Մարզի կանանց մոտ ավելացել են հիվանդությունները

Հայաստանի խոպանչիների մարզ համարվող Գեղարքունիքի կանայք տարվա մեծ մասն առանց իրենց տղամարդկանց են անցկացնում: Թեև այնքան էլ գոհ չեն իրենց կյանքից, բայց ասում են, որ սովորել են մենակությանն ու շատ աշխատելուն: Դեմ են քաղաքի կանանց (քաղաք ասելով՝ նրանք Երևանը նկատի ունեն) նիստուկացին, ազատ պահվածքին, հագուկապին:

«Ի՞նչ զարգանալ, էդ զարգանալ ա՞: Բաց հագնող կնոջը պիտի բռնեն, տանեն վառեն»,- կարծում է Ներքին Գետաշենի 84-ամյա բնակչուհի Սոֆյա տատիկը: Նա հավատացնում է, որ ամուսնու կողմից երբեք չի ծեծվել, քանի որ միշտ համոզված է եղել. «Ծեծում են անբարոյական կնկան ու անհնազանդին»:

Վերջին տարիներին Գեղարքունիքի մարզում ավելացել են կանանց հիվանդությունները: Տարվա մեծ մասը կանայք այստեղ տղամարդու աշխատանք են կատարում, քանի որ տղամարդիկ արտագնա աշխատանքի են մեկնում: Ծանր ֆիզիկական աշխատանքի պատճառով կանանց շրջանում ավելացել են հենաշարժական ապարատի հիվանդությունները:

«Կանայք այսօր ծանր աշխատանք են կատարում, որը բերում է շատ հիվանդությունների առաջացմանը: Այստեղ կանաք կաղմաբ են մշակում, խոտ են հավաքում, կարտոշկա են մշակում, ջրում են, սառում են: Շատացել են ողնաշարի ծռվածության դեպքերը, դիսկի ճողվածքները: Դրանք այն հիվանդություններն են, որոնք պիտի կնոջ մոտ չլինեին, բայց կան»,- «Հայացք»-ի հետ զրույցում ասաց մարզի Վարդենիկ համայնքի բուժական ամբուլատորիայի ղեկավար Նաիրի Մելոյանը:

«Կինը գյուղում փոխարինում է մեխանիզացիային, տրակտորի դեր է կատարում: Էն որ պետք է տրակտորն անի, կինն ինքն է անում, որ ֆինանսապես շատ չտուժի»,- ասում է 20 տարի առաջ Վարդենիկ հարս գնացած ընտանեկան բժշկուհի Հասմիկ Գաբրիելյանը: Նա ամռան ամիսներին դաշտերում միայնակ աշխատող կանանց շատ է տեսնում: «Մեր կանայք տղամարդ կանայք են: Չնայած էդ նուրբ է ասված: Երևի տղամարդն էդքան չի կարա անի, ինչքան կինն է անում: Եթե անգամ տղամարդը գյուղում լինի, այդքան գործ չի անի, ինչքան կինն է անում»,- համոզված է բժշկուհին:

Միաժամանակ նա փաստում է, որ տարեցտարի բարձրանում է կանանց իրազեկվածության մակարդակը, նրանք սկսել են ավելի ուշադիր լինել իրենց առողջության նկատմամբ, հաճակի են բուժզննում անցնում, գիտեն պաշտպանել իրենց իրավունքները:

Մարզի կանանց մոտ ավելացել են նաև կրծքագեղձի քաղցկեղի դեպքերը: Ընդհանրապես Գեղարքունիքը կրծքագեղձի քաղցկեղի տարածվածության առումով հանրապետության առաջին մարզն է: Բժիշկները չգիտեն, թե պաճառը որն է, հետազոտություններ չեն արել:

Ենթադրվում է, որ կրծքագեղձի քաղցկեղի ավելացումը կապված է անկանոն սեռական կյանք վարելու և սթրեսների հետ, որոնց հաճախ են այստեղի կանայք ենթարկվում: Կարմիր գյուղի ընտանեկան բժշկուհի Լուսինե Մուսոյանը փաստում է նաև, որ այս հիվանդությունը երիտասարդացել է. վերջին տարիներին 30-40 տարեկան կանանց մոտ է նաև կրծքագեղձի քաղցկեղ հայտնաբերվել:

Ինչպես հանրապետության մյուս մարզերում, Գեղարքունիքում նույնպես կանայք հաճախ են բռնության ենթարկվում: «Դե էտի համարվում ա նորմալ բան, ի՞նչ անենք, որ ծեծում ա: Իմ երկու երեխու հայրն ա, պիտի յոլա գնամ»,- ասում է Մարտունու երիտասարդ բնակչուհի Աննան:

«Մարտունու կանանց համայնքային խորհուրդ» ՀԿ-ի օգնությանը ոչ բոլոր բռնության ենթարկվածներն են դիմում: ՀԿ նախագահ Անահիտ Գևորգյանի խոսքով՝ իրենց դիմում են այն կանայք, ովքեր վստահ են, որ այլևս չեն վերադառնալու իրենց ծեծող ամուսնու մոտ: «Խոսում են նրանք, ովքեր գիծն անցել են, հետդարձի ճանապարհ չունեն»,- ասում է տիկին Գևորգյանը: Մարզի կանայք չեն սիրում խոսել իրենց նկատմամբ կիրառվող բռնությունների մասին. գտնում են, որ ամոթ է, ի վերջո շարունակելու են ապրել այդ ընտանիքում:

Գեղարքունիքի մարզպետարանի սոցիալական ապահովության բաժնի վարիչ Սուրիկ Խաչատրյանը կանանց հանդեպ կիրառվող բռնությունները դասակարգել է հետևյալ կերպ՝ դաստիարակչական նշանակություն ունեցող ապտակ և ծեծ:

Նա արձանագրում է, որ ուժեղի մոտ միշտ էլ թույլն է մեղավոր, ու ասում է, որ վերջին տասը տարիներին ապտակն իր դաստիարակչական նշանակությունն ունեցել է մարզում: Սակայն դեմ է բռնությանը. «Ապտակը, թեկուզ կնոջը կճմթելը անթույլատրելի է, կենդանուն են այդպես անում»:

Սուրիկ Խաչատրյանի խոսքով՝ մարզի ընտանիքներում հաճախակի դարձած վեճերի պատճառները սոցիալական խնդիրներն են: «Տղամարդը հաճախ է բացակայում երկրից, դա բերում է ընտանիքի քայքայմանը: Բացի այդ, հանապազօրյա հաց վաստակելու համար կինն ու տղամարդն ամբողջ օրն աշխատում են և միմյանց հետ քիչ են շփվում: Դա նրանց ագրեսիվ է դարձնում»,- ասում է Սուրիկ Խաչատրյանը:

Ռոզա Հովհաննիսյան