Վիգէն Յովսէփեան

Այսօր Հայաստանը անգամ մը ևս ժողովրդավարութեան դասեր կ‘արձանագրէ պատմութեան էջերուն մէջ:

Ասկէ 100 տարիներ առաջ, կարճատև Հայաստանի Հանրապետութիւնը իր ժողովրդավար բարձր չափանիշներով` հպարտառիթ էջ մը բացաւ հայ ազգի պատմութեան մէջ: Քաղաքական կեանքէն ներս իգական սեռի ներգործօն մասնակցութեամբ (երբ ինքն իրեն ժողովրդավառութեան փարոս նկատող ԱՄՆը տակաւին իր կին քաղաքացիներուն քուեարկելու իրաւունքն անգամ չէր տուած) , ու եզիտի և այլ փոքրամասնութեանց հանդէպ ցուցաբերած հանդուրժողականութեամբ, ինչպէս նաեւ անվճար կրթութեան և առողջապահական ծառայութիւններու օրէնքներով, պատմութեան ա՛յդ դժուարին օրերուն` Հայաստանը հասարակական և ընկերային արդարութեան հզօր օրինակ մը արձանագրեց:

Ու հիմա, այդ օրերէն ուղիղ 100 տարի անց և յաչս մարդկութեան, Հայաստանը ժողովրդավարութեան մէկ այլ փայլուն օրինակ շնորհելու ընթացքին մէջ է, մանաւանդ եթէ սկսուած գործընթացը իր հանգրուանային աւարտին հասնի, և տեղի ունենան ազատ և արդար Ազգային Ժողովի ընտրութիւններ: Ասով մեծապէս հպարտ պէտք է որ ըլլայ իւրաքանչիւր հայ:

Իրօք, համաժողովրդային բողոքի ալիքը որ կը խոստանայ Հայաստանի կեանքը յեղափոխող ուժի վերածուիլ, առանց լուրջ արիւնայեղութեան և սահմանադրական գործընթացներու ընդմէջէն` կու գայ հասնելու նոր օր, և մեզ հասցնելու Նոր Հայաստան: Քանի՞ պատմական օրինակներ կրնաք մտաբերել, ուր այսքան կարճ ժամանակի մէջ, ժողովրդային ժայթքած հրափուխը հանդարտ և խաղաղ կերպով հունաւորուի դէպի սահմանադրական, բայց նաև արմատական լուծումներու տարածք:

Այսօր, անարարկելիօրէն պարզ ու յստակ է թէ հայ ժողովուրդը փոփոխութիւն կը պահանջէ, և այդ ո՛չ միայն քաղաքական իրականութեան մէջ: Դատելով ժողովուրդի, և յա՛տկապէս երիտասարդութեան հաստատակամ ու լայնամասշտապ պահանջատիրութենէն, պարզ է որ ուզուածը հիմնական ու խորաթափանց փոփոխութիւն է` համակարգային փոփոխութիւն, մինչև իսկ քաղաքա-հասարակական մշակոյթի յեղափոխութիւն:

Հոս, մակերեսայինը և միջակութիւնը ընդունելի չեն այլևս, տեղ չ՛ունին անոնք: Ահա ա՛յս է արդէն մեր սրտերը յոյսով և հպարտութեամբ լեցնողը և մեզ համոզողը: Ա՛յս է որ հպարտութիւն կը ներշնչէ հանդէպ մեր հայրենաբնակ ժողովուրդի նոր երթին:

Հետեւաբար, թող ոչ ոք յոյս չփայփայէ փոփոխութեան ներուժը կասեցնելու կամ նոյնիսկ անոր ալիքը մեղմացնելու ուղղութեամբ: Այն հզօր թափով կամ լայն ծաւալներով որ ժողովուրդը կը շարժի այսօր, աներևակայելի է որ կացութիւնը վերադառնայ ասկէ երկու շաբաթ առաջուան իրավիճակին. և այս, պարզ այն պատճառով որ իրադրութիւններէ աւելի, հոգիներ են որ ալեկոծած են ու մտքեր են որ թռիչք առած են:

Պարզ է թէ ժողովուրդը աւելի յախուռն կերպով սկսած է յուսալ, սկսած է յոյսերու գրաւը կապել Հայաստանի հետ ու վաղուան գալիքին, և ոչ թէ արտագաղթին: Չէ՞ք հաւատար. նայեցէ՛ք հայ աչքերուն մէջ, տեսէ՛ք ժողովուրդի ուրախութիւնը:

Արդէն ա՛յս է Նիկոլ Փաշինյանի և իր գործակիցներուն ամենէ մեծ իրագործումը. այն, որ իրենք յաջողեցան ժողովուրդին տալ համարձակութիւնը յուսալու` առանց անհեթեթ զգալու: Անոնք յաջողեցան մեզի պէսերուն հասկցնել թէ Հայաստանի անմիջական ապագային հետ վառ յոյսեր կապելը «հէրիֆ»ութիւն չէ, ոչ ալ մանկամտութիւն:

Իսկ եթէ սայթաքին Նիկոլենք ու սխալինք մենք բոլորս, ինչ խօսք որ անխնայ կ‘ըլլան ժողովուրդն ու պատմութեան էջերը ո՛չ միայն պրն. Փաշինյանի հանդէպ, այլ մեր բոլորին հանդէպ որ տեսանք` բայց չհասկցանք:

Պէտք է յուսալ ուրեմն, որ մեր հաւաքական նաւը, որ ի պատիւ ժողովուրդին, և ի պատիւ բոլոր քաղաքական դերակատարներուն, փոթորկոտ ծովերէ խաղաղ ջուրեր արդէն հասած է, շարունակէ իր ընթացքը մինչև նաւահանգիստ` որ այս պարագային կը նշանակէ ազատ և արդար ընտրութիւններ: Հոն է, որ սկիզբ պէտք է առնէ իսկական գործը հայրենակերտումի, ներգաղթի, բարգաւաճումի, և հզօրացման:

Միշտ ալ գոյութիւն պիտի ունենայ անվստահութիւն անորոշութեան պայմաններու մէջ, և բնական է որ մեզմէ ոմանք զգուշաւորութեամբ մօտենան առագընթաց կատարուածին: Լա՛ւ է որ այդպէս ալ ըլլայ, այնքան ատեն որ զգուշաւորութիւնը չ‘առաջնորդէր հոգիներ կրծող ցինիսիզմի, ու հաւաքական յոյսը չի խամրիր: Սա յոյսն է որ մինչև վերջերս մերած կը թուէր ըլլալ, և որ իր կարգին կը մերցնէր ստեղծագործութեան ոգին, երկրի իսկական բարգաւաճումը, և մարդոց նախաձերնութեան ոգին: Բռնապետական որևէ ճիգ, մերած յոյսերու աւազանին մէջ է որ կը հզօրանայ:

Փոքր ազգերու համար, կամ լինելութեան պայքար տանողին համար, հացի և ջուրի չափ կարևոր է յոյսը: Որքան մեծ ըլլայ յուսալու առիթն ու կարողութիւնը, այնքան մեծ կ՛ըլլայ նախաձերնութեան ոգին, նուիրումի պատրաստակամութիւնը: Այն ժողովուրդը որ հաւաքական յոյս և տեսլական կը փայփայէ, այդ ժողովուրդը դժուար է, կամ նոյնիսկ անհնար է կասեցնել:

Վկայ Մայիս 1918ի սերունդը, և վկայ անհաւասար կռուի մէջ` անոր ցուցաբերած արիութիւնն ու հանճարեղութիւնը:

Այսօրուան պայմաններուն մէջ, միայն արտաքին ճակատներէ եկող, կամ ներքին անկարգութիւններու միջոցաւ սադրանքներն են որոնք կրնան խոչընդոտել ժողովուրդի երթը: Նման ճիգ, թշնամիէն կրնայ գալ միայն: Նման ճիգ, յոյսի թշնամիներէն կրնայ գալ միայն և դաւաճանութեան համազօր է:

Հայաստանի ժողովուրդը սկսած է շնչել, և սկսած է զինքը հիւծող, կրծող խորը դերահաւատութենէն ձերբազատուիլ` ու անցնիլ երազանքի տարածք: Հո՛ս է ահա, որ ժողովուրդի իտեալիզմը կու գայ հանդիպիլ կարելիին ու իրականութեան:

Հո՛ս է, այս տարածքին մէջ է ուր վերջապէս և էապէս Հայրենիք և Սփիւռք պիտի գրկախառնուին: Հո՛ս է որ Հայաստանի տնտեսական զարգացումը կարելիին արուեստը պիտի դառնայ, և այնքան ուշացած դէպի երկիր ներգաղթը` ազգային պարտականութենէ կամ անձնազոհողութեան դրսեւորումէ պիտի վերածուի հաճելի և ինքնափուխ հրամայականի:

Ի սէր Աստուծոյ, և յանուն մեր ազգի գալիք յաղթանակներուն, փայփայենք յոյսը և ուժ տանք անոր: Ժամանակը չէ թերահաւատութեան, յանուն զգուշաւորութեան եղած մտմտանքներու: Այն ոսկի առիթը որ ստեղծուած է, մարտահրաւէր է մեզմէ իւրաքանչիւրին մաքրուելու մեր մէջ տեղ դրած ցինիսիզմէն, թերահաւատութիւնէն, և ձախողութեան գուշակը ըլլալու բարդոյթէն:

Այսօրուան օրը, խիզախութեան օրն է և պայծառին ուղղութեամբ յանձնառութիւն վերցնելու օրն է:

Այսօրուան օրը (վերջապէս) քաղաքականացած երիտասարդութեան և իտէալին ձգտող հայերու օրն է:

Այսօրուան օրը, ազգասեր յեղափոխականներուն օրն է, արդար պետութիւն կերտողներու օրն է, այնպէս ինչպէս որ էր պարագան 100 տարիներ առաջ` 1918ի Մայիսին: