«Հետքի» հարցերին պատասխանում է «Դենո գոլդ մայնինգ» ընկերության («Deno Gold Mining Company») տնօրեն Ջոն Սելլարը

- 2005թ.-ից մինչեւ այսօր ՀՀ բնապահպանության նախարարության կողմից Deno Gold Mining ընկերությունում քանի՞  ստուգում է իրականացվել:

- Տարեկան մեկ անգամ մեր ընկերությունում իրականացվում է բոլոր ոլորտների ստուգում` ներառյալ երկրաբանական պաշարների հաշվարկը, բացի այդ` տարածքային բնապահպանական տեսչության կողմից իրականացվում են ամենամսյա ստուգումներ, որոնք ընդգրկում են նաեւ պոչամբարից ջրի նմուշառումը: 

- Յուրաքանչյուր ստուգման արդյունքում ի՞նչ խախտումներ են արձանագրվել: Այդ խախտումներից յուրաքանչյուրի դեպքում որքա՞ն գումարի տուգանք է նշանակվել:

- Անհրաժեշտ է նշել, որ «Deno Gold Mining Company«-ն («ԴԳՄՔ»-ն) այս հանքերի կառավարումն իրականացնում է 2006 թ. սեպտեմբերից: Քանի որ Ձեր հարցը վերաբերում է նաեւ 2005-ին, նշենք, որ 2005-ից մինչեւ օրս պաշտոնական այցելությունների ընթացքում արձանագրվել է մեկ անհամապատասխանություն սահմանված չափորոշիչներին: Դա տեղի է ունեցել 2005 թ. դեկտեմբերին, իսկ տուգանքի չափը կազմել է 10,300,000 դրամ: 2007 թ. հունիսին գրանցվել է մեկ պատահար, որի համար բնապահպանության տեսչությունը նշանակել է տուգանք 2,100,000 դրամի չափով: 

- ՀՀ բնապահպանության նախարարության կողմից հայտնաբերված խախտումներից քանի՞սն է ձեր կողմից վիճարկվել ՀՀ դատական ատյաններում, եւ դատական որոշումներից քանի՞սն են ընդունվել հօգուտ ձեր ընկերության:

- «ԴԳՄՔ»-ն երբեւէ դատարանում չի վիճարկել ՀՀ բնապահպանության նախարարության հետ կապված հարցեր: 

- Ձեր գործունեության ընթացքում ի՞նչ էկոլոգիական ծրագրեր եք իրականացրել:   

- «ԴԳՄՔ»-ն ձգտում է հետեւել բնապահպանական ոլորտում միջազգային լավագույն փորձին եւ նախաձեռնել է մի շարք ծրագրեր, որոնք արդյունավետ են բնապահպանության տեսանկյունից: 
Հիմնական ծրագրերն են.

• Ջրային ռեսուրսները կառավարվում են տեղում:
• 2006 թ.  800 պտղատու ծառ է տրվել Խալաջ համայնքին:
• «ԴԳՄՔ»-ն սարքավորումներ եւ աշխատուժ է տրամադրում մարզպետարանի եւ քաղաքապետարանի կողմից իրականացվող մի  շարք աշխատանքների համար, այդ թվում՝ թափոնների եւ հեղեղատարների մաքրման աշխատանքները:
• Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության նվազեցման նպատակով իրականացվում են հիմնագծային ուսումնասիրություններ: Դրանք ուղղված են շրջակա միջավայրի վրա հանքի ազդեցության գնահատմանը, օրինակ` փոշու արտանետումների եւ ջրի արտահոսքերի:
• Սկսվել է բնապահպանական կառավարման օրինակելի համակարգի ներմուծումը:
• Մշակվել է ավանդական հանքարդյունահանման վայրերի վերականգնման եւ բնապահպանական բարեփոխումների երկարատեւ ծրագիր:
• Բարելավվել է թափոնների կառավարումը:
• Կրճատվել է բնական ռեսուրսների օգտագործումն անգամ ամենապարզ ոլորտներում, օրինակ` բոլոր տաքացուցիչները փոխարինվել են էներգիան ավելի արդյունավետ օգտագործող տաքացուցիչներով:

- Էկոլոգիական ի՞նչ ծրագրեր եք նախատեսում իրականացնել առաջիկա երկու տարում:

- Ներկայումս մեր ընկերությունում նորացվում են գրեթե բոլոր  արտադրական  միջոցները, ինչն ինքնըստինքյան նվազեցնում է էկոլոգիական ռիսկերը: Արդիականացվել են հարստացուցիչ ֆաբրիկայում օգտագործվող տեխնոլոգիաները: Այս եւ մի շարք այլ միջոցառումների դրական ազդեցությունը բնության պահպանության  վրա ակնհայտ է եւ ներառում է արտադրական ջրի առավել արդյունավետ կառավարումը, փոշու առավել որակյալ ֆիլտրացումը: Նորացված մեքենաների եւ սարքավորումների օգտագործումը կրճատում է մթնոլորտ արտանետվող վնասակար նյութերի  քանակը: 

Արծվանիկի պոչամբարը, որը չի պատկանում «ԴԳՄՔ»-ին, եւ որի չնչին տոկոսն է օգտագործվում մեր կողմից, կառուցված է դեռ սովետական նախագծով: Հիշատակված պոչամբարի կառուցման ընթացքում, մասնագետների կարծիքով, եղել են մի շարք բնապահպանական բացթողումներ: Նոր պոչամբարը, որը տեղակայված է հին սովետական նախագծով կառուցված պոչամբարի վրա, բնապահպանական տեսանկյունից ավելի ճիշտ է նախագծված: Պոչամբարում կուտակվող ջուրը հետադարձ խողովակով հոսելու է հարստացուցիչ ֆաբրիկա եւ կրկին օգտագործվելու է` կրճատելով արտադրական ջրի արտահոսքի քանակը: 

Բնապահպանական ծրագրերին օժանդակելու համար «Դինո Գոլդը» դրանց է հատկացրել համայնքային եւ կայուն զարգացման իր բյուջեի մի մասը: Նշված գումարները կուղղվեն շրջակա միջավայրի եւ տեղական բնակչության վիճակի բարելավման ծրագրերի իրականացմանը: 

Բնապահպանական ծրագրերն իրականացնելիս մենք ոչ միայն ներդնում ենք ժամանակակից տեխնոլոգիաներ, այլեւ ձգտում ենք մասնակցել համակարգային լուծումներին: Որպես օրինակ` կարող ենք ներկայացնել մեր համագործակցությունը ԵԱՀԿ-ի հետ:  ԵԱՀԿ-ի հետ համատեղ իրականացվող շրջակա միջավայրի ազդեցության գնահատման ծրագիրը ավարտին հասցնելուց հետո նախատեսվում է սկսել բնապահպանական մոնիտորինգի բազմակողմանի եւ շարունակական ծրագիր: 

Երկարաժամկետ նպատակներից են` ջրային ռեսուրսների եւ թափոնների կառավարումը լավագույն փորձին համապատասխան իրականացնելը, բարելավված վերականգնողական ծրագրերի ներմուծումը եւ այլն: Մենք նախատեսում ենք նաեւ միավորել ուժերը հայկական եւ միջազգային պատասխանատու հասարակական կազմակերպությունների հետ` աջակցելու համար շրջակա միջավայրի բարելավման համայնքահեն ծրագրերին: 

- Ձեր կողմից շահագործվող Արծվանիկի պոչամբարը եղել է վթարային վիճակում, եւ 2005 թ. բնապահպանության նախարարությունը հանձնարարական է տվել վերակառուցել այն: Ի՞նչ վիճակում է այն այսօր:

- Ինչպես նշվել է, Արծվանիկի պոչամբարը չի պատկանում «ԴԳՄՔ»-ին, եւ դրա չնչին   տոկոսն է օգտագործվում մեր կողմից: Մեր կողմից Արծվանիկի պոչամբարը երբեւէ վթարային վիճակում չի շահագործվել: Նախագծային ինստիտուտի աշխատակիցների ստուգայցից հետո եղել են որոշ հանձնարարականներ, որոնք բոլորը կատարվել են: Պոչամբարը հաջողությամբ շահագործվում է եւ մի քանի ամիս է մնացել մեր կողմից դրա շահագործման ավարտին:

- Պոչամբարից ջուրը որտե՞ղ է թափվում եւ բնապահպանական առումով ինչքանո՞վ է անվտանգ:  

- Ջուրը հավաքվում է պոչամբարի մակերեւույթից եւ խողովակներով մղվում է Ողջի գետ: Ջրի որակը պարբերաբար վերահսկվում է ընկերության կողմից, բացի այդ` բնապահպանության նախարարությունն անց է կացնում անկախ ստուգում: Ջուրն, ընդհանուր առմամբ, չի գերազանցում Արծվանիկի պոչամբարի ջրի արտահոսքի թույլատրելի սահմանային կոնցենտրացիան` սահմանված ՀՀ բնապահպանության նախարարության կողմից: Ինչպես նշել էինք, իրականացվում է ծրագիր, որի արդյունքում պոչամբարում կուտակվող ջուրը հետադարձ խողովակով հոսելու է հարստացուցիչ ֆաբրիկա եւ կրկին օգտագործվելու է` կրճատելով արտադրական ջրի արտահոսքի քանակը: 

- Գեղանուշում նախատեսել էիք կառուցել նոր պոչամբար: Աշխատանքներն ավարտվե՞լ են:  

- Աշխատանքները մոտենում են ավարտին: Փորձարկումը նախատեսվում է կատարել նոյեմբերին:  Սկսած 2006 թ. տարեվերջից` միջազգային մասնագետներ են ներգրավվել նախագծին՝ բարեփոխումներին աջակցելու համար: Վերջին մի քանի ամիսների ընթացքում կառուցման աշխատանքների մեծ մասն ուղղված է հուսալիության բարձրացմանը եւ դրական փոփոխություններին, որոնցով նոր պոչաբարը կհամապատասխանեցվի միջազգային ընդունված նորմերին:

- Որքա՞ն է լինելու նոր պոչամբարի տարողունակությունը, եւ ինչքա՞ն ժամանակ կարող է այն գործել:

- Դա կախված է հանքի արտադրողականության մակարդակից: Նոր պոչամբարի տարողունակությունը 11.33 միլիոն խորանարդ մետր է: Սակայն մենք կարծում ենք, որ ավելի բարենպաստ ու երկարատեւ լուծում գտնելու դեպքում կդադարեցնենք այս պոչամբարի շահագործումը:

- Ձեր գործունեության ընթացքում ինչպիսի՞ քիմիական նյութեր եք օգտագործում, եւ ի՞նչ քայլեր եք ձեռնարկել վտանգավորությունը չեզոքացնելու համար:

 - Մենք օգտագործում ենք համաշխարհային պրակտիկայում կիրառվող նյութերը: Մեր կառուցվածքում գործում են քիմ-լաբորատորիաներ, որոնք ղեկավարվում են ՀՀ-ում գործող օրենքներին համապատասխան: Ռեագենտները, որ օգտագործվում են հանքաքարի վերամշակման ընթացքում, խառնվում են եւ օգտագործվում տեղում: Մենք սկսել ենք ներդնել եվրոպական ստանդարտներ` քիմիական նյութերի տեղափոխման եւ կառավարման կազմակերպման համար: Մենք գիտակցում ենք  վտանգի առկայությունը եւ վերահսկում այն: 

- Հանքամնացուկները, արտադրական թափոնները որտե՞ղ եք լցնում (պահեստավորում) եւ ի՞նչ ծավալներով:
 
- Հանքից դուրս եկող հանքաքարը պահեստավորվում է ջարդման արտադրամասի հարեւանությամբ` արտադրական տարածքում: Տարածքի տարողունակությունը մոտ 20.000 տ է: Արտադրական թափոնները պահեստավորվում են հանքի տարածքում, ինչպես նաեւ` Կապանի քաղաքապետարանի կողմից հատկացված 2 հա տարածքում, որը նախատեսված է արտադրական թափոնների ամբարման համար: 

- Ձեր կողմից շահագործվող հանքավայրում որքա՞ն է ոսկու եւ պղնձի պարունակությունը:   

- «ԴԳՄՔ»-ն շահագործում է երկու հանքավայր` պղնձի Կենտրոնական եւ Շահումյանի բազմամետաղ հանքավայրը: Կենտրոնական հանքում պղնձի պարունակությունը տատանվում է 0.9-4%, իսկ Շահումյանի հանքում պղնձի պարունակությունը 0.2-5% է, ոսկին` 1-8 գ/տ: 

Հարկ ենք համարում նշել, որ հանքարդյունահանման գործունեության մեջ մեր արտադրանքը հաճախ չի հասնում տեսականորեն հավանական ցուցանիշներին` չնայած մեր կողմից գործադրված ջանքերին:  Ներկայումս մենք աշխատում ենք միջազգային պրակտիկայում ընդունված հանքարդյունահանման համակարգերի ներմուծման ուղղությամբ, որոնք թույլ կտան լուծել վերը նշված խնդիրները: 

- Ոսկու կորզումն ի՞նչ եղանակով է կատարվում:  

- Փոքր քանակություններով ոսկին պարզ ֆլոտացիայի եղանակով կուտակվում է խտանյութում բազմամետաղ այլ խտանյութերի հետ մեկտեղ: Այնուհետեւ ոսկին, որպես ֆլոտացիայի խտանյութ, ուղարկվում է ձուլարաններ եւ ոսկու կորզման արտադրամաս:

- Ընկերությունում անվտանգության հարցն ի՞նչ մակարդակի վրա է: Քանի՞ դժբախտ դեպք է արձանագրվել վերջին երկու տարիների ընթացքում:

- Անվտանգության կառավարումն ընկերությունում առաջընթաց է ապրում` մենք ներգրավել ենք միջազգային լուրջ փորձագետներ: Հսկայական փոփոխություններ են նկատվում անվտանգության ոլորտում` երկու տարի առաջվա համեմատությամբ: Չնայած մեր ընկերությունը  բավարարում է ՀՀ անվտանգության պահանջները, մենք գիտակցում ենք, որ դեռ շատ անելիքներ կան` համոզվելու, որ հանքը համապատասխանում է լավագույն միջազգային չափանիշներին: Վերջին երկու տարում գրանցված պատահարների թիվը հետեւյալն է` 2006 թ. 6 թեթեւ պատահար, ինչպես նաեւ` 2 մահացու դեպք, որ տեղի են ունեցել մեր ընկերության կողմից հանքի կառավարումը ստանձնելուց առաջ: Իսկ 2007 թ.` 2 թեթեւ պատահար:  
    
- Այս տարվա օգոստոսի  9-ին ընկերության արտադրամասում հրդեհ է բռնկվել: Ո՞րն է եղել պատճառը, եւ ի՞նչ վնաս է հասցրել կրակը:

- Հրդեհ` որպես այդպիսին, չի եղել: Ռեագենտների նախապատրաստական աշխատանքներից հետո որոշ քանակությամբ ռեագենտ պատահաբար հայտնվել էր արեւի ճառագայթների տակ եւ ջերմության ազդեցությունից ենթարկվել ռեակցիայի: Առաջացել է ծուխ, որը մարվել է: Միջադեպը լուծվել է 5 րոպեի ընթացքում:
 
- Քանի՞ աշխատող ունեք, եւ քանի՞սն են հանքափոր:

- Մեր ընկերությունում աշխատում է 1428 մարդ, որոնցից մոտ 600-ը հանքափորներ են: 

- Որքա՞ն է կազմում հանքափորի միջին աշխատավարձը:

- Հանքում աշխատողների ամսական միջին աշխատավարձը կազմում է մոտ 150.000 դրամ: Իսկ բուն հանքում աշխատողների ամսական միջին աշխատավարձը կազմում է մոտ  250.000 դրամ:   

- Կապանում համայնքային օժանդակության, բարեգործական ի՞նչ ծրագրեր եք իրականացնում:

- Համայնքային օժանդակության ծրագրերն իրականացվում են ոչ միայն Կապանում, այլ նաեւ այլ գյուղական համայնքներում:

Ստորեւ ներկայացնում ենք մինչեւ օրս իրականացված հիմնական նախագծերի ցանկը.