Բնակչի կախումն անտառից թուլացնելու առումով ամենաարագ արդյունքը արևային էներգիան կտա:

Այս կարծիքին է համայնքների զարգացման գծով վարչապետի խորհրդական Ռոբերտ Ղուկասյանը: Նա այսօր Ամերիկյան համալսարանում Հանուն անտառների գագաթնաժողովի բանախոսներից մեկն էր եւ մասնակցում էր գյուղական համայնքներում էներգիայի պահանջարկի, աղքատության և անտառների պահպանման հարցերի վերաբերյալ քննարկմանը:

Հարցադրմանը, թե ինչպես առաջընթաց արձանագրել այս ուղղություններով, վարչապետի խորհրդականի մոտեցումը հստակ էր` շատ մարդիկ արդեն փորձել և տեսել են, որ արևային էներգիան լավ լուծում է, որին արագորեն պետք է զարկ տալ:

Ռոբերտ Ղուկասյանը, որը քաջատեղյակ է գյուղացիների հոգսերից, կարծում է, որ այս ֆոնի վրա, երբ որոշում է կայացվել տնկել միլիոնավոր ծառեր, շատ լավ կինի, որ դրանք տնկեն հենց համայնքների բնակիչները: Դա կարևոր է նաև հոգեբանական տեսակետից՝ «իրենք հատել են, իրենք էլ տնկելու են այդ ծառերը»:

«Եթե սա չարեցինք, ապա բնակչությանը կդարձնենք անտառի թշնամին, պետք  է այնպես արվի, որ համայնքի բնակչությունն ինքնակամ ուզենա պահպանել անտառը»,- նշում է Ռոբերտ Ղուկասյանը:

Հակառակ դեպքում, ըստ բանախոսի, հնարավոր են դիտավորյալ հատումներ, ինչու չէ՝ նաև հրդեհներ:

Ռոբերտ Ղուկասյանը պատմեց, որ շփվել է վեց մարզերի գյուղական համայնքների հետ և հասկանում է, որ մարդիկ դեռ նոր են կտրվել անտառը հատելու միջոցով իրենց ընտանիքները պահելու տրամադրությունից, և շատ դժվար է այդ մարդկանց հետ ուրիշ լեզվով խոսել:

Երկար տարիներ այդ բնակավայրերի մարդիկ օգտագործել են շինափայտը կամ վառելափայտը, սակայն հիմա ստեղծվել է իրավիճակ, երբ մարդիկ չգիտեն ինչ անեն, ինչպես հոգան իրենց ձմեռվա վառելիքի հարցը:

Բանախոսը, սակայն, համոզված է, որ դրանում մեղավոր է համակարգը, որ ստեղծել է այդ միջավայրը:

«Խնդիրները բազմաթիվ են, և, բնականաբար, լուծումներն էլ հեշտ չեն լինելու»,- ասում է Ռոբերտ Ղուկասյանը:

Տավուշի մարզպետ Հայկ Չոբանյանը, որը նույնպես մասնակցում էր քննարկմանը, այս հարցադրումը քաղաքական դաշտում չի դիտարկում, այլ ավելի շատ ադմինիստրատիվ` պետության կամ կառավարության տեսանկյունից: Այսինքն` խնդիրները պետք է համակարգային լուծվեն:

«Մենք կանգնած ենք մի իրավիճակի առաջ, երբ մի մշակույթ է, որը պիտի փոխվի: Այսօր շատ ու շատ այլ հարցերում մարդկանց մեջ այդ փոփոխությունները չեն կատարվել: Դրա համար պետք է համակարգերը փոխվեն: Պետք է ֆիքսենք, որ անտառը չի կարող լուծել ջեռուցման խնդիր, որովհետև այդ ռեսուրսը բավարար չէ»,- նշեց մարզպետ Չոբանյանը:

Տավուշի մարզպետի կարծիքով՝ գյուղացիների ջեռուցման խնդիրը չի լուծվում, քանի որ այն ավելի շատ սոցիալական է, քան տնտեսական, որովհետև այդ ընտանիքների եկամուտը չի բավարարում քաղաքակիրթ ձևով այն լուծելուն:

Ավելին, պետք է լինեն տների կառուցման չափանիշներ, քաղաքաշինական նորմեր, որպեսզի տուն սարքելուն զուգահեռ գազ քաշելու հաջորդականության միտքը վերանա:

«Այսօր Կիրանց գյուղում տուն է կառուցվում, որտեղ չեն պահպանվում շինարարական նորմերը: Ու բոլոր ոլորտներում է այդպես, մենք ունենք համակարգերի ստեղծման խնդիր: Երբ այդ համակարգերը ստեղծվեն, պայմանները դրվեն, ամեն բան կփոխվի»,- կարծում է Հայկ Չոբանյանը:

Եվ բոլոր խնդիրների լուծման ճանապարհը, ըստ մարզպետի, համակարգային միջամտությունների և համակարգերի ձևավորման մեջ է:

Էներգիայի խնայողության հիմնադրամի տնօրեն Աստղինե Պասոյանն անդրադարձավ փայտի պահանջարկի նվազեցմանը` նշելով, որ մարդիկ գազը որպես ջեռուցման թանկ համակարգ են դիտարկում, դրա համար նույնիսկ գազիֆիկացված համայնքները վերադառնում են վառելափայտի օգտագործմանը: Ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ գյուղերում բնակչության 72 տոկոսը վառելափայտն օգտագործում է որպես առաջնային վառելիք:

Աստղինե Պասոյանը նշում է, որ վառելափայտի այրումը հանցագործություն չէ, քանի որ արտանետումներն ավելի ցածր են, այլ հարց է, որ դա անտառային փայտն է, որը Հայաստանի անտառներից է հատվում:

Վերլուծելով շղթան` փայտը կտրելուց մինչև տուն հասցնելը, այրվելը, ջերմության ՕԳԳ-ի և գյուղացիական տների ոչ ջերմամեկուսացվածությունը և այլ գործոնները, Աստղինե Պասոյանը նկատում է, որ էներգիայի կորուստը հսկայական է: Լուծումներից մեկը կարող է լինել արևային էներգիան, որը գյուղացու համար թանկ է: Բայց այստեղ էլ մտավախություն կա, որ արևային էներգետիկան կզբաղեցնի հողատարածքները, որը ևս տարիներ անց կարող է խնդիր առաջացնել հողերը չօգտագործելու և գյուղատնտեսությանը խոչընդոտելու տեսանկյունից:

Այդ իսկ պատճառով Աստղինե Պասոյանը կարծում է, որ պետք է կրթել` գիտելիք, հմտություն և մեխանիզմներ ներդնել, իրազեկվածությունը բարձրացնել, որ «ցանկացած կին, որը կարող է իր ձեռքում դռելը պահել, կարողանա ջերմամեկուսացնել իր տունը»:

Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարանի Անտառագիտության և ագրոէկոլոգիայի ամբիոնի դոցենտ Սամվել Թամոյանն էլ կարծում է, որ ժամանակակից աշխարհում էներգտիկան, գյուղատնտեսությունը և բնապահպանությունն այլևս առանձին ոլորտներ չեն և փոխկապակցված են իրար: Սակայն, Հայաստանն այլևս շահագործելու անտառներ չունի, քանի որ մեր անտառները բնապահպանական են:

Բնության հաաշխարհային հիմնադրամի (WWF) անտառագետ Արթուր Ալավերդյանն անդրադարձավ անտառտնկմանը: Իր փորձից ելնելով` նա նշեց, որ անտառի հետ յուրաքանչյուր գործընթաց շատ արգասաբեր է համայնքի համար: Այն համայնքներում, որտեղ անտառտնկման աշխատանքներ են իրականացրել, արտագնա աշխատանքի գնացողների թիվը կտրուկ նվազել է 70 %-ով:

«Պետք է գիտակցենք, թե ինչ է տալու անտառը համայնքին: Այդ արգասիքները պետք է ծրագրված լինեն, օրինակ՝ պտղատու տեսակները նոր անտառային տարածքներ ստեղծելուց կարող են լրացուցիչ եկամտի աղբյուր դառնալ այդ համայնքի համար»,- նշեց հիմնադրամի անտառագետը:

Նա շեշտեց, որ անտառի երկարատև պլանավորում է անհրաժեշտ: Անտառային ոլորտը պետք է գոնե մեկ տասնամյակի համար կանխատեսելի լինի: