Դեկտեմբերին Լիբանան այցելած լուսանկարիչ Արա Օշականը նոր գիրք  կը պատրաստէ Պէյրութահայութեան մասին 

«Պէյրութը  իմ համար սփիւռքի ծննդվայրն է ու այդ ծննդավայրին հետքերով գացի հոն: Երկու ծրագիրներ կային որոնց վրայ պիտի աշխատէի: Առաջին ծրագիրը   Սուրիահայերուն յատկացուած ծրագիր մըն է որուն միտքը յղացաւ Ամերիկահայ Րաֆֆի Արտալճեան որ նպատակ ունի Ամերիկայի մէջ Սուրիահայերուն յատկացուած Project մը իրականացնել իսկ երկրորդ ծրագիրը զուտ իմս էր: Գիտես հին երազ մըն էր Լիբանանահայութեան նուիրուած գիրք մը պատրաստել: Պէյրութը Սփիւռքի ամենահին քաղաքն է այսօր: Հալէպն ալ կայ բայց գիտես Հալէպի վիճակը»:

Արա Օշականը Լոս Անճելըս ապրող լուսանկարիչ է որուն անունը ծանօթ է  Հայաստանի եւ Սփիւռքի մէջ: Արային հետ խօսեցանք Պէրութի, անոր անցեալին, ներկայ իրավիճակին, պատերազմին հետեւանքով Լիբանան հաստատուած  Սուրիահայերուն եւ այլ խնդիրներու մասին: Միով բանիւ անոր մտածումներուն, անոր հոգիին մէջ Պէյրութի ապագային հանդէպ դող մը կայ: Արան չի թաքցներ այդ մէկը: Անօր մօտ կան հարցադրումներ որ կը յատեն բոլոր տարածութիւնները: Ան կը խօսի իր լուսանկարներով: Արայի ոսպնեակը տեսնուած եւ ապրուած  փորձառութիւնը կը  փոխանցէ  ու այս խօսքերուն մեծագոյն ապացոյցը յառաջիկային հրապարակուելիք անոր հատորին մէջ երեւելի պիտի դառնայ:

«Շատ ընտանիքներու այցելեցի: Բայց հիմնական վեց ընտանիքներու հետ Interview ըրի: Ըսեմ որ Սուրիահայերը շատ դժուար պայմաններու մէջ կ'ապրին: Պզտիկ  տուներու մէջ: 300-400 Տոլար վարձք կուտան: Բաւական դժուար հոգեբանական վիճակներուն մէջ են: Շուարած են: Նախ չեն կրնար ետ Սուրիա  երթալ եւ չեն ուզեր Լիբանան մնալ:

Ի՞նչու:

Որովհետեւ Լիբանանի վիճակն ալ լաւ չէ: Հազիւ հազ կը փորձեն աշխատիլ: Գործ գտնելն ալ շատ դժուար է Պէյրութի մէջ: Այսպէս ասաց անոնք  մէջտեղը մնացած են: Խանգարուած են: Զգացական, հոգեբանական դժուարութիւններու մէջ են: Չեն ալ ուզեր հաշտուիլ այս վիճակին: Այսօր Սուրիահայերը կ'ապրին  օրուան հացը ճարելու համար:

Իսկ Լիբանանահայերու մասին:

Պուրճ համուտի մէջ  ուր ժամանակիս մեծ մասը անցուցի հայերը նոյնպէս  շատ փոքր տուներու մէջ կ'ապրէին: Պատկերացուր այդքան փոքր տուներու մէջ  մէջ հինգ- վեց հոգիով կ'ապրին: Նկատեցի նաեւ որ Լիբանահայութիւնն ալ առաջուան փայլը չունի:

Կատարոաւծ օժանդակութիւններուն մասին կրնա՞ս բան մը ըսել:

Ճիշդ է որ օգնութիւններ կը տրուինբայց  Սուրիահայերուն հիմնական խնդիրները    այդ օգնութիւններով  չի լուծուիր: Անոնք աշխատանք գտնելու եւ բնակարան ճարելու հարց ունին: Կատարած  ուսումնասիրութիւններուս բերումով  կապուեցայ  Գարակէօզեան հիմնարկին հետ որ բաւական կարեւոր օժանդակութիւններ  կը տրամադրէ Սուրիահայերուն բայց այդ օժանդակութիւնները  չեն կրնար  լուծել  անոնց խնդիրները:

Նկարած նկարներդ  ինչ ձեւով  պիտի օգտագործուին:

Ըսեմ նաեւ  որ  լուսնկարներէն զատ տեսերիզի տեսքով նիւթեր նկարեցի: Որպէսզի  մանրամասն ներկայացնեմ անոնց առօրեայ կեանքը,  օրուան ընթացքին  յաճախած վայրերը, աշխատանքի վայրերը եթէ աշխատանք ունին: Տեսերիզը նպատակ ունի  աւելի յստակ պատկերացում մը տալ Սուրիահայերուն մասին որպէսզի Ամերիկա ապրող հայը  մօտէն ծանօթանայ անոնց  խնդիրներուն:

Իսկ ի՞նչ կրնաս ըսել քու երկրորդ ծրագրիդ մասին:

Երկրորդ ծրագիրը որ իմ նախաձեռնութիւնս է բաւական հետաքրքրական պիտի ըլլայ: Պէյրութը Սփիւռքի սկիզբն է: Գիրքս այդ մասին է ու այն եւ երեք- չորս սերունդներուն մասին որ հոն ապրեցան ու մինչեւ հիմա կ'ապրին: Պէյրութը որպէս ծննդավայր իւրայատուկ է իմ համար:

Ըսենք եթէ ես Ղարաբաղը նկարեցի անդրադառնալու եւ ներկայացնելու պատմական այն հողը ուր հայեր ապրած են ու դեռ կ'ապրին ապա այս պարագային գործս ամբողջութեամբ նուիրուած պիտի ըլլայ 1915 -ի ջարդերուն  եւ աքսորին հետեւանքով ստեղծուած Սփիւռքի գաղթաճօխներէն ամէն հին ու վաւերական Պէյրութին: Ըսեմ նաեւ որ Պուրճ Համուտէն բացի շատ  հետաքրքրական էր Այնճարը  եւ այս երկու շրջանները  կը հանդիսանան իմ որոնումներուս հիմնական կիզակէտը: Գիրքին մէջ նաեւ պիտի արտացոլայ իմ կապուածութիւնս Պուրճ Համուտին: Տուներ, մարդիկ առօրեայ կեանք, թաղեր, դէմքեր  եւ ապրումներ այս ամէնը տեղ պիտի գտնեն գիրքին մէջ:  

Ի՞նչպէս կը կիրականացնես նկարելու  ծրագիրդ: Այսինքն նախօրօք որոշ նախագիծ մը կը պատրաստե՞ս թէ 

Չէ  ես նպատակ մը դնելով չեմ լուսանկարեր: Կը փորձեմ տեղ մը երթալ եւ եթէ  պատահի որ հետաքրքրական բան մը գտնեմ մինչեւ վերջ կը հետեւիմ այդ ուղղութեան: Օրինակ Սիս թաղամաս գացած եւ առանձնապէս ոչ մէկ ծրագիր կար: Ծանօթ մը յայտնուեցաւ ու հետաքրքրական տեղեր տարաւ. զգացի որ պէտք է նկարեմ եւ այդպէս ալ ըրի:

Մեր զրոյցին ընթացքին շեշտեցիր Պուրճ Համուտի հետաքրքրական ըլլալուն մասին: Ինչպէ՞ս կրնանք ատիկա  ընթերցողին փոխանցել:

Պուրճ համուտը օրկանզիմի պէս բան մըն է: Ասիկա բեմադրիչ Նիկոլ Պէզճեանին խօսքն է: Հոն  պատկերները ատքան խճճուած են որ չեմ կրնար ատ զգացումը բացատրել: Դէմքերը, մարդիկը խանութները, թելերը եւ թաղերուն միջեւ  ստեղծուած կապը անչափ հետքարքրական է: Կապուածութիւն մը կայ ամէն ինչին մէջ: Մզկիթներուն ձայնը, եկեղեցիներէն  բարձրացող արարողութիւններուն ձայնը, այս ամէնինչը  շատ հետաքրքրական էր իմ համար:

Կարծես հայրդ՝ Վահէ Օշական է որ կը խօսի հիմա:

Հա, թերեւս: Ու զարմանալի չէ որ հօրս ժամանակէն յիսուն տարի ետք շատ բան չէ փոխուած: Զարմանալի է նաեւ,  որ Պուրճ Համուտի մասին արուեստի վաւերական գործ մը, ըսենք վէպ մը կամ գեղարուեստական ֆիլմ մը  չէ ստեղծուած: Ցաւօք ոչ ոք այդ մասին չէ մտածած ու ատիկա տխուր է:

Իսկ  քեզի տրուած ժամանակը բաւարար է՞ր:

Ո՛չ ցաւօք չկրցայ պէտք եղածին չափ նկարել: Կեցութեանս ժամանակը շատ կարճ էր:

Այլ շրջաններ այցելեցի՞ր:

Շատ կ'ուզէի Անթիլիաս այցելել կը հաւատամ որ կարեւոր կեդրոն մըն է: Ժամանակի  սղութեան պատճառովանկարելի էր ամէն ինչ նկարել:

Այնճարի մասին ի՞նչ  կուզես  ըսել:

Այնճարը նմանցուցի հայկական հին իշխանական տուներու հովանաւորութեան տակ եղող աւանի մը: Իրապէս հայկական գիւղ մըն է ամէն իմաստով: Ըսեմ նաեւ որ գիւղը  կ'ապրի իր օրէնքներով: Օրինակ ոչ մէկ հայ կրնայ իր ունեցած հողը օտարի մը վաճառել: Հայութիւնը հոն ամբողջական անկախութեամբ կ'ապրի: Այս երեւոյթը շատ հետաքրքրական էր իմ համար:

(Այս միջոցին Արային «Չէթ»ի  պատուհանէն կը ղրկեմ իր լուսանկար մը ուր ան նկարուած է «Քլաշին Պօղոս»ին հետ: Արա կը խնդայ եւ կը հարցնէ թէ ո՞ւրկէ «գտած » եմ նկարը:)

Ո՞վ է այս հերոսդ Արա:

Այսպիսի հերոսներ շատ են: Բայց «Քլաշին Պօղոս»ը բաւական հետաքրքական  տիպար մըն է:  Պատկերացուր նոյնիսկ իր տունը տարաւ մեզ: Ես լսած էի իր մասին ու կը կարծէի որ  կռուող մը եղած է: Բայց երբ պրպտեցի յայտնի դարձաւ որ Պօղոսը  նաեւ դերասան է ու թատրոնի  խենթ մը, բառին իսկական իմաստով: Մարաշ թաղին անկիւնը «Գաֆէ Կարօ» անունով խանութին դիմաց մնայուն աթոռ մը ունի: Բոլորը կը ճանչնան զինք: Youtube-ի վրայ կրնաս գտնել նաեւ իր «Պատգամներ»ը: Իր տունն ալ  բարձրացանքու խնդրեց որ յաջորդ Պէյրութ այցիս Black շիշ մը տանիմ իրեն: Վստահ մը որ այսպիսի ուրիշ կերպարներ եւս կան Պուրճ  Համուտի մէջ: Պատկերացուր որ  այս կերպարները նաեւ հօրս  ստեղծած գրականութեան հերոսներն են: Վստահ եմ:

Պէյրութ այցելութեանս ամբողջ ընթացքին զգացի հօրս ներկայութիւնը: Ասիկա  անսպասելի էր իմ համար: Վահէ Օշականի ներկայութիւնըզգալի էր ամէն քայլափոխի: Ինծի անծանօթ մարդոց հետ իմ ունեցած զրոյցներուս ընթացքին  այդ մէկը  երեւելի դարձաւ:

Ինչպէ՞ս

Բոլորը կը ճանչնան զինք: Երբ կ'ըսէի որ Վահէն հայրս է տարբեր մտերմութիւն մը կ'աճէր: Ու մեր խօսակցութեան մէջ անգամ Յակոբ Օշականին մասին յղում կ'ըլլար:

Բայց  հայրդ Պէյրութէն դժգոհելով հեռացած է: Այդպէս չէ՞:

Գիտեմ այդ մէկը: Գիտեմ նաեւ որ իր գիրքերը չէին գնէր: Նոյնիսկ հալածած են զինք: Բայց այդ վիճակը չկայ հիմա: Հիմա զինք գիտեն որպէս դասախօս,  որպէս յօդուածագիր բայց  որպէս բանաստեղծ չեն ճանչցած: Վահէ Օշական բանաստեղծը անծանօթ է է իրենց համար: Ցաւօք այդպէս է:  

Պիտի ուզէի՞ր Պէյրութ ապրիլ: 

Դժուար հարցում է ասիկա: Ընտանեօք հոն ապրիլը գրեթէ անկարելի է: Բայց եթէ մինակս ըլլայի ինչու ոչ: Օրինակ վերջին անգամ երբ հոն էի երկու ռումբ պայթեցաւ Պէյրութի հարաւային արուարձանին մէջ: Կրնա՞ս պատկերացնել: Նորէն կ'ըսեմ Պէյրութը ինծի համար յատուկ նշանակութիւն եւ դեր ունի եւ կը հաւատամ որ անպայման նորէն պիտի երթամ հոն:  

Յ.Գ.  Արա Օշական յայտնեց որ յառաջիկայ  Մայիսին  պիտի գայ Երեւան  «ՆՓԱԿ» ի  մէջ իր FATHERLAND  նախագիծը ներկայացնելու: