HY RU EN
Asset 3

Բեռնվում է ...

Էջի վերջ Այլ էջեր չկան բեռնելու համար

Որոնման արդյունքում ոչինչ չի գտնվել

Տաթև Խաչատրյան

Մանկական օնկոլոգ. «Ոչ թե կենտրոնանալ կորստի վրա, այլ ուրախանալ հաղթանակներով»

«Մուրացան» հիվանդանոցային համալիրի Քիմիաթերապիայի կլինիկայի մանկական օնկոլոգ, արյունաբան Գևորգ Թամամյանն ընտրվել է Ամերիկայի կլինիկական ուռուցքաբանության միության (American Society of Clinical Oncology) աշխատանքային խմբի ղեկավար:

Միության գործունեության, մանկական ուռուցքաբանության և առհասարակ Հայաստանում քաղցկեղի բուժման ժամանակ առավել հաճախ հանդիպող դժվարությունների, ինչպես նաև` դեղերի որակի նկատմամբ անվստահության, դրանց մատչելիության մասին խոսել ենք բժիշկ Թամամյանի հետ:

Նախ՝ մի փոքր պատմեք միության գործունեության, նպատակների մասին: Հայաստանից ովքե՞ր են արժանացել միության մրցանակին:

Ամերիկայի կլինիկական ուռուցքաբանության միությունը (ASCO) աշխարհի խոշորագույն ուռուցքաբանների պրոֆեսիոնալ միություն է, որը միավորում է մոտ 45 հազար անդամների աշխարհի շուրջ 150 երկրից: Այն հիմնադրվել է 1964 թ.-ին, Ամերիկայում ու մինչ օրս ուռուցքաբանության զարգացումն ապահովող հիմնաքարերից մեկն է: Միության նպատակը աշխարհի տարբեր երկրների մասնագետներին մեկ տանիքի տակ միավորելն է:

Միությունն իր առաքելությունն իրականացնելու համար ունի տարբեր կոմիտեներ և աշխատանքային խմբեր: Միսիաներից մեկը պրոֆեսիոնալ զարգացումն է, այսինքն` մասնագետների վերապատրաստումը, հնարավորության ընձեռումը և այլն: Զարգացող երկրների մասնագետների պրոֆեսիոնալ զարգացմանը հատուկ ուշադրություն է դարձվում: Այդ նպատակով 2000-ականներին ստեղծվել է Միջազգային զարգացման և կրթության մրցանակը (IDEA), որ տրվում է զարգացող երկրների երիտասարդ ուռուցքաբաններին, ինչը հնարավորություն է տալիս Ամերիկայում վերապատրաստում անցնել, մասնակցել տարեկան ժողովին, որը տեղի է ունենում Չիկագոյում: IDEA աշխատանքային խումբն ամեն տարի ընտրում է 20 մասնակցի, ովքեր ստանում են հնարավորություն` վերապատրաստում անցնելու Ամերիկայի հայտնի կլինիկաներից մեկում:

Հայաստանից IDEA մրցանակ, ինձնից բացի, ստացել է ևս երկու մասնագետ` ուռուցքաբան-քիմիաթերապևտ Դավիթ  Զոհրաբյանը և ուռուցքաբան Արփինե Գևորգյանը:

Հայաստանում քաղցկեղի բուժման ի՞նչ դժվարություններ են լինում:

Քաղցկեղը շատ թանկարժեք հիվանդություն է: Նույնիսկ Ամերիկայի պես հարուստ երկրում այսպիսի արտահայտություն կա, որ մարդու աղքատացման ամենահեշտ տարբերակներից մեկը քաղցկեղով հիվանդանալն է: Բուժումը շատ թանկ արժե, սա շատ լուրջ խնդիր է ընտանիքների համար:

Մեր պես զարգացող երկրում առողջապահության բյուջեն շատ սուղ է, մանավանդ ուռուցքաբանության բյուջեն շատ փոքր է: Եթե չեմ սխալվում, մոտ 1 %-ն է կազմում առողջապահության ողջ բյուջեի: 

Շատերն էլ այստեղի դեղորայքին չեն վստահում: Արդարացվա՞ծ է այդ անվստահությունը: Պատճառ կա՞:

Սա ավելի շատ բամբասանքի մակարդակով է լինում: Չէ՞ որ նույն Հնդկաստանում արտադրված դեղորայքը ստանում են հնդիկները և, ասենք, աշխարհի բնակչության մեծ մասը: Ամերիկայում բնակիչների մեծ մասը հնդկական դեղորայք է ստանում: Ռուսաստանում մարդիկ ստանում են ռուսական արտադրության դեղորայք, Ուկրաինայում՝ ուկրաինական: Այսինքն՝ պարտադիր չի, որ անգլիական ամենաթանկ ընկերության դեղորայքը ստանան:

Դե, մարդիկ լսում են՝ «հնդկական» և մի տեսակ թերահավատ են վերաբերվում:

Հնդկաստանն այսօր խոշոր դեղարտադրողներից մեկն է համարվում աշխարհում, հնդկական լրջագույն քաղցկեղի կենտրոններ կան, լրջագույն մասնագետներ կան: Ըստ որոշ տվյալների՝ Ամերիկայի բժիշկների 1/3-ը հնդիկ է: Սա ավելի շատ բամբասանքի մակարդակով է, չհիմնավորված:

Բայց շատ են լինում նաև դեպքեր, երբ մարդիկ ասում են՝ Հայաստանում իրենց անհրաժեշտ դեղն ուղղակի չկա:

Կա նման խնդիր: Ուռուցքաբանական դեղերի ցանկն աճում է երկրաչափական պրոգրեսիայով, և գներն էլ: Բայց շատ դեղեր կան, որոնք, իհարկե, հասանելի չեն: Սա մի խնդիր է:

Երկրորդը ՝ մեր շուկան շատ փոքր է, և մեծ դեղագործական ընկերությունների համար հետաքրքիր չէ՝ իրենք բերեն և դեղը գրանցեն: Չէ՞ որ եթե ինքը Հնդկաստանում ունենալու է 100 հազար հիվանդի համար դեղերի պատվեր կամ 10 միլիոնի համար, Հայաստանում նա բերելու է 50 հիվանդի համար, ռեսուրս է ծախսելու: Նույնիսկ առողջապահության նախարարությունն ունի ծրագիր, որ անվճար գրանցում է օրֆան  կոչվող դեղերը, բայց նույնիսկ էս դեպքում ընկերությունը ցանկություն չի ունենում մի քանի տասնյակ կամ թեկուզ մի քանի հարյուր հիվանդի համար ռեսուրս ներդնել:

Հայաստանում մի մասը բերվում է, չգրանցված լինելով՝ էլի ներարկվում է: Բայց պարտադիր չէ, որ գրանցված լինի, որ դեղը ճիշտ լինի:

Հաճա՞խ է կարիք լինում դիմելու չգրանցված դեղերի օգնությանը:

Մանկական ուռուցքաբանության մեջ հետազոտություն արեցինք Ամերիկյան բժշկական համալսարանի հետազոտողների հետ երկու տարի առաջ: Էնտեղ 70-ից բարձր տոկոս էր մանկական ուռուցքաբանության այն դեղերի ցուցակը, որոնք որ հաստատված են Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության կողմից` որպես զարգացող երկրներին տրամադրվող դեղորայք: Այդ դեղերի գերաշիռ մեծամասնությունը գրանցված է Հայաստանում:

Կան մի շարք հիմնադրամներ, որոնք աջակցում են մանկական օնկոլոգիական խնդիրներ ունեցող հիվանդներին: Ո՞ր հիմնադրամների հետ եք աշխատում:

Հայաստանում գործող բոլոր հիմնադրամների հետ էլ աշխատում ենք:

Կարելի՞ է ասել, որ երեխաների պարագայում գրեթե չեն լինում դեպքեր, որ դիմեն և օգնություն չստանան:

Կարծում եմ` այո: Մոտ 95 տոկոսից ավելին ստանում է:

Արյունաբանականում արդեն 3-րդ երեխային են անում աուտոտրանսպլանտացիա (փոխպատվաստումը կատարում են նույն օրգանիզմում՝ մարմնի մի մասից մյուսում, հեղ.): Մինչև այս 2 անգամ բարեհաջող աուտոտրանսպլանտացիա է արվել: 

Մանկական քաղցկեղի ինչ-որ վիճակագրություն ունե՞ք, ինչքա՞ն են դիմում:

Հայաստանում ռեգիստր չկա, դա բարդացնում է խնդիրը, բայց իմ հաշվարկներով՝ այս տարի մոտ 90 դեպք է եղել:

Օնկոլոգիական հիվանդությունների աճ նկատու՞մ եք:

Ամբողջ աշխարհում որոշակի աճ կա: Մանկական քաղցկեղի դեպքում` վերջին 20 տարում մոտ 13% էր աճը գրանցվել՝ ըստ Քաղցկեղի հետազոտությունների միջազգային գործակալության: Հայաստանում, քանի որ մենք ռեգիստր չենք ունեցել, այդ աճը դժվար է հասկանալը, բայց ընդհանուր մենք էլ այս միջազգային վիճակագրության սահմաններում ենք:

Մեծահասակների քաղցկեղը միանշանակ աճում է, մի քանի պատճառով: Նախ առաջինը՝ մեր կյանքի միջին տևողությունն է աճում. քաղցկեղն ավելի շատ մեծահասակների հիվանդություն է, և մի արտահայտություն կա, որ ասում են՝ մենք ուղղակի չենք ապրում մինչև մեր քաղցկեղը:

Մեր ապրելակերպը, շրջակա միջավայրը, դա էլ է նպաստում:

Սնու՞նդը:                                                                     

Սնունդը, այո: Ընդհանրապես, էսպիսի բան կա, որ մեծահասակների քաղցկեղի մոտը 70 %-ը կարելի է կանխարգելել՝ չծխել, առողջ ապրելակերպ վարել, սնունդ, էկոլոգիա և այլն: Ծխելը մեր առողջապահական սիստեմից մեկի կարևորագույն խնդիրներից է: Մենք թոքի քաղցկեղի մեծ թվեր ունենք: Մեծահասակների շրջանում թոքի քաղցկեղի ցուցանիշներով մենք Ասիայում առաջնային տեղեր ենք զբաղեցնում:

Երեխաների մոտ քաղցկեղի առաջացման հիմնական պատճառները որո՞նք են:

Երեխաների քաղցկեղի հիմնական պատճառները հայտնի չեն: Մոտ 5-10 տոկոսը տրվում է գենետիկ նախատրամադրվածությանը, բայց սա փոքր թիվ է: Որոշակի փոքր տոկոս կա վիրուսային կամ այլ ծագման:

Տեսակներից տարածված է լեյկոզը՝ մոտ 30-35 % է կազմում, նաև՝ գլխի ուռուցքները, լիմֆոմաները` ավշային համակարգի ուռուցքները, ոսկրային ուռուցքները:

Պալեատիվ բժշկությունը Հայաստանում: Կա արդյոք, որքանո՞վ է արդյունավետ:

Որպես ուռուցքաբան՝ շատ սերտ առնչվում եմ այդ ծառայությանը, որովհետև այն անմիջականորեն ազդում է մեր աշխատանքի վրա: Պալեատիվ բժշկությունը բազմակոմպոնենտ հասկացություն է: Սակայն հիմնականում էստեղ խոսում ենք կյանքի վերջին՝ end of lifecare-ի մասին, որպեսզի կյանքի վերջը հիվանդները կարողանան անցկացնել արժանապատիվ, բժիշկի հսկողության տակ, ինչը Հայաստանում գրեթե բացակայում է:

Հայաստանում հոսպիս չկա, շատ քիչ ծառայություններ են գործում: Մի քանի նվիրյալներ կան, որ փորձում են Հայաստանում ինչ-որ ձևով առաջ տանել պալեատիվ բժշկությունը: Բայց իրականում էստեղ տասնյակ հազարավոր հիվանդներ կան, ովքեր կարիք ունեն պալեատիվ բժշկության: Չէ՞ որ մենք, ցավոք, ոչ միշտ ենք ունենում ուռուցքով հիվանդներին բուժելու հաջողությունը:

Այն հիվանդները, ովքեր առողջանալու հնավորություն չունեն, կարիք ունեն պալեատիվ բուժման՝ ցավի կառավարում, հոգեբանական օգնություն, ամեն ինչը պետք է կանոնակարգվի, հսկողության տակ լինի:

Ամեն օր շփվում եք բարդ դեպքերի հետ, որոնք հոգեբանորեն ծանր ազդեցություն կարող են ունենալ: Ինչպե՞ս եք կարողանում չընկճվել և աշխատել:

Սա խնդիր է, որ բոլոր բժիշկների մոտ լինում է, ուղղակի պետք է փորձենք ավելի պոզիտիվ կերպով նայել: Այսինքն՝ ոչ թե կենտրոնանալ կորստի վրա, այլ ուրախանալ հաղթանակներով:

Դժվար է, բայց փորձում ենք հաղթահարել:

 

Մեկնաբանություններ (1)

HAGOP
WHAT A SAD ARTICLE!!!!! THIRTY YEARS OF INDEPENDENCE AND ARMENIA HAS GONE BACKWARDS INSTEAD OF FORWARD THANKS TO CORRUPTION, STEALING, MURDER, EVADING TAXES, ILLEGAL LAND GRABBING AND MORE!!!!!! CRAP ECONOMY = NO $$$$$ TO FUND ANYTHING.

Մեկնաբանել

Լատինատառ հայերենով գրված մեկնաբանությունները չեն հրապարակվի խմբագրության կողմից։
Եթե գտել եք վրիպակ, ապա այն կարող եք ուղարկել մեզ՝ ընտրելով վրիպակը և սեղմելով CTRL+Enter