Կոմս Շահբազյանի «Այստեղ ներքեւում» ֆիլմը ռեժիսորի կարծիքով այդքան էլ ճիշտ չէ թարգմանված. «Հոս երկրի վրա» վերնագիրը բեյրութահայ ռեժիսորի համար ավելի ճիշտ է արտացոլում եւ փոխանցում իր ասելիքի էությունը: Իսկ ֆիլմը Երեւանի մասին է, քանդվող շենքերի, անվերջ կատարվող շինարարությունների, փոշու ու կեղտի, մի քիչ էլ սիրո մասին է:

Ընտանեկան, աշխատանքային, քաղաքային եւ հիշողության չորս տարածքների կորուստը ռեժիսորը համարում է յուրաքանչյուրիս կորուստն ու այնպիսի քայքայումը, որը կատարվում է նախ` յուրաքանչյուրիս ներսում, ապա` յուրաքանչյուր քաղաքում:

Այս ֆիլմում մենք հստակ դեմքեր գրեթե չենք տեսնում, նույնիսկ հերոսների դեմքը չի տպավորվում, սակայն նրանցից յուրաքանչյուրը ունի իրեն հատուկ քայքայման տառապանք ու չնայած դրան` ֆիլմի մեջ կան լուսավոր կետեր: Օրինակ ժամագործի եւ նրա ընկերուհու խոսակցությունը﹐ ում մենք չենք տեսնում, այլ միայն լսում ենք ու հետեւում վարպետի ձեռքի ճկուն աշխատանքներին:

Կառավարության շենքի դիմաց Հյուսիսային պողոտայի  իրացման գոտու տուժածների բողոքը, բանվորի հանգիստ հոգեվիճակն ու նրա օրվա ամենահաճելի պահը` սուրճ խմելը, երկու երեխաների հողերի ու շինարարության մեջ ամբողջ օրը կռվելն ու քարերով խաղալը ստեղծում են քաղաքին բնորոշ մի համապատկեր:

Ու երբ Կոմսին հարցրի, թե ինչու նույնիսկ մեկ կանաչ խոտ չկա նրա ֆիլմում (անգամ փոքրի տղան ցեխերի մեջ քայլելիս հանկարծ տեսնում է մի վառ կանաչ իր, վերցնում` պարզվում է ինչ-որ դատարկ փոքրիկ շիշ է ու նետում է արհամարհական, փոխարենը հաճույքով խաղում է մեծ քարերի հետ), ամբողջը շինարարություն է ու քար, ռեժիսորը երկար մտածեց. «Ես չեմ կարող ասել, թե դա դիտմամբ եմ արել, բայց ոչ էլ կարող եմ ասել, թե դա պատահականություն էր, այդպես է ստացվել, այդպիսին եմ տեսնում ես Երեւանը, այդպիսին եմ տեսնում ես բոլոր քաղաքները»:

«Բանվորին `սուրճ եփելո՞վ»,-հարցնում եմ ես: «Գիտեք, այդ բանվորի սուրճի պահը ինձ մոտ ծնվեց նրա հետ շփվելուց հինգ րոպե անց, որովհետեւ այդ ընթացքում նա մի քանի անգամ ինձ հրավիրեց սուրճ խմելու: Իսկ հետո երբ ես տեսա, թե որտեղ է պահում նա իր սուրճի պարագաները (դեղերի համար նախատեսված փոքրիկ պահարանում – Լ．Ն．), միանշանակ որոշեցի այդ կադրն ունենալ ֆիլմի մեջ»: Ֆիլմը ավարտվում է շատ տխուր պատկերով` երեխան նստած է հողի ու փոշու մեջ ու պատռում է գիրքը: Գրքի սպիտակ թերթերը շրջապատել են երեխային, իսկ նա պատռում է ու պատռում: Կոմսը ասում է﹐ որ դա միայն Հայաստանի խնդիրը չէ, սակայն հայտնի փաստ է﹐ որ դրսի մարդու համար տեղի խնդիրները ավելի տեսանելի են, այդ պատճառով է ինքը այս խնդիրն այսքան սուր է  տեսնում:

Կոմս Շահբազյանի «Այստեղ ներքեւում» ֆիլմը ընդգրկված է «Հայկական համայնապատկեր» մրցութային  ծրագրում: Այն հայ հանդիսատեսին մեկ անգամ եւս կներկայացվի հուլիսի 16-ին, ժամը  19:00-ին Մոսկվա կինոթատրոնի փոքր դահլիճում: