ՀՀ արդարադատության նախարարության իրավաբանական անձանց պետական ռեգիստրի գործակալության կողմից տրամադրված էլեկտրոնային տեղեկությունները ոչ միշտ են հավաստի ու ամբողջական: Պետական մարմինը, որը մատուցում է ծառայություններ և պետական տուրքի դիմաց տրամադրում տեղեկություններ, թերանում է իր աշխատանքում: Ավելին` քաղաքացիներից գանձում է գումարներ փոխարենը տրամադրում է սխալ կամ թերի տեղեկատվություն: Երբեմն էլ ընդհանրապես տեղեկատվություն չի տրամադրում և համարում է իր գործը բարեհաջող կատարված:

Վերջին տարիներին անընդհատ բարձրաձայնում ենք պետական ռեգիստրում էլեկտրոնային տեղեկությունների տրամադրման, մատուցած ծառայությունների անմխիթար վիճակի մասին: Մի քանի անգամ հանդիպումներ ենք ունեցել գործակալության պետ Կամո Ադամյանի, արդարադատության նախկին նախարարի խորհրդական Դավիթ Ղուլյանի հետ, որտեղ ներկա է եղել նաև գործակալության պետը, ներկայացրել ենք թերությունները, սակայն ոչ մի դրական տեղաշարժ:

Հայաստանում պետական ռեգիստրի գործակալությունը իրականացնում է իրավաբանական անձանց պետական գրանցում, իրավաբանական անձանց առանձնացված ստորաբաժանումների, հիմնարկների և անհատ ձեռնարկատերերի պետական հաշվառում, ինչպես նաև վարում է իրավաբանական անձանց պետական միասնական գրանցամատյանը:

Նշենք, որ պետական միասնական գրանցամատյանի տեղեկությունները բաց են համընդհանուր ծանոթացման համար: Այդ տեղեկությունները և գրանցված իրավաբանական անձանց կանոնադրությունները հասանելի են գործակալության պաշտոնական կայքում` պետական տուրք վճարելու պայմանով: Մեկ սուբյեկտի վերաբերյալ պետական ռեգիստրում պահվող և ինտերնետային կայքում տեղադրված ամբողջական տեղեկությունների, ինչպես նաև իրավաբանական անձանց կանոնադրությունների պատճենների տրամադրման համար պետական տուրքը կազմում է 3000 դրամ:

Սակայն, ինչպես պարզվում է պետտուրքի վճարումը դեռ որևէ երաշխիք չի տալիս, որ դիմողը կստանա ճիշտ և ամբողջական տեղեկատվություն: Կայքում էլեկտրոնային տարբերակով վճարելուց հետո ստացված տեղեկության մի մասը սխալ է, ոչ լիարժեք կամ պարզապես բացակայում է:

Ընկերությունների զգալի մասի դեպքում կանոնադրությունները կայքում տեղադրված չեն, կամ տեղադրված է միայն փոփոխությունը, որն իրենից մի քանի բառային փոփոխություն է ներկայացնում: Մինչդեռ պատվիրողը 3000 (գումարած 200 դրամ բանկային ծառայության համար) դրամ վճարելով ցանկանում է ունենալ կանոնադրությունը, ոչ թե ոչինչ չասող փոփոխությունը: Երբ պնդել ենք, որ վճարել ենք կանոնադրության, այլ ոչ փոփոխության համար, գործակալության աշխատակիցները ասել են, թե հավելյալ պետք է վճարվի 3000 դրամ, ինչը ոչ մի կերպ չի տեղավորվում օրենքի տրամաբանության սահմաններում: Ստացվում է, որ նույն տեղեկության համար դիմողը ստիպված է վճարել երկու անգամ` 3000 դրամի փոխարեն 6000 դրամ:

Հաճախ էլեկտրոնային կայքում պատվիրողի համար անհասանելի է կոնկրետ ընկերության կանոնադրությունը, սակայն` երևում է, որ այդ հատվածում փաստաթուղթ տեղադրված է: Կայքը հնարավորություն չի տալիս տեսնել, թե դրանք ինչ փաստաթղթեր են: Երբ զանգահարում ենք գործակալություն, պատասխանում են, որ իրենք տեսնում են կանոնադրությունը…բայց միայն իրենք, իսկ պատվիրողը վճարում է ոչ թե գործակալության աշխատակիցների կողմից տեսնելու, այլ այդ փաստաթուղթը ձեռք բերելու համար:

Մի քանի անգամ էլեկտրոնային փոստով տեղեկացրել ենք ռեգիստրի աշխատակիցներին, որ տրամադրած տեղեկությունները թերի են, կանոնադրությունները բացակայում են և խնդրել ենք տրամադրել, օրինակ` կանոնադրության պատճենը: Միայն մեկ անգամ է գործակալության աշխատակիցը տրամադրել պատճենը, մյուս դեպքերում որևէ պատասխան չի տրվել:

Տեղեկատվության ազատության ապահովման ոլորտում տեղեկատվություն տնօրինողը պարտավոր է օրենքով սահմանված կարգով` տեղեկություններ փնտրող անձին տրամադրել հավաստի և իր տնօրինության տակ գտնվող ամբողջական տեղեկություն: Հատկապես պետական մարմինների համար «սուրբ կանոն» համարվող այս դրույթը խորթ է իրավաբանական անձանց պետական ռեգիստրի գործակալության համար: Այստեղ այլ օրենքներ են գործում:

Մասնավորապես, վճարելուց հետո պարզվում է, որ X ընկերությունն ունի երկու բաժնետեր, որոնք դուրս են եկել ընկերությունից և այն թողել «անտեր»: Նրանցից մեկի բաժնեմասը 5 միլիոն տոկոս է եղել, իսկ մյուսի վերաբերյալ որևէ տեղեկություն չկա: Ոմանց դեպքում նշված են ավելի համեստ` 25500, 24500 և այլ զավեշտալի տոկոսներ: Գործակալությունը դրա պատասխանն էլ ունի. խորհուրդ են տալիս «ճիշտ տեղեկատվություն» ստանալ կայքի «տպելու տարբերակ» հատվածից:

Ստացվում է, որ տեղեկություններ փնտրողը չի կարող հույսը դնել պետական պաշտոնական կայքի տեղեկատվության ճշմարտացիության վրա և փնտրտուքների մեջ ընկնելով՝ պետք է գտնի այլ «հավաստի» տեղեկություններ, քանի որ կայքի մի մասի տեղեկատվությունը ճիշտ է, մյուս մասինը` սխալ: Ուրիշ էլ ո՞ր պետական մարմնի մտքով կանցնի նման բան:

Բայց սա էլ ամբողջը չէ, ռեգիստրի «անակնկալները» շարունակվում են: Պատվիրելով կոնկրետ ընկերության տվյալները՝ պարզում ենք, որ բաժնետիրոջ բաժնեմասի մասին որևէ տեղեկություն չկա: Հետևելով աշխատակիցների խորհուրդներին՝ փորձում ենք այն գտնել «տպելու տարբերակ»-ից: Նույն դատարկությունը նաև այնտեղ է: Այս ամենը իբր քիչ է, տեղադրված չէ նաև կանոնադրությունը: Արդյունքը լինում է այն, որ իրավաբանական անձանց պետական ռեգիստրի գործակալությունը 3000 դրամով վաճառում է 0 տեղեկություն, և սա համարում է ծառայությունների բարեխիղճ մատուցում:

Վերը նշված դեպքերը եզակի չեն և համակարգային բնույթ են կրում, սակայն գործակալությունում խնդիրները լուծելու փոխարեն փորձում են «ինքնապաշտպանությամբ» զբաղվել` է՛լ ավելի անհարմար վիճակում դնելով քաղաքացիներին:

Նշվածի վերաբերյալ գրավոր դիմել էինք արդարադատության նախարարություն: Վերջինիս աշխատակազմի ղեկավար Արմեն Գևորգյանի կողմից տրված գրավոր պատասխանը ոչ մի կերպ չի զիջում գործակալության աշխատակիցների անտրամաբանական պատասխաններին:

Մեր հարցման հետքերով նախարարությունը գրություն է ուղարկել գործակալության պետին: Վերջինս գրավոր պատասխանել է, որ e-registr.am էլեկտրոնային համակարգը ներդրվել է ՀՀ կառավարության և «VXSoft» ընկերության միջև կնքված պայմանագրի համաձայն: Գործակալության պետը հայտնել է նաև, որ «էլեկտրոնային համակարգի նորամուծություն լինելու հետևանքով չի բացառվում, որ տրամադրվող էլեկտրոնային տեղեկություններում առկա լինեն մի շարք թերություններ: Ընդ որում` ցանկացած դիմումատուի հայտի (էլեկտրոնային դիմումի համար) ներկայացման դեպքում (եթե դիմումատուի կողմից կատարվել է էլեկտրոնային վճարում, ապա անհրաժեշտ է գործակալություն ներկայացնել վճարումը հավաստող փաստաթղթի վավերացված պատճենը) գործակալությունը պատրաստակամ է կատարել գրանցամատյանում գրառված տեղեկությունների ուսումնասիրություն` շտկելու և վերացնելու հայտնաբերված թերությունները և հայտատուին տրամադրել հավաստի տեղեկատվություն»:

Դրանից հետո նախարարության աշխատակազմի ղեկավարը տեղեկացրել է, որ տուրքի վճարման անդորրագրերը գործակալություն ներկայացնելու դեպքում կտրամադրվեն անհրաժեշտ տեղեկությունները` կանոնադրությունների կամ դրանց փոփոխությունների պատճենները:

Պետական մարմնում չեն գիտակցում կամ չեն ցանկանում գիտակցել, որ էլեկտրոնային վճարումների դեպքում գործակալություն անդորրագիր ներկայացնելու անհրաժեշտություն չպետք է առաջանա: Հակառակ դեպքում անիմաստ է դառնում այդ համակարգի ներդնումն ընդհանրապես: e-register.am կայքում հայտատուն գրանցվում է համակարգում, որից հետո միայն կատարում վճարումը: Այսինքն` գործակալությունը տեսնում է, որ այդ ընկերության համար արդեն վճարվել է, և կարիք չկա քաղաքացուց խլել ժամանակ, նյարդեր և հավելյալ ծախսեր:

Հակակոռուպցիոն ռազմավարության՝ ՀՀ կառավարության աշխատակազմի 2015 թ. և 2015-2016 թթ. հակակոռուպցիոն միջոցառումների կատարողականի վերաբերյալ հաշվետվության մեջ նշված է, որ էլեկտրոնային կառավարման ձևավորման համար խիստ կարևորվում է կառավարության հետ քաղաքացիների և մասնավոր հատվածի ազատ և թափանցիկ էլեկտրոնային փոխշփումների ու փոխադարձ կապի ապահովումը, որը հնարավոր է իրականացնել բարձրորակ, դեպի սպառողը կողմնորոշված էլեկտրոնային ծառայությունների մատուցման և սպառողական կառավարման առաջադեմ մեթոդների կիրառման միջոցով:

«Էլեկտրոնային կառավարման միջոցառումների ծրագրի հիմնական նպատակներն են` բարելավել հանրային ծառայությունների մատուցումը և դարձնել այն հասանելի ու հարմարավետ յուրաքանչյուր քաղաքացու համար, ապահովել էլեկտրոնային ծառայությունների հասանելիությունը Հայաստանի Հանրապետությունում յուրաքանչյուրի համար և թույլ տալ մուտք գործել համակարգ շուրջօրյա` 24/7, այլ քաղաքներից, գյուղերից կամ նույնիսկ երկրից դուրս: Էլեկտրոնային կառավարման համակարգի հետագա ընդլայնումը և կատարելագործումը նպաստելու է հնարավոր կոռուպցիոն ռիսկերի կրճատմանը, ընձեռելու է որոշումների կայացման գործընթացներին հետևելու հնարավորություն»,-նշված է հաշվետվության մեջ:

Ահա, թե ինչպես են բարելավում հանրային ծառայությունները և 24/7-ժամյա ռեժիմով հասանելի դարձնում դրանք:

Ստացված պատասխաններից հետո անիմաստ և անարդյունավետ է պետական ռեգիստրի գործակալության հետ երկխոսությունը: Այսուհետ յուրաքանչյուր թերության և խախտման դեպքով դիմելու ենք դատարան: