Բագրատաշենի մաքսակետից առևտրականների դժգոհությունները չեն դադարում: Հունիսի 9-ին մոտ 30 ավտոմեքենա փակել է մաքսային կետ գնացող ճանապարհը: Մայիսի 7-ին մաքսակետի մուտքի մոտ բողոքի ցույց են իրականացրել 100-ից ավելի առևտրական կանայք: Բագրատաշեն և Պտղավան գյուղերում խոշորացումից հետո՝ հունիսի 12-ին, գյուղացիները մեզ հետ զրուցելիս պնդում էին, որ մաքսակետում սահմանափակումներն ու կոշտ վերաբերմունքը շարունակվելու դեպքում դժգոհությունները կարող են վերածվել մաքսակետին հարող բնակավայրերի բնակչության սոցիալական ընդվզումների:

«Հետք»-ի  հարցերին պատասխանում է  Բագրատաշենի մաքսային կետի նորանշանակ պետ  Հովհաննես Հարությունյանը:  

- Որո՞նք են բնակչության կողմից` Բագրատաշենի մաքսակետի շուրջ վերջին ամիսներին ստեղծված լարվածության պատճառները:

- Լարվածությունը կապված է օրենսդրական դաշտի հետ, քաղաքացիները ուղղակի ուզում են առանց մաքսային ձևակերպումների ապրանքային քանակություն անցկացնել մաքսակետով: Նրանք պարզաբանում են, որ տարածաշրջանի բնակիչներ են, և ամեն օր կարող են մի քանի անգամ անցնել-դառնալ հայ-վրացական անցակետը: Բայց մեր օրենսդրությունը, մաքսային միության օրենսգիրքը և «Մաքսային կարգավորման մասին» օրենքը դա թույլ չեն տալիս:

Յուրաքանչյուր քաղաքացու, սահմանված չափերով, ամսական մեկ անգամ թույլատրվում է որոշակի ապրանքատեսակներ, որոշակի քանակով ներմուծել Հայաստան, շեշտում եմ` անձնական օգտագործման համար: Հիմնականում էստեղ մարդիկ կան՝ օրական մի քանի անգամ սահմանը հատելով՝ ապրանքային քանակություն են մտցնում: Տեսեք՝ օրվա կտրվածքով 8-10 տոննա գյուղմթերք է մտնում հանրապետություն: Էդ կտրվածքից ելնելով՝ պարզ է դառնում, թե մեր շուկայում ներքին արտադրողի հետ ինչ կարող է կատարվել: Էդ ապրանքները առևտրականները արտոնության ձևով են ուզում մտցնել՝ չվճարելով ո´չ հարկ, ո´չ տուրք, ո´չ մաքսավճարներ, ու դա մտնում է ներքին շուկա: Այստեղ մեր արտադրողների հետ մենք խնդիր ենք ունենում: Էս է խնդիրը:

- Ի՞նչ ծրագրեր ունենք մաքսակետում բնակչությանը պատշաճ սպասարկելու համար:

- Բնակչության հետ հենց առաջին օրվանից էդ խնդիրները եղել են: Բնակչությունը առաջին հերթին հարց է բարձրացնում, թե աշխատատեղ չունեն, առևտրով են ապրում: Հասկանում եմ: Երբ փորձեցին ճանապարհ փակել, բոլորին էլ ընդունել եմ: Մարդիկ են եղել՝ առանձին են եկել ինձ մոտ, համայնքապետի հետ նաև խմբով են եկել, իրենց հետ ես զրուցել եմ: Բոլորին էլ  պատշաճ ձևով ներկայացվել է մեր օրենսդրական դաշտը: Իսկ ծրագրեր՝ Բագրատաշենի կետի հետ կապված, դա պետեկամուտների կոմիտեի ծրագիրն է: Ամեն ինչ արվելու է, որ մաքսակետով քաղաքացիները անցնեն՝ պատշաճ սպասարկում ստանալով: Առավել ևս այս պայմաններում` մեզ համար դա պարտադիր պայման է դառնում:

- Առևտրականներն ասում են, որ մինչև հիմա մաքսակետով անցնելիս իրենք խնդիր չեն ունեցել, թեև Ձեր նշած օրենքը գործում է 2015թ.-ից:

- Չեմ կարծում, որ նման բան եղել է: Նաև վստահ եմ, որ էդ կարգի չի եղել: Եթե ապրանքների տեղափոխման հաճախականությանն ենք նայում, մի ընտանիքը կարող էր, տարբեր ընտանիքի անդամների անունները գրանցելով, օրական մի 400 կգ գյուղմթերք անցկացնել: Իսկ դա միանշանակ մեր ներքին տնտեսությանը վնասում է: Էստեղ ուրիշ հարց էլ կա: Էդ ապրանքները, որ ներկրվում է Հայաստան՝ օտարերկրյա՝ 3-րդ երկրների ապրանքներ են, ու էդ քանակությունը, եթե մենք նայում ենք 50 կգ քանակայինով, օրական դառնում է մոտ 10 տոննա:

Ու դա դառնում է ԵՏՄ ապրանք: Ռուսաստանի Դաշնության  համապատասխան մարմինների կողմից ռիսկերի գնահատում է կատարվել, որ օտարերկրյա ապրանքերը, որպես հայկական, արդեն Հայաստանից գնում են Ռուսաստան: Հասկանու՞մ եք, մենք միություն ենք և պետք է պաշտպանենք մեկս մյուսի տնտեսական սահմանները: Էս խնդիրն էլ կա: Այսինքն՝ էդ ապրանքերը մարդիկ իրենց անձնականի համար չեն ներկրում: Այդ  ապրանքները գալիս են՝ կոնկրետ չգրանցված ձեռնարկատիրությամբ զբաղվելու համար:

Մենք շատ լավ գիտենք, որ Ռուսաստանը արգելք էր դրել թուրքական գյուղմթերքի վրա, չէ՞: Հիմա  էդ ապրանքերը, որ ներկրվեցին Հայաստան, ասենք՝ բանջարեղենը, միրգը, դուք հետո ո՞նց կտարբերեք՝ թուրքական, վրացական, թե հայկական են: Անհնար ա: Դա դառնում է հայկական ապրանք ու մեքենաներով գնում Ռուսաստան: Էնտեղ արդեն ռիսկը այնպես դրվեց, որ հայկական մթերքների հանդեպ շատ խիստ էին սկսում մոտենալ: Այդ ապրանքը, մտնելով Հայաստան, մեծ վնաս է հասցնում հենց մեր տնտեսություններին:  

- Առևտրականները պնդում են, որ մաքսակետի խստացումները սկսվեցին ադրբեջանական խնձորի՝ դեպի Հայատան ներկրումը բացահայտվելուց հետո: Իսկապես կապ կա՞ խնձորի հետ:

- Ինչո՞ւ պետք է կապվի խնձորի հետ: Խնձորը մի դեպք է, որն արձանագրվել է, փաստ է, կա: Մեր մաքսային գործունեությունը ինչ-որ մի տեսակի հե՞տ է կապված, իհարկե, ոչ: Եթե մարդկանց ասում ես, որ սա է օրենքը, էսպես պետք է աշխատես, դա խստացո՞ւմ է:

- Բայց դա խնձորից հետո ասվեց, չէ՞:

- Խնձորի բացահայտման ժամանակ ես այստեղ չեմ եղել: Իհարկե, յուրաքանչյուր մեր արձանագրած դեպքից հետո մենք նկատում ենք ռիսկի պրոֆիլ, որին սկսում ենք ավելի ուշադիր հետևել: Յուրաքանչյուր դեպքի հետ կապված մենք սկսում ենք խորը ուսումնասիրություն, որպեսզի բացառենք մյուս դեպքերը:

- Ամեն դեպքում, ադրբեջանական խնձորի պատմության հետ կապված, Բագրատաշենի մաքսակետի պետ փոխվեց, 5 մաքսավոր կալանավորվեց: Ինչպե՞ս կբացատրեք դա:

- Դե պարբերաբար մաքսակետում ստուգումներ լինում են: Հետևողական աշխատանք է տարվում: Գիտեք, կոռուպցիոն ռիսկ ասելը մի քիչ մեզ համար դժվար է, հատկապես, որ ես դա գնահատեմ: Իհարկե, պարբերաբար աշխատանքեր տարվում են բարելավելու մեր մաքսային գործունեությունը՝ կապված աշխատակիցների և օրենսդրական դաշտի հետ: Բայց դա կապել մաքսակետի պետի փոփոխության հետ, ինձ թվում է՝ ճիշտ չէ:  

- Կալանավորների մասով ի՞նչ կարող եք ասել:

- Կներեք, կալանավորների մասով ոչինչ չեմ կարող ասել, որովհետև ես եկել եմ, ու մաքսատանը այնքան աշխատանքեր կան. ես չեմ կարողացել խորանալ:

- Առևտրականները պնդում են, որ հատկապես խոշոր օլիգարխների բեռնատարները արտոնյալ կարգավիճակով են անցնում մաքսակետով:

- Գիտեք, ժողովուրդը, որ սկսում է բողոքել, մազը սկսում է մի մեծ բան սարքել: Էդպես չի: Նախ չգիտեմ՝ ովքեր են էդ օլիգարխները և նրանց  վարորդները, բոլորն էլ այսօր օրինական կարգով անցնում են բոլոր տեխնիկական միջոցներով, զննվում են, կապարակնքվում են, ռենտգեն ապարատներով են ստուգվում, նման բան չկա: Իսկապես եմ ասում՝ չկա:

- Դուք բացառու՞մ եք մաքսավորների պաշտոնական դիրքի չարաշահումների հնարավորությունը:

- Բերեք բոլորի տեղը ես պատասխան չտամ: Բայց նման դեպքերը խիստ հսկողության տակ են այսօր, որ հանկարծ չլինեն: էլի եմ ասում՝ ժողովուրդը մի փոքր բանը մեծացնում է, որպեսզի ինքը օրենքին չենթարկվի: Էս ապրանքային քանակությունները հիմա սկսեցին խելոք ձևակերպել, ի՞նչն է խնդիրը: Ձևակերպեք, տարեք, ոնց որ մյուսներն են ձևակերպում: Մեծ քանակություն բերողը ձևակերպում է, վճարումները անում է, գին է չէ՞ առաջանում: Պահպանության ծախսեր ունի, մի հատ պատկերացրեք մեծ ներկրողների գործունեությունը, աշխատողներ, սառնարաններ ունի: Ու հանկարծ  էս մարդիկ բերում են առանց մաքս վճարելու:  

- Ի՞նչ միջոցներ եք ձեռնարկում ադրբեջանական խնձորի ներկրման դեպքը չկրկնելու համար:

- Դե ամեն քայլ կատարվում է, բայց ես դա կոռուպցիա չէի ձևակերպի: Կձևակերպեի թյուրիմացություն, աշխատանքային դիրքում թերանալ:  

- Բայց մեծ քանակությամբ խնձոր չի՞ անցել, կամ ո՞նց է ադրբեջանական խնձորը հայտնվել Հայատանի շուկայում:

- Քանակը չգիտեմ, բայց գիտեմ, որ մեծ քանակության չի եղել: Դե, փաստորեն կանաչ խնձորները անց են կացվել հայկական շուկա, որը ադրբեջանական է եղել: Սա է եղել: Իսկ թե ոնց է հայտնվել, այս պահին քննություն է գնում, կպարզվի՝ ոնց է հայտնվել հայկական շուկայում:

- Բնակչությունն առավել դրական է գնահատում վրացական մաքսավորների, քան մեր մաքսավորների աշխատելաոճը: Ինչպե՞ս կբացատրեք դա:    

- Էդպես չի, վրացական կողմից մի քանի անգամ մեքենաները հետ են վերադարձվում Հայաստան: Վրաստանում մեր բնակիչները խելոք հերթ են կանգնում, ավելի քաղաքակիրթ ձևով են իրենց պահում: Անկեղծ եմ ասում: Այ, փորձեք անցնել սահմանային կետով, կտեսնեք: Հենց ոտները դնում են հայկական հողի վրա, չգիտես ինչու, բոլորը սկսում են բողոքել: Ունենք բեռնատարների կուտակումներ, որ պայմանավորված է Փոթիում լաստանավի կանգնելու հետ․ բեռնատարները սկսում են միաժամանակ շարժվել: Կուտակումներ են լինում դրա հետ կապված: Տեսնենք՝ ինչ բողոք են ներկայացնում: Ասում ենք` ընկե´ր ջան, եթե Վրաստանի սահմանին ժամերով էդպես խելոք կանգնում ես, կամ Լարսում օրերով կանգնում ես, փորձու՞մ ես էդպես բողոք ներկայացնես: Հերթ է չէ, գնում է հերթը: Էստեղ՝ չէ, պետք է իրար հետ վիճաբանեն:

- Գուցե դա մաքսատանը տիրող անարդարությունի՞ց է:

- Վստահաբար ասում եմ՝ օրենքը բոլորի համար է գործում: Վստահեցնում եմ նաև, որ օրենքը բոլորի համար հավասար է լինելու: