Արցախահայ հանրահայտ գործարար և բարերար Միքայել Արամյանցի  Ախթալայի դղյակը Մշակույթի նախարարության փորձագիտական  մասնագիտական հանձնաժողովի եզրակացությամբ ստացել է նորահայտ  պատմամշակութային հուշարձանի կարգավիճակ:

«Դղյակն արդեն գտնվում է մեր հսկողության տակ»,- ասաց Լոռու և Տավուշի  հուշարձանների պահպանության գործակալության գլխավոր մասնագետ  Հրայր Խեչիկյանը: Ըստ վերջինիս` դղյակի կարգավիճակը այս տարի պետք է  հաստատի նաև կառավարությունը: 

Պատմական միջավայրի պահպանության Լոռու մարզային ծառայության պետ Արմեն Գերյանը մտավախություն հայտնեց սեփականատիրոջ կողմից դղյակի  հսկողության հետ կապված արդեն նկատված արգելքների համար: «Երբ ուզում էինք ուսումնասիրել դղյակը, «Մեթըլ Փրինս» ընկերության անվտանգության աշխատողները մեզ արգելեցին մտնել տարածք` պատճառաբանելով, թե այն մասնավոր սեփականություն է: Ստիպված հեռվից ենք ուսումնասիրել այն»,- ասաց Ա.Գերյանը:

Նևիս կղզիների Չարլսթոն  քաղաքում գրանցված «Մեթըլ Փրինս Էլ Թի Դի» կորպորացիան Արամյանցի դղյակը գնել է Հայաստանում տուրիզմի զարգացման հիմնադրամից` 2005թ.-ի սեպտեմբերի 27-ի անշարժ գույքի առուվաճառքի պայմանագրով: Սեփականաշնորհման գործարքը կատարվել է  «հայկական» տարբերակով: Չգնահատելով Արամյանցի դղյակի պատմամշակութային և ճարտարապետական արժեքը`Հայաստանում տուրիզմի զարգացման հիմնադրամը դղյակի հաշվեկշռային արժեքը  գնահատել է 57 հազար դրամ, այն ժամանակ գրեթե 100 դոլար:

Այս մոտեցումներով էլ «Դեբեդ» տուրիստական հանգրվանի (Արամյանցի դղյակ),  3682,3 քառ.մ. շենքերը,  27,1 հա հողամասը, 25ք.մ. պոմպակայանը և վերջինիս հարող 2,9 հա հողամասը, 287,5 հա  զբաղեցնող անասնագոմերը և վերջինիս հարող 0,3512 հա հողամասը «Մեթըլ Փրինս Էլ Թի Դի»  կորպորացիային ուղիղ վաճառքով օտարել է 1 200 000 դրամով, ներառյալ 200 000 դրամ ավելացված արժեքի հարկը:

Պայմանագրի կողմերի իրավունքներով և պարտականություններով «Մեթըլ Փրինսը» պարտավորվել է  օբյեկտի վրա կատարել ներդրումներ և 15 տարի չփոխել հանգրվանի պրոֆիլը, այսինքն` այն օգտագործել բացառապես զբոսաշրջության նպատակով, որը ընկերությունը մինչև օրս զլացել է  կատարել:

Գրող Հովհաննես Թումանյանի` 1921թ.-ին  Ալեքսանդր Մյասնիկյանին ուղղված խնդրանքով Արամյանցի տունը շուրջ 20 տարի որպես հանգստավայր  ծառայել է հայ գրողներին: Երկրորդ աշխարհամարտի տարիներին ( 1941-1946թթ.) այն եղել է զինվորական հոսպիտալ, 1946-1980թթ.-ին`  հակատուբերկուլյոզային առողջարան: ՀՀ մինիստրների խորհուրդի 1989թ.-ի մայիսի 11-ի 160-5096 համաձայնությամբ,  ՀԽՍՀ Պետագրոարդի «Հայտնտեսառողջարան» միավորման հաշվեկշռից 150 տեղանոց «Ախթալա»  պանսիոնատը հանձնվել է տուրիզմի և և էքսկուրսիաների հայկական հանրապետական խորհրդին: Վերջինիս կողմից Արամյանցի տունը  վերանվանվել և  դարձել է  «Դեբեդ» տուրիստական հանգրվան:

Այստեղ 1989թ.-ի վերջերին բնակվել են 1988-ի երկրաշարժից տուժածները: Արամյանցի դղյակը 1993թ.հուլիսից մինչև 2001թ.-ի ապրիլը  անվարձահատույց զբաղեցրել է  ՀՀ սահմանապահ զորքերի կողմից, իսկ   2001թ.-ի հոկտեմբերի 3-ին վարձակալության պայմանագրով այն հանձնվել է «Մեթըլ Փրինս»-ին:

«Մեթըլ Փրինսի» գլխավոր տնօրեն Վարդան Պապյանը ՀՀ տուրիզմի զարգացման հոգաբարձուների  խորհրդի նախագահ Մ.Հարությունյանին ուղղված իր 2004թ.-ի  դեկտեմբերի 22-ի գրությամբ  հայտնել է. «Կորպորացիան ունի ծրագրեր, որոնք ի կատար ածելու դեպքում  կարող են բարելավվել Ախթալա քաղաքի և շրջակայքի բնակչության  որոշ մասի սոցիալ-տնտեսական պայմանները, այդ պատճառով խնդրում ենք Ձեր սեփականություն հանդիսացող «Դեբեդ» տուրիստական հանգրվանը օտարել մեր կազմակերպությանը»:

Գործարքի աջակցելու համար Ախթալայի նախկին քաղաքապետ Սուրեն Թամազյանն էլ 2005թ.-ի հունվար 21-ի իր գրությամբ  Հայաստանում տուրիզմի զարգացման  հիմնադրամին գրել է. «Այսօր «Մեթըլ Փրինս» կորպորացիան, որը հանդիսանում է  Լոռու մարզի խոշոր ներդրողներից մեկը, ցանկություն ունի ձեռք բերել «Դեբեդ» տուրիստական հանգրվանը և որոշակի ներդրումների շնորհիվ այն վերականգնել և օգտագործել ընկերության աշխատողների հանգստի համար:

Ընկերությունը այդպես էլ  մոռացել է Արամյանցի տան վրա ներդրումներ կատարելու և 15 տարի տուրիստական հանգրվանի պրոֆիլը չփոխելու  պայմանագրային իր պարտավորությունների մասին: Դրա փոխարեն  Արամյանցի դղյակը  անցած տարիներին Սերոբ Տեր-Պողոսյանի համար ծառայել է որպես սեփական բնակարան: Այնտեղ տարիներ շարունակ մուտքը բնկաչության համար փակ էր: