HY RU EN
Asset 3

Բեռնվում է ...

Էջի վերջ Այլ էջեր չկան բեռնելու համար

Որոնման արդյունքում ոչինչ չի գտնվել

Մանվել Սարգսյան. «Իշխանությունները պայքարի մեջ են մտել ժողովրդի դեմ»

Էդիկ Բաղդասարյան

Պրն Սարգսյան, ուզում եմ զրույցը սկսել ընտրություններից հետո ստեղծված իրավիճակի քննարկմամբ: Ինչու՞ է ամեն անգամ Հայաստանում ընտրություններից հետո պայթյունավտանգ իրավիճակ ստեղծվում:

Առաջին եւ ամենակարեւոր խնդիրը ազատ ընտրությունների բացակայությունն է: Այս վերջին երկու տարվա ընթացքում շատ է խոսվում դրա մասին, որ հնարավոր չէ ընդհանրապես կեղծիքները կանխել: Սկզբում կուսակցությունները խանդով էին վերաբերվում այդ գաղափարին, բայց վերջին նախագահական ընտրությունների ժամանակ մենք տեսանք, որ պառլամենտական կուսակցությունները հենց իրենք հրաժարվեցին մասնակցելուց՝ հայտարարելով, որ գոյություն չունի ընտրություն: Այսինքն՝ քաղաքական ուժերը եւ հասարակությունը հանգել են այն մտքին, որ ոչ մի կերպ չեն կարող ընտրությունների միջոցով փոխել իշխանությունը: Սա անգամ միջազգային հանրությունն է ընդգծել, ես հիշում եմ՝ ԱՄՆ-ի զեկույցներում պարբերաբար այդ թեզն ընդգծվում է: Իշխանությունները զրկված են ընտրությունների միջոցով պետական իշխանություն ձեւավորելու հնարավորությունից: Խնդիրների խնդիրը սա է: Եւ դա ծնում է շատ մեծ պրոբլեմներ:

Առաջինը իշխանության որակի անկումն է եւ կոռուպցիայի խորացումը: Սա մենք մասշտաբային կոռուպցիա ենք կոչում գրականության մեջ: Երկրորդն այն է, որ ընդհանրապես քաղաքական համակարգն այլասերվում է: Քաղաքական կուսակցությունները, որեւէ ջանք չթափելով պայքարելու համար կամ տարիներ շարունակ ապարդյուն պայքարելով (արդեն 17 տարի է) այս երեւույթի դեմ, իրենք էլ են ընտելանում: Կուսակցություններն այսօր իրենք են դարձել մի երկրորդ պատուհաս հասարակության համար: Սրա մասին շատ է խոսվում այսօր եւ ճիշտ է խոսվում: Ընտելանալով այս վիճակին՝ նրանք սկսել են օգուտներ քաղել: Փաստորեն, ամբողջ հասարակությունը զրկվել է ինչ-որ կազմակերպչական ձւեերից, որ կարողանա պայքարել իր իրավունքների համար:

Այսինքն՝ կուսակցությունները չեն կարողանում կազմակերպել, բայց հասարակությունը պահանջու՞մ է:

Ոչ, կուսակցությունն իր դասական դերը կորցնում է: Ըստ օրենքի՝ կուսակցությունը պետք է ներկայացնի զարգացման ծրագիր, աշխատի հասարակության հետ, ստանա վստահության քվե եւ կարողանա իրագործել: Բայց երբ մարդիկ հասկացել են, որ ի վիճակի չեն դա անել, կամ պիտի այդ կուսակցությունները ցրվեն, դրանց գործունեությունն անիմաստ է, կամ դրանք վեր են ածվում ինչ-որ խմբավորումների՝ միանգամայն այլ գործառույթներով: Իրենք են իրենց նվիրում ինչ-որ գործառույթներ: Այդ գործառույթները մենք հասկանում ենք:

Դառնում են իշխանության մի մա՞սը:              

Ոչ թե իշխանության, այլ ընդհանուր այդ քաղաքական համակարգի մի մասը: Եւ արդեն իսկ Հայաստանում խոսել ընդդիմադիր, իշխող կուսակցության մասին՝ դժվար է: Դա այդպես չէ: Գոյություն ունի մի խմբավորում, որն ամբողջությամբ տիրապետում է պետական լծակներին, դա այսօր Հանրապետական կուսակցության տեսքով է, որտեղ հավաքվել են հիմնականում խոշոր սեփականատերերը, եւ կատարվել է իշխանության ուզուրպացիա: Պարզ բան է, ոչ ոք չի վիճարկում: Մնացածները հարաբերվում են այս ուժի հետ՝ ինչ-որ դիվիդենտներ, տեղ ստանալու այդ համակարգում: Տեսեք՝ զարմանալի բաներ են եղել էս վերջին ընտրություններում՝ նախագահական կամ ավագանու: Մարդիկ չէին հասկանում, թե ինչ դիրքորոշում ունեն կուսակցությունները: Այսինքն՝ երբ խոսվում էր ընտրակեղծիքների մասին, կուսակցություններ կային, որոնք չէին դատապարտում: Ընտրակաշառքը եթե իշխող կուսակցությունը չի բաժանում, ոչինչ, ընդունելի բան է: Տեսեք՝ ինչ օրի ենք մենք հասել, ինչ որակ է ձեռք բերում ամբողջ կուսակցական համակարգը:

Հասարակությունը, կարծես թե, անընդհատ փնտրտուքների մեջ է: Տեղային ընդվզումների ներկայիս ալիքը ինչի՞ կարող է հանգեցնել: Նկատի ունեմ Արմավիրի գյուղացիների բողոքը, Արագածոտնի մարզում հէկերի դեմ պայքարը, զինվորի վերջին սպանության կապակցությամբ ստեղված իրավիճակը: Ի վերջո, սա բերելու՞ է ինչ-որ հանգուցալուծման:

Իհարկե: Սա նույնպես իմ ասածի հետ կապված երեւույթ է: Երբ հասարակ ժողովուրդը կորցնում է հույսը եւ ոչ մի կուսակցության հետ հույս չի կապում, բնական է, որ սեփական խնդիրները նա պիտի ինքնուրույն լուծի: Սա ինքնուրույն լուծելու դեպքերի ընդվզման ձեւն է: Այսինքն՝ փոքր բունտեր են: Իհարկե, մարդիկ չգիտեն՝ ոնց լուծեն: 17 տարի առաջ գիտեին՝ ձայն պետք է տաս այ կամ այն կուսակցությանը, եւ խնդիրներդ ինչ-որ կերպ պետք է լուծվեին: Բայց այսօր չկա դա, չկա եւ փորձը, ընդհանրապես պատկերացումը՝ ոնց լուծել: Այդ ժամանակ ոչ միայն Հայաստանում, մենք ուրիշ երկրներում էլ տեսել ենք, հիշենք ծավալուն բունտը Ղրղզստանում, որտեղ եղել է դասական ձեւով՝ ժողովուրդը՝ որպես անձեր, անգամ ոչ որպես կազմակերպություններ, ամբողջ ժողովուրդը վեր էր կացել եւ փայտերով սրբում, քանդում, ջարդում-փշրում էր, որովհետեւ պայքարելու այլ ձեւ ժողովուրդը չգիտի: Դա բողոքի ծայրահեղ ձեւ է, եւ մենք մոտենում ենք դրան:

Տարբեր համայնքներում, տարբեր խնդիրների շուրջ մենք տեսնում ենք ծայրահեղին մոտեցող դեպքեր: Հարեւան Ադրբեջանում, Ուրուգվայում տեսնում ենք ավելի ծայրահեղ դրսեւորումներ, երբ մարդիկ ոտքի են ելնում եւ տեղական ֆեոդալների ունեցած-չունեցածը ջարդում-փշրում: Աստված չտա, որ Հայաստանում էլ դա տեղի ունենա, բայց մոտենում ենք դրան: Բոլոր այս երկրներում հիմնական պատճառը հենց դա է, որ գործող վարչակարգերն այն համոզմունքն ունեն, որ եթե կեղծեն ընտրությունները, իրենք կարող են հանգիստ ապրել եւ իրենց դիրքերը պահել: Բոլոր ռեժիմների այս խոշորագույն սխալն է, որ բերում է բունտային վիճակի:

Ձեր նկարագրած դեպքերը մեր իշխանությունների համար դաս չե՞ն, նրանք հետեւություններ չեն անու՞մ:        

Մի հետաքրքիր դեպք պատմեմ. երբ ոստիկանները Մաշտոցի պուրակում փորձում էին պահպանել անօրինական սեփականությունը եւ ստիպված էին հեռանալ, այդտեղ հայտնի ոստիկան, գնդապետ Ռոբերտ Մելքոնյանը, որը հիմա ոստիկան չէ, հետո ինքն է իր հարցազրույցներից մեկում ասել, որ այս դեպքը պիտի իշխանություններին ցույց տա, որ արդեն իսկ հնարավոր չէ հին մեթոդներով պահել, բայց նրանք չեն հասկացել դա: Այսինքն՝ պրակտիկ գործում եղած պաշտոնյաները, որոնք պիտի լուծեն այդ խնդիրը, հասկացել են, որ այդպես չի լինի լուծել, անհնար է: Բայց երեւի կան մարդիկ, որ ասում են՝ դե ի՞նչ կա, կարող ենք այսպես էլ շարունակել, բանակ ունենք, ոստիկանություն ունենք, մարդիկ չեն հասկանում: Աշխարհի փորձն է ցույց տալիս՝ բանակն ու ոստիկանությունը մեքենաներ չեն, մարդիկ են, որոնք ինչ-որ պահի ընդունում են սեփական հրամանը եւ անցնում են ժողովրդի կողմը: Այս բաները դեռ չեն հասկանում:            

Կարո՞ղ ենք ասել, որ իշխանությունը ինքնափլուզվում է:

Իշխանությունները այնպիսի խնդիրների առաջ են կանգնել, որոնք մինչեւ հիմա չեն եղել: Նրանք սովորել, հասկացել են, որ գոյություն ունեն կուսակցություններ, ինչ-որ հետընտրական ընդվզումներ, հետընտրական տեխնոլոգիաները լավ ուսումնասիրել են, կուսակցությունների հետ լեզու են գտել եւ կարծում էին, թե միայն նման երեւույթներ կլինեն: Կկեղծենք, կլինի ընդվզում, կուսակցությունների հետ կխոսենք, կխաբենք, անկյուն կգցենք, ժողովրդին կուղարկենք տուն: 17 տարի նույնն է եղել, ցիկլերով անընդհատ նույնն է կրկնվել: Բայց տեսանք, որ մարդիկ սկսեցին դուրս գալ միանգամայն այլ բնույթի խնդիրների համար, եւ իշխանությունները սկսում են գործ ունենալ լրիվ ուրիշ մարդկանց հետ: Նրանք կուսակցականներ չեն: Նրանք կարող են կամ բունտարներ լինել, կամ արդեն՝ հեղափոխական գործիչներ: Այս մարդկանց ո՛չ կխաբես, ո՛չ կառնես: Նոր վիճակ է ստեղծվել, որը իրենք գուցեեւ զգում են արդեն, բայց երեւի էլի համոզված են, որ կհաղթահարեն, սրա ճնշման ձեւն էլ կգտնեն:

Ինչի՞ց եք եզրակացնում, որ զգում են, արված քայլերը դրա մասին չեն վկայում: Փոփոխություններ, կարծես թե, չկան:

Իրենց պահվածքի մեջ դեռ չկա փոփոխություն, ես ասում եմ՝ պրոբլեմներն են ուրիշ, եւ միանգամից մենք տեսնում ենք ռեպրեսիվ մեքենայի ցուցադրում: Ձեր նկարագրած դեպքերի ժամանակ տեսանք ոստիկանական շարասյունը Արմավիրում: Ու՞մ էր պետք դա, այնտեղ անելիք չկար, բայց ցուցադրում էր սկսվել, որ այսպես ցանկացած տեղում հարցերը կլուծենք:

Բայց դա հակառակ էֆեկտ է ունենում:

Իհարկե, ինչու՞ եմ ես ասում՝ նոր իրավիճակ եւ նոր գործիչներ են, նոր մարդիկ, որոնք ուրիշ ձեւով են նայում խնդիրներին: Ժողովուրդը ինքն էլ է ինքնակազմակերպվում: Ժողովուրդը ինքն էլ է սկսում հասկանալ՝ պիտի դնես ու լուծես այս խնդիրը: Բոլորի առաջ Գյումրիի եւ Շիրակի մարզի օրինակն է, որը կարծեմ նույն վիճակում հայտնվեց կարտոֆիլի հետ կապված: Փաստորեն, մեկ տարվա մեջ մարդիկ տեսան, թե ոնց են այդ համայնքները սկսում քայքայվել: Աչքի առաջ ունեն ուրիշ համայնքների կյանքը, եւ իրենք էլ են հասկանում, որ եթե ինչ-որ բանի չհասնեն, չպայքարեն, այստեղ էլ պետք է քայքայում սկսվի: Շատ պրակտիկ են մտածում:

Եթե մարդ չգիտի պայքարել, դա չի նշանակում, որ նա չի պայքարի: Ձեւեր կգտնեն: Իհարկե, շատ ավելի կարեւոր կլինի, որ բունտային ճանապարհով չգնա այստեղ, բայց բունտեր լինում են այնտեղ, որտեղ չկա քաղաքական գիծ, չկա հեղափոխական ծրագիր, ապստամբության կազմակերպված ծրագիր: Որտեղ լինում են, կբերի նորմալ ապստամբության, իշխանափոխության: Բայց որտեղ չկա դա, բերում է բունտի: Իշխանությունը նման ձեւերով, զոռով ստիպելու է մարդկանց մի բան ջարդեն, փշրեն՝ հույս փայփայելով, որ կճնշի, չհասկանալով, որ դա վարակիչ է, չեն հասցնի տեղեկանալ՝ ամբողջ երկիրը այդ վիճակում կլինի: Ղրղզստանի փորձը ծայրագույն փորձ է, որը պետք է հասկանալ, քաղաքական ուժերը պետք է հասկանան, որ դա իրենց պատասխանատվությունն է: Եթե դու այս ամենը քաղաքական ուղղությամբ, կազմակերպված չես տանում, ինքդ ես ստեղծում բունտային վիճակ:

Քաղաքական ուժերի, կուսակցությունների մեջ տեսնու՞մ եք որեւէ մեկին, ով կարող է այս փոփոխությունների առաջնորդը դառնալ:

Բոլորը փորձել են, բայց բոլորն էլ վաղ թե ուշ մարել են, որովհետեւ չեմ կարծում, որ իրենք էլ են տիրապետում իրավիճակին: Իրենք էլ են հասկանում, որ սա նոր իրավիճակ է, բոլոր քաղաքական ուժերը 17 տարվա փորձից են գործում՝ հազար անգամ նույն ջուրը մտնելով, դուրս գալով, ոչ մի բանի չհասնելով, բայց նույն մտածողությունն է: Պիտի հասկանան՝ սա ինչ իրավիճակ է, որ կարողանան տիրապետել եւ ինչ-որ բան նախագծել:

Որպես կողքից դիտորդ՝ ի՞նչ խորհուրդ կտայիք իշխանությանը: 

Իշխանությանը խորհուրդ կտայի գալ մեզ մոտ, մենք երիտասարդների հետ ֆիլմեր ենք նայում 20-րդ դարի բոլոր խաղաղ հեղափոխությունների մասին, թող նայեն ու տեսնեն, թե ինչպես են 17-19 տարեկան երիտասարդները Սերբիայում Միլոշեւիչի ռեժիմը տապալել, Չիլիում Պինոչետի ֆաշիստական ռեժիմը տապալել: Նայեն ու հասկանան, որ հնարավոր չէ ժողովրդի դեմ պայքարել: Իսկ նրանք պայքարի մեջ են մտել ժողովրդի դեմ: Հենց դա է մեծագույն սխալը: Ճիշտ է ասել Ռոբերտ Մելքոնյանը՝ Մաշտոցի պուրակը նրանց համար պիտի լիներ այդ ֆիլմերից մեկը: Տեսնեին, որ 50-60 հոգի կարող է դուրս գալ, դու մի բատալիոն բերես ու պարտվես: Բայց քեզ թվա, թե դա էական բան չէ, ի՞նչ է եղել որ: Ոչ: Մեծ ու փոքր խնդիր չկա: Եթե ժողովուրդը սովորել է, նա հասնելու է իր նպատակին:

Հիմա Հայաստանում երիտասարդությունը շատ ինտենսիվ կերպով սովորում է պայքարելու ձեւերը: Նայում են, սովորում են, ես հենց հիմա մի մեծ հոդված եմ պատրաստում այն մասին, թե ինչպես են մարդիկ անզեն դուրս եկել բանակի, ոստիկանության դեմ եւ տարիների պայքարով պարտադրել, որ վերջիններս անցնեն ժողովրդի կողմը: Դա եղել է 20-30 տարի առաջ, հիմա դա կարելի է անել 2 ամսում: Այսինքն՝ կա այդ փորձը, հասարակությունները այդպես էլ սովորում են: Այլ ձեւ չկա, պիտի տեսնենք եւ սովորենք, թե ինչպես են ուրիշներն արել: Մենք անգամ արաբական երկրներում ենք տեսնում, թե ժողովուրդը ինչ գիտակից ու կազմակերպված է: Օրինակ՝ Թունիսում: Թունիսում հաջողվեց մեկ շաբաթվա ընթացքում համոզել բանակին անցնել ժողովրդի կողմը, եւ ռեժիմը մնաց տկլոր: Ռեժիմին թվում է, թե ուժային կառույցը դոգմատիկ երկաթ է, ոչ, ուժային կառույցում մարդիկ են, եւ ով կարողանում է համոզել նրանց, տիրում է: Բայց մի կարեւոր փորձ կա, որը փրկչի դեր ունի երկրի համար: Չի եղել մի դեպք, որ ոստիկանությունը եւ բանակը անցնեն ամբոխի կողմը, անցել են միայն կազմակերպված, գիտակից հասարակության կողմը, որն ինքնին պրոգրես է: Դրա համար այդ երկրները շատ շուտ զարգացման գծին են կանգնել, որովհետեւ ընդհանուր կոնսենսուս կար: Ուժայինները հասկացել են, որ այս մարդիկ ճիշտ են, օրինական են, իրենց գործը պրոգրեսիվ է, դրա համար էլ անցել են:

Այսինքն՝ հասարակությունը պատրաստ է փոփոխությունների եւ պետք է ստիպի իշխանություններին գնալ փոփոխությունների: Այսպիսի՞ իրավիճակ է Հայաստանում:

Հասարակությունը ոչ թե պատրաստ է, այլ վաղուց այդ ձգտումը ունի, բայց նկատվում է անմիջական մասնակցության ձգտում: Արդեն լայն շերտեր անմիջապես մտնում են պայքարի մեջ: Գիտեք, կուսակցական միտինգի ժամանակ դուք լսում եք ու գնում եք, ասում եք՝ հարգված մարդիկ են, կանեն, սպասում, սպասում եք տարիներ շարունակ: Մյուս ձեւն այն է, որ դուք ինքներդ եք մտնում պայքարի մեջ ձեզ նմանների պես: Սրանք միանգամայն տարբեր մոտեցումներ են: Երկրորդ մոտեցումը, կարծես թե, սկսում է զարգանալ: Սպասողական վիճակ այլեւս չկա: Ովքեր չեն ուզում պայքարել, թողնում գնում են, ովքեր մնում են, պիտի պայքարեն, թե չէ որեւէ իմաստ չկա:

Իմ հարցի պատասխանն, այնուամենայնիվ, չստացա. իշխանություններին ի՞նչ խորհուրդ եք տալիս:      

Խորհուրդ եմ տալիս շատ ինքնավստահ չլինել: Դա պարզ բան է. բոլորը շատ են խաբված: Իշխանությունները հույս ունեն, որ Պուտինը կփրկի, Եվրոպան իրենց կողմն է: Սրանք սուտ բաներ են, նման բան չի եղել պատմության մեջ: Որեւէ հովանավոր ժողովրդի դեմ չի գնա: Ձեզ կպաշտպանեն այնքան, մինչեւ որ տեսնեն՝ անհույս եք ու կպաշտպանեն ժողովրդին: Ձեզ շատ հեշտ կտան ժողովրդի ոտքի տակ, որ հետքեր չմնան կեղտոտ հարաբերությունների մասին: Իզուր չէ, որ այդպես դաժան է ավարտվում դիկտատորների կյանքը: Հենց նրանց հովանավորներն են հետքերը վերացնում՝ տարիների, կեղտոտ գործարքների: Որեւէ տեղ աշխարհում այլ կերպ չի եղել: Ոչ մի դիկտատոր չի հասկացել դա, մինչեւ չլխճես, չի հասկանում: Որեւէ էլիտա երբեք չի փոխվել, օրինակ չի վերցրել մյուս երկրներից: Վերցնենք այսօրվա Եգիպտոսը: Եգիպտոսը որ տեսավ Թունիսի փորձը, Քադաֆիի վերջը, այնտեղ բանակն ինքը վերցրեց իր ձեռքը: Հասկանալով, որ արդեն իսկ նույն վիճակն է լինելու երկրում՝ բանակը ինքը հեռացրեց նախագահին, ժամանակավոր կառավարություն ստեղծեց, իշխող ուժը ցրեց, արգելեց, այնքան, որ կարողանա ավելի մատչելի, վերահսկվող ճանապարհներով տանի: Տարավ ընտրությունների, նորից պրոցեսները շարունակվում են, բանակը հասկացել է, որ չի կարող հակադրվել, հակադրվեց՝ կփլուզվի: Բանակը մեկ անգամ կարող է կրակել, երկրորդ անգամ կրակեց՝ շատ դժվար կլինի: Տեսեք Սիրիայի օրինակը՝ կրակելով դու իրավունք ես տալիս հասարակությանը զինվել: Շատերը դա հասկացել են, հիմա Ասադը չգիտեմ, թե ինչքան է դեռ դիմանալու, այնտեղ մի քիչ սպեցիֆիկ վիճակ է՝ գերտերությունները փորձում են մեկը պահեն, չպահեն, բայց մի օր իշխանություններին ժողովրդի ոտքի տակ կտան: Օրերս էր, կարծեմ, Միացյալ Նահանգները Կոնգրեսից իրավունք ստացավ օրինական զենք մատակարարել ապստամբներին: Այսինքն՝ վիճակը փոխվում է: Ներքին եւ արտաքին ազդեցությունները շաղկապված երեւույթներ են, դոգմաներ չկան, թե այս մարդուն սրանք պահում են: Պահում են մինչեւ այն պահը, երբ հասկանում են, որ այդ մարդը սպառվել է: Այն ժամանակ բոլորն էլ հեռացնում են:

Ոչ մի երկրում հեղափոխությունները հենց այնպես չեն եղել:  Հասարակությունները թե՛ իրենց դիկտատորներին, թե՛ արտաքին աշխարհին ստիպել են հաշվի նստել իրենց հետ, պարտադրել են իրենց կամքով եւ հաջողության են հասել: Հայաստանն էլ է դրան մոտենում, ես բազմիցս եմ ասել: Դրա համար շատ կարեւոր է հասկանալ տրամաբանությունը, որը շատ ունիվերսալ է: Երբ ժողովուրդը հույսը դնում է իր վրա, պարտադրում է նույն քաղաքական համակարգին, քաղաքական կուսակցություններին ենթարկվել ժողովրդի կամքին, պարտադրում է այն հասարակական-քաղաքական հատվածին, որը դեռ ծառայում է ռեժիմին՝ զուսպ պահել իրեն, գոնե չծառայել, հետո էլ պարտադրում է ուժայիններին: Բոլորը նույն ճանապարհով են գնում, Հայաստանում էլ այդպես կլինի:

Մենք անընդհատ խոսում ենք այն մասին, թե ինչու կուսակցությունները չեն միավորվում: Նման բան չկա պատմության մեջ: Քաղաքական ուժերն ինչպե՞ս կարող են միավորվել: Կուսակցությունը հենց դրա համար է, որ պայքարի բոլորի դեմ: Դա նրա էությունն է, կուսակցության կյանքի իմաստը իշխանության գալն է: Նրանք միավորվում են, երբ ժողովրդական շարժում է ստեղծվում, որը պարտադրում է նրանց ենթարկվել, կոալիցիաներ է ստեղծում եւ պարտադրում է ենթարկվել: Բոլոր երկրներում է այդպես: Ինչու՞ հեռու գնանք՝ սովետական նոմենկլատուրան սկզբում Լեռնային Ղարաբաղում, հետո էլ Հայաստանում չմիավորվե՞ց ժողովրդի հետ: Ժողովուրդը պարտադրեց նոմենկլատուրային իր կամքը կատարել այնտեղ էլ, այստեղ էլ: Այդպես է:  

Մեկնաբանել

Լատինատառ հայերենով գրված մեկնաբանությունները չեն հրապարակվի խմբագրության կողմից։
Եթե գտել եք վրիպակ, ապա այն կարող եք ուղարկել մեզ՝ ընտրելով վրիպակը և սեղմելով CTRL+Enter