այն է, որ ի հայտ կգա մի գործոն, որը համախմբողի դեր կկատարի քաղաքական ուժերի համար՝ չլինելով այդ ուժերից և ոչ մեկի մասը: Այդ պարագայում ընտրական գործընթացը ինքը արդեն արդյունք կլինի և հնարավորություն կտա որակական բնույթի լուրջ փոփոխություններ ակնկալել թե ընդդիմության, թե կառավարման ղեկին կանգնած ուժերի դաշտում:

-Իսկ եթե խոսենք բուն ընտրություններից, ինչպիսի՞ ընտրություններ են մեզ սպասվում:

-Այս պահին կեղծված ընտրություններ են մեզ սպասում: Եթե իրավիճակը փոխվի իմ մատնանշած վերջին տարբերակով, այդ ընտրությունները կարող են չկեղծել, և մենք կունենանք լեգիտիմ իշխանություն: Բոլոր այլ հնարավոր տարբերակները իրենց հիմքում ունենալու են կեղծված ընտրություն: