Նախորդ տարի, երբ դատական բարեփոխումների վերաբերյալ մամուլի ասուլիս էր տալիս Վճռաբեկ դատարանի նախագահ Արման Մկրտումյանը, լրագրողներից մեկը հետաքրքրվեց, թե ի՞նչ է ձեռնարկում, որպեսզի օրենքով ձեռնարկատիրական գործունեությամբ զբաղվելու արգելք ունեցող դատավորներն իրականում չզբաղվեն բիզնեսով: «Մենք ազատվելու ենք բոլոր այն դատավորներից, ովքեր զբաղված են ձեռնարկատիրական գործունեությամբ: Ինչ վերաբերում է բիզնեսի վերաբերյալ տեղեկատվությանը, ապա բոլոր դատավորները հարկային հայտարարագրեր են ներկայացնում: Եվ եթե դուք այդ հայտարարագրերում գտնեք, որ որեւէ մի դատավոր, որը բիզնես ունի, չեմ կարծում, որ այդպիսին կլինի»,- ասել է Վճռաբեկի նախագահը: «Հետքը» սկսել է լուսաբանել դատավորների հայտարարագրերը եւ պարզել, թե բացի իրենց աշխատավարձը դատավորները եկամտի ինչ այլ աղբյուրներ ունեն: Առայժմ ուսումնասիրել ենք միայն վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի երկու դատավորների` Տիգրան Սահակյանի եւ Տարոն Նազարյանի գույքի եւ եկամուտների հայտարարագրերը: Եթե Վճռաբեկ դատարանի նախագահը պահեր լրագրողին տված խոստումը, ապա նշված երկու դատավորներից էլ պետք է «ազատվեր», քանի որ նրանք զբաղվում են ձեռնարկատիրական գործունեությամբ: Դեռ մայիս ամսին վերը նշված եւ մեկ տասնյակ այլ դատավորների մասին տեղեկացրել ենք Վճռաբեկ դատարանի քրեական պալատի նախագահ, դատավորների էթիկայի հանձնաժողովի նախագահ Դավիթ Ավետիսյանին: Նա «Հետքին» պատասխանեց, թե նրանց հայտարարագրերում «քննարկման առարկա հանդիսացող նյութեր չի հայտնաբերել»: Մեր կողմից Էթիկայի հանձնաժողովին ներկայացրած «կասկածելի» դատավորների թվում էր նաեւ Վճռաբեկ դատարանի նախագահ Արման Մկրտումյանը: Դատական համակարգի «Հետքի» աղբյուրի հավաստմամբ` հենց Ա. Մկտումյանի հանգամանքով էին պայմանավորված հանձնաժողովի մեկամսյա քննարկումները: Աղբյուրը պնդում է, որ դատավորները պատրաստակամ են եղել հրապարակելու իրենց բացատրությունները, սակայն Էթիկայի հանձնաժողովն այդպես էլ մեզ չփոխանցեց իր ուսումնասիրությունների արդյունքները: Արման Մկրտումյանը 2008 թ. հայտարարագրել է իր աշխատավարձը մի քանի անգամ գերազանցող գումար` 58 մլն 922 հազար 199 դրամ եւ 1208 եվրո: Հույս ունեինք, որ մեկ տարի առաջ ձեռնարկատիրությամբ զբաղվող դատավորներից ազատվողի պատրաստակամություն հայտնած Ա. Մկրտումյանը թափանցիկ գործելաոճ կդրսեւորի նաեւ իր հարցում, սակայն սխալվեցինք: Պարզաբանումներ ստանալու ակնկալիքով զանգահարեցինք գործավարուհուն: Լսելով հարցը` նա անմիջապես պատասխանեց. «Արման Մկրտումյանը չի ցանկանում համագործակցել ձեզ հետ: Նա ոչ մի լրագրողի հետ չի հանդիպում»: Գրեթե նմանատիպ պատասխան ստացանք նաեւ Վճռաբեկ դատարանի մամուլի քարտուղար Ալինա Ենգոյանից. «Դատավորների էթիկայի հանձնաժողովը ձեր հարցերին արդեն պատասխանել է, Արման Մկրտումյանը ավելացնելու ոչինչ չունի»: Քանի որ պաշտոնատար անձանց գույքի եւ եկամուտների հայտարարագիրը լրագրողներին տրամադրում են տեղեկանքի ձեւով, այն էլ` ոչ ամբողջական, չենք կարող ասել, թե ինչպես է ՀՀ վաստակավոր իրավաբանի կոչում ունեցող Արման Մկրտումյանը կուտակել մոտ 59 մլն դրամն ու 1208 եվրոն: Կարող ենք միայն նշել, որ դատավորը 3 տարվա ընթացքում բավականին հարստացել է: 2005 թ., երբ Ա. Մկրտումյանը Վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական եւ տնտեսական գործերով պալատի նախագահն էր, հայտարարագրել էր ընդամենը 3 մլն 729 հազար 569 դրամ: Այդ տարի նա ունեցել էր նաեւ 225.7 քմ մակերեսով մեկ բնակելի տուն եւ 275.05 քմ մակերեսով մեկ հասարակական, արտադրական շենք-շինություն: Մեկ տարի առաջ մամուլում աղմկահարույց հրապարակումներ եղան Վճռաբեկ դատարանի նախագահի ունեցվածքի մասին: Տեղեկությունները տրամադրել էր նրա հայրը: Հաջորդ դատավորը, ով նույնպես հրաժարվեց պարզաբանումներ տալ իր ունեցվածքի վերաբերյալ, վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի նախագահ Անատոլի Մաթեւոսյանն է: Մեր հեռախոսազանգին պատասխանեց նրա խորհրդականը: Նա հարցը լսեց եւ դատարանի նախագահից հանդիպման համաձայնություն ստանալու համար որոշ ժամանակ խնդրեց: Երբ մի քանի ժամ հետո երկրորդ անգամ զանգահարեցինք, դատավորի խորհրդականը նախ հետաքրքրվեց. «Դո՞ւ ես դատավորների հայտարարագրերի մասին ձեր թերթում հոդվածները գրում»: Երբ պատասխանեցի` այո, ավելացրեց. «Պրն Մաթեւոսյանը ընդունելություն չունի, չի կարող ձեզ հետ հանդիպել»: «Այսինքն` հրաժարվո՞ւմ է պարզաբանումներ տալուց» հարցին պատասխանեց. «Ոչ, չի հրաժարվում, պարզապես ընդունելություն չունի, դրանք տարբեր բաներ են»: Անատոլի Մաթեւոսյանից ընդամենը պետք է հարցնեինք, թե իրեն որտեղի՞ց հայտարարագրում գրված 8000 ԱՄՆ դոլարը: Նա հայտարարագրել է նաեւ 5 մլն 287 հազար 643 դրամ, ինչը ենթադրաբար դատավորի աշխատավարձն է, թեեւ դա էլ խիստ կասկածելի է, քանի որ դատավորների աշխատավարձը կրկնակի բարձրացվել է միայն 2009 թ.: Իսկ 2008 թ. Անատոլի Մաթեւոսյանը զբաղեցնում էր ՀՀ հարավային քաղաքացիական դատարանի նախագահի պաշտոնը: Մեզ հետ չցանկացավ հանդիպել նաեւ վարչական դատարանի դատավոր Արթուր Առաքելյանը: Նա օգնականի միջոցով փոխանցեց, որ «բավարարվենք միայն հարկայինի տրամադրած տեղեկանքով», քանի որ ավելացնելու եւ պարզաբանումներ տալու ոչինչ չունի: Իսկ Արթուր Առաքելյանն այն բազմաթիվ դատավորներից մեկն է, ով արտարժույթով է եկամուտ հայտարարագրել: 2008 թ., երբ նա Երեւանի քաղաքացիական դատարանի դատավոր էր, հայտարարագրել է աշխատավարձը գերազանցող դրամային եկամուտ` 6 մլն 594 հազար 292 դրամ, իսկ արտարժույթով` 6 000 ԱՄՆ դոլար: Ինչքանով հասցրել ենք ուսումնասիրել, բոլոր դատավորների մոտ արտարժույթով արտահայտված գումարը բաժնեմասից ստացված եկամուտ է (տոկոսադրույք, շահաբաժին):