![](/static/articles/87/00/l-IFNN91e10Z.jpg)
Եվրոպայի հայերի համագումար
Հայերի նկատմամբ թուրքական ժխտողական քաղաքականությունը այժմ Եւրոպայի մայրաքաղաքում
մասնակի կրճատումներով
«Մայրեր, Աստվածներ, Սուլթաններ», բայց ոչ մի դեպքում` հայեր
Բելգիայի մայրաքաղաք Բրյուսելի Գեղեցիկ Արվեստների թանգարանը այս տարվա հոկտեմբերի 6-ից մինչեւ 2005 թ.-ի հունվարի 16-ը հյուրընկալում է «Մայրեր, Աստվածներ եւ Սուլթաններ» խորագրով Թուրքիային նվիրված ցուցահանդեսը: Ցուցադրված նմուշները պատկանում են Թոփքափի պալատի հավաքածուին, Լուվրի, Վիեննայի, Բեռլինի եւ Թուրքիայի ամենահարգի թանգարաններին:Այս ցուցահանդեսը կազմակերպված է Բելգիայի եւ Թուրքիայի վարչապետների համատեղ համաձայնությամբ` Թուրքիայի մշակութային արժեքները եւ պատմությունը Բելգիայի եւ եվրոպական հասարակությանը ներկայացնելու եւ ընդգծելու Թուրքիայի եվրոպական կոչումը:
Ցուցահանդեսի այցելուների համար պատրաստված բրոշյուրում նշվում է. «Անցած 9000 տարիների ընթացքում տարբեր ժողովուրդներ են բնակվել Անատոլիայում եւ իրենց հետքն են թողել այնտեղ: Պատմության մեջ իրենց ուրույն տեղն ունեն Հիթիների թագավորությունը, Հունական եւ Հռոմեական կայսրությունները, Բյուզանդիան եւ Օսմանները»:
Առաջին հայացքից տարածաշրջանին քիչ թե շատ ծանոթ որեւէ մեկին տարօրինակ կթվա հայերի եւ հայկական մշակույթի բացակայությունն Անատոլիայում, քանի որ դարեր ի վեր Արեւելյան Անատոլիան հանդիսացել է հայ ժողովրդի բնօրրանը եւ կոչվում է Հայկական լեռնաշխարհ:
Անգամ Օսմանյան կայսրության ներքո հայերը կազմել են նրա բնակչության զգալի եւ դինամիկ մի մասը` հատկապես Ստամբուլում եւ այլ քաղաքներում: Սակայն ցուցահանդեսին ներկայացված նմուշների մեջ ամենահետաքրքրականը Օսմանյան կայսրությունը ներկայացնող քարտեզն է` 1299–1923թթ.` առանց հայ ժողովրդի կամ Հայաստանի Հանրապետության, ինչպես նաեւ Հունաստանի որեւէ մատնանշման (Հայաստանի առաջին անկախ Հանրապետությունը հիմնվել է 1918 թ., իսկ Հունաստանն իր անկախությունը ձեռք է բերել 1832 թ.-ին): Ոչ մի մասնագետ կամ պատմաբան չէր համարձակվի մի քարտեզ կազմել նման բարդ տարածաշրջանի եւ այդքան երկար ժամանակահատվածի համար` 1299-1923թթ., քանի որ այդ տարածաշրջանում սահմաններն արմատապես փոխվում էին եւ հաճախ` կայծակնային արագությամբ:
Տարօրինակ է քարտեզի վրա տեսնել Ադրբեջան անվանումը, երբ Հայաստանն ու Հունաստանը բացակայում են: Ինչպես հաղորդում է «Ազատություն» ռադիոկայանը, Ադրբեջանի` Թուրքիայի ամենամտերիմ դաշնակցի Պաշտպանության նախարարության խոսնակը կոչ է արել ամբողջությամբ գրավել Հայաստանի տարածքը եւ Կովկասից վտարել հայերին: Նա անգամ հայտարարել է «25 տարի հետո Կովկասում այլեւս գոյություն չի ունենա Հայաստանի Հանրապետություն»: Այս խոսքերն անմիջապես հիշեցնում են Հայոց ցեղասպանությունն իրագործողների մտադրությունները: Նման համատեքստում հայերի նկատմամբ ժխտողական քաղաքականությունը սխալմունք կամ էլ պրոֆեսիոնալիզմի պակաս չի կարող դիտվել ցուցահանդեսի կազմակերպիչների կողմից:
Նման քաղաքականության արմատները ձգվում են դեպի 20-րդ դարի սկիզբը, երբ Օսմանյան կայսրության կողմից 1915թ.-ին իրագործվեց Հայոց ցեղասպանությունը: Հայոց ցեղասպանությունը դեռ ժխտվում է Թուրքիայի Հանրապետության կողմից, որը նաեւ ավելի քան 10 տարի շրջափակման մեջ է պահում Հայաստանի Հանրապետությունը:Այսպիսով` հայերի բացառումը Օսմանյան կայսրության պատմությունից` շարունակությունն է 1915-16թթ. Հայոց ցեղասպանության իրագործման եւ շարունակվում է մնալ 1923թ.-ին հաստատված Թուրքիայի Հանրապետության քաղաքականությունը:
Եվրոպայի Հայերի Համագումարը անընդունելի է համարում նման ժխտողական քաղաքականությունը Թուրքիայի Հանրապետության կողմից, որը ցանկանում է ԵՄ լիիրավ անդամ դառնալ: Մենք հավատացած ենք, որ նման քաղաքականությունն անկայունություն է ստեղծում ամբողջ տարածաշրջանում եւ խոչընդոտ հանդիսանում հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման համար:
Դեռ ավելին` Բելգիայում տեղական հաստատությունների համագործակցությամբ կազմակերպված ցուցահանդեսի միջոցով նման ժխտողական քաղաքականության տարածումն ահազանգի նշան է, հատկապես այն դեպքում, երբ Թուրքիան ձգտում է եվրոպական արժեքների հանրության մի մասը կազմել: Եվրոպայի Հայերի Համագումարը համոզված է, որ սա թուրքական իշխանությունների կողմից ոչինչ չկասկածող եվրոպական հասարակությանն իր ժխտողական քաղաքականությունը պարտադրելու հիվանդագին փորձ է:
Մեկնաբանել