Արտաքին գործերի նախարար, այլ ոչ թե` քարտուղար
Սարօ Նազարեան
Միացեալ Նահանգների պետական կառոյցին մաս կազմող նախարարութիւնները ներկայացւում են անգլերէն Department, իսկ նախարարները՝ Secretary արտայայտութեամբ*): Պաշտպանութեան նախարարութիւնը ներկայացւում է Department of Defense, պաշտպանութեան նախարարը՝ Secretary of Defense, Աշխատանքի նախարարութիւնը՝ Department of Labor եւ աշխատանքի նախարարը՝ Secretary of Labor արտայայտութիւններով: Իսկ Միացեալ Նահանգների արտաքին գործերի նախարարութեան եւ արտաքին գործերի նախարարի համար գործածուող Department of State եւ Secretary of State արտայայտութիւններում առկայ State բառը ակնյայտօրէն պատճառ է դարձել, որ հայաստանեան մամուլում այն բառացիօրէն թարգմանուի «պետական», իսկ Department եւ Secretary բառերը «քարտուղարութիւն» եւ «քարտուղար» բառերով, որտեղից էլ առաջացել են «պետական քարտուղարութիւն» եւ «պետական քարտուղար» կամ յապաւմամբ՝ «պետքարտուղար» եւ «պետքարտուղարութիւն» սխալ եզրերը, թէեւ Department-ը բառացիօրէն քարտուղարութիւն չի նշանակում:
Սփիւռքահայ թերթերում չկայ այդ շփոթը, քանի որ Միացեալ Նահանգների պետական կառոյցում յիշեալ բոլոր պաշտօնները ներկայացւում են նախարար եզրով: Մէկը պաշտպանութեան նախարար է, միւսը՝ աշխատանքի, իսկ Հիլարի Քլինթոնն էլ ԱՄՆ-ի արտաքին գործերի նախարարն է, որը ղեկավարում է ԱՄՆ-ի արտաքին գործերի նախարարութիւնը: Այդպէս են գրում Թեհրանում լոյս տեսնող «Ալիք», Բէյրութում հրատակուող «Ազդակ», Աթէնքում հրատարակուող «Ազատ Օր», Պոլսում լոյս տեսնող «Մարմարա», Լոս Անջելոսում հրատարակուող «Ասպարէզ», «Նոր Օր», «Մասիս» թերթերը եւ սփիւռքահայ այլ լրատուամիջոցներ: Այդպէս են գրում եւ հաղորդում նաեւ Միացեալ Նահանգների Կոնգրէսի կողմից ֆինանսաւորուող «Ամերիկայի Ձայն» ռադիօկայանի հայկական, պարսկական, արաբական եւ այլ լեզուներով հաղորդուող բաժինները: Ակներեւաբար, միայն հայաստանեան թերթերն ու լրատուամիջոցներն են, որ գործածում են պետքարտուղարութիւն (Հայաստանում պետքարտուղարութեան փոխարէն երբեմն գործածւում է պետդեպարտամենտ արտայայտութիւնը) եւ պետքարտուղար սխալ արտայայտչաձեւերը՝ արտգործնախարարութեան եւ արտգործնախարարի փոխարէն:
Ասում ենք սխալ, քանի որ պատճառը շատ յստակ ու որոշակի է: Փաստօրէն, հիմնուելով այն պարզ իրողութեան վրայ, որ մեր մամուլն ու զանգուածային լրատուամիջոցները Secretary of Labor-ը կամ Secretary of Defense-ը չեն թարգմանում «Աշխատանքի քարտուղար» կամ «պաշտպանութեան քարտուղար» անհեթեթ բառերով, ապա նոյն կերպով էլ Secretary of State-ը չպէտք է թարգմանեն պետական քարտուղար (նոյնպէս անհեթեթ) արտայայտութեամբ: Այլ, ինչպէս ասւում ու գրւում է «ԱՄՆ-ի պաշտպանութեան նախարար», «ԱՄՆ-ի աշխատանքի նախարար» ճշգրիտ եզրերը, այնպէս էլ Secretary of State եւ Department of State արտայայտութիւնները պէտք է թարգմանուեն եւ գրուեն «ԱՄՆ-ի արտաքին գործերի նախարար» (արտգործնախարար) եւ «ԱՄՆ-ի արտաքին գործերի նախարարութիւն» եզրերով:
Մի այլ հարց եւս: Միացեալ Նահանգների պետական կառոյցում արդարադատութեան նախարարութիւնը ներկայացւում է Department of Justice, իսկ արդարադատութեան նախարարը՝ Attorney General արտայայտութեամբ: Պատկերացրէք, թէ որքա՜ն զաւեշտական կը լինէր, եթէ,- ելնելով այսպէս ասած «քարտուղարութեան» արտայայտչաձեւից,- Department of Justice-ը գրէինք «արդարադատութեան քարտուղարութիւն», իսկ Միացեալ Նահանգների արդարադատութեան նախարարին անուանէինք «արդարադատութեան քարտուղար»: Բայց, երբեմն նկատւում է, որ Attorney General-ը ներկայացւում է գլխաւոր դատախազ արտայայտութեամբ, որը ոչ թէ սխալ, այլ թիւրիմացութիւն առաջացնող թարգմանութիւն է, քանի որ դրանք երկու տարբեր պաշտօններ են երկրի դատաիրաւական համակարգում:
Ուրեմն, ո'չ թէ ԱՄՆ-ի պետական քարտուղար կամ պետքարտուղար, այլ՝ ԱՄՆ-ի արտաքին քործերի նախարար կամ արտգործնախարար: Ո'չ թէ ԱՄՆ-ի գլխաւոր դատախազ, այլ՝ ԱՄՆ-ի արդարադատութեան նախարար:
Գլենդէլ
22 Յունուարի, 2010 թ.
Եթե գտել եք վրիպակ, ապա այն կարող եք ուղարկել մեզ՝ ընտրելով վրիպակը և սեղմելով CTRL+Enter
Մեկնաբանել