Սեդա Հերգնյան 

Այս տարվա առաջին եռամսյակում, նախորդ եռամսյակի համեմատ, Հայաստանի անշարժ գույքի շուկայում պահանջարկի կրկնակի անկում է գրանցվել:  Այս մասին «Հետքի» հետ զրույցում տեղեկացրեց «Ակցեռն» անշարժ գույքի գործակալության նախագահ Հակոբ Բաղդասարյանը: 

Ըստ նրա՝ անկումը պայմանավորված է արդյունաբերության, փոքր գործարարության ոլորտներում գրանցված անկմամբ, գնողունակության նվազմամբ, արտագաղթի խորացմամբ, դրամ-դոլար կտրուկ տատանումներով, վարկերի տրամադրման խոչընդոտներով և այլն: 

Պահանջարկի անկմանը զուգահեռ, ըստ Հ. Բաղդասարյանի, առաջարկի որոշակի աճ է արձանագրվել, հիմնականում՝ բարձր արժեք ունեցող գույքի հաշվին:  Շուկայում սկսել են գործել առաջարկներ, որոնք նախկինում հազվադեպ էին: Առաջարկն առաջնահերթ մեծացել է Երևանում, հետո՝ մայրաքաղաքին կից գոտիներում, ապա՝ մարզերում: Երևանի կենտրոնում գտնվող բնակարաններն ավելի քիչ են գնում, քան մնացած հատվածներում: Պատճառն այն է, որ տնտեսական ոչ բարենպաստ պայմաններում գնորդները նախընտրում են համեմատաբար ավելի մատչելի բնակարանները: 

Հ. Բաղդասարյանի խոսքով՝ 2014-ին, 2013-ի համեմատ, անշարժ գույքի գործարքներում էական փոփոխություններ չեն արձանագրվել: «Եվ գնային, և ծավալային առումով ցածր մակարդակի վրա է շուկան:  Առաջ գնալու արագության տեմպ կա, որ հավասար է հետ գնալուն: Սա այդ դեպքն է: Տարածաշրջանի և մյուս պետությունների հետ համեմատած՝ մենք այսօր պետք է երկնիշ թվերով աճ արձանագրենք, ամենակարևորը՝ ծավալային առումով, որ հասարակության համար դա շոշոփելի դառնա»,- նշեց Հ. Բաղդասարյանը: 

Եթե հավատանք ՀՀ ԿԱ անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի հաշվետվություններին, ապա ստացվում է, որ 2014-ին և վերջին ամսիներին տնտեսության մի շարք ոլորտներում գրանցված բացասական փոփոխությունները  ոչ մի էական ազդեցություն չեն թողել հանրապետությունում տների և բնկարանների գների վրա: Այնինչ, եթե օրինակ՝ մեծանում է արտագաղթողների թիվը, նրանց մի մասը վաճառքի է հանում իրենց տներն ու բնակարանները, ավելանում է առաջարկը, որը հանգեցնում է գների նվազմանը:  Իսկ Կադաստրի տվյալներով, Երևանում  և մարզերում այս տարվա փետրվարին բնակարանների  գները գրեթե չեն փոխվել՝ թե այս տարվա հունվարի, թե 2013-ի հունվարի համեմատ: Ամենաբարձր գներն արձանագրվել են Կենտրոնում (1 քմ-ի միջին գինը 428 000 դրամ, այստեղ անգամ 1 դրամով չի փոխվել), ամենացածրը՝ Նուբարաշենում (156 200 դրամ):  Իսկ մարզերում ամենաբարձր գները Ծաղկաձորում են (292 400 դրամ), ամենացածրը՝ Այրումում (31 850 դրամ) դրամ: 

Անահատական տների դեպքում ևս փոփոխություններն աննշան են: Կենտրոնում անհատական տների 400 քմ-ի  միջին գինը կազմել է 476 100 դրամ, Նուբարաշենում՝ 150 800 դրամ: Մարզերում՝ Ծաղկաձորում կազմել է 305 000 դրամ, Այրումում՝ 36 250 դրամ: 

Ըստ Հ. Բաղդասարյանի` գների հաշվարկման հարցում մեթոբանության խնդիր կա: «Պետք է պարտադիր նշել, որ փոփոխություններ դրամով չեն եղել, բայց դոլարով գները նվազել են:   Բայց եթե հաշվի առնենք դրամի արժեզրկումը, գնաճը, գնողունակության անկումն ու  մյուս գործոնները, ակնհայտ  կլինի, որ փոփոխություններ կան: Դրամ-դոլար մեթոդաբանության մեջ նրբություններ կան, որոնք խամ աչքով տեսանելի չեն»,- բացատրում է Հ. Բաղդասարյանը: Նա համաձայն չէ այն տեսակետի հետ, որ Կադաստը քողարկում է գների իրական պատկերը, ըստ նրա՝ պարզապես մեթոդաբանությունն այնպիսին է, որ դրանք ներկայացվում են դրական ֆոնով: 

Ըստ նրա՝ այս շուկայի վրա դրամ-դոլարի կտրուկ տատանումները զգալի ազեցություն են թողնում. ներդրողների համար  ռիսկի գործոնն է աճում: «Ներդրումների անկումների համար պատասխանատվություն են կրում բոլոր ոլորտները՝ բանկերը, քաղաքապետարանը, Էկոնոմիկայի նախարարությունը և այլն: Ներդրողները չպետք է գան տարիներով խնդրեն, որ ներդրում անեն: Պատասխանատվությունը պետք է բաժանվի:  Պասիվ դիրքորոշում ունեցողներն ավելի մեծ սխալ են անում: Բաց թողածն ու չարածը շատ ավելի վտանգավոր են: Հաջողություն են բաց թողնում, միլիարդներ են բաց թողում պասիվությամբ: Երբ կարգավորվի պասիվության պատասխանատվության ինստիտուտը, կնվազի նաև կաշառակերությունը»,- համոզված է Հ. Բաղդասարյանը: 

Նրա խոսքով՝ խնդիրներ կան նաև Հայաստանի հիփոթեքային շուկայում. «Այստեղ այնքան տոկոսների բարձր լինելը չի խանգարում (12-24 տոկոս), որքան դժվար հասանելիությունը՝ փաստաթղթավորումը: Օրինակ՝ երբ մարդն ուզում է հիփոթեքով գույք վերցնել, ունի այդ գումարի 40-50%-ը, նա փաստաթղթերի ապահովման պրոցեսն անցնում է դժվարություններով՝ աշխատավարձի հիմնավորում, կրկնակի գրավի ապահովություն, երաշխիքներ և այլն: Դա անտեղին է: Գույքը չի կարող 50 %-ից ավելի արժեզրկվել, որ բանկը դրա մեջ ռիսկեր է տեսնում: Ամբողջ աշխարհում, եթե 50%-ը վճարում են, բանկն աչքերը փակած տրամադրում է հիփոթեքային վարկը»: 

Այնուամենայնիվ, անշարժ գույքի շուկայի վիճակը Հայաստանում խուճապային չէ: «Ակցեռն»-ի տնօրենը  տարվա կտրվածքով որոշակի դրական քայլեր է սպասում: «Կարծում եմ՝ հարկադրված դրական փոփոխություններ կլինեն:  Երբ վիճակը ծայրահեղ է լինում, ելքեր ինքնստինքյան ստեղծվում են:  Պետք է պարտադիր լինի մաքսային բեռի մեղմացում, տնտեսության աշխուժացում և պետության լիազոր մարմինների հայացքների արմատական փոփոխություններ: Պետք է կտրուկ փոխեն իրենց գործելաոճն ու գործարար շղթային նայեն որպես իրենց հարազատ, ամենակարևոր օղակների մեկը»,- նշեց Հ. Բաղդասարյանը: