Հայաստանի երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի պաշտպանները նրան գրավի դիմաց ազատ արձակելու նոր միջնորդություն են ներկայացրել՝ հիմքում (ի թիվս այլ հանգամանքների) դնելով Սահմանադրական դատարանի հոկտեմբերի 15-ի որոշումը գրավի կիրառման վերաբերյալ:

Սահմանադրական դատարանում գրավի կիրառման գործի քննության առիթը եղել է Հայաստանի Հանրապետության Վճռաբեկ դատարանի 2019 թվականի ապրիլի 16-ի դիմումը, որն առնչվել է մեկ այլ գործին:

ՍԴ-ն արձանագրել է, որ գրավի կիրառումը՝ միայն քրեական վարույթն իրականացնող մարմնի տրամադրության տակ մեղադրյալի գտնվելն ապահովելու նպատակով, հակասում է Սահմանադրությամբ ամրագրված անձի ազատության իրավունքին:

Ըստ ՍԴ դիրքորոշման՝ ազատության իրավունքին հակասող է նաև Քրեական դատավարության օրենսգրքի 143-րդ հոդվածի 6-րդ մասը՝ այնքանով, որքանով որ գրավը պետության եկամուտ դարձնելը հնարավոր է համարում միայն քրեական վարույթն իրականացնող մարմնից մեղադրյալի թաքնվելու կամ առանց թույլտվության այլ տեղանք մեկնելու համար:

«Գրավը պետք է և՛ խոչընդոտելու, ևև թաքնվելու դեպքում կիրառվի»,- ասաց Քոչարյանի պաշտպաններից Արամ Վարդևանյանը՝ հղում կատարելով ՍԴ որոշմանը:

Վերջինս հիշեցրեց, որ նախկինում իրենք Քոչարյանին գրավի դիմաց ազատ արձակելու միջնորդություն է ներկայացրել, որը դատավոր Աննա Դանիբեկյանը մերժել է: Դատարանը գտել է, որ թեև գործի քննությանն ամբաստանյալ Քոչարյանի կողմից խոչընդոտելու ռիսկը նվազել է՝ այդպիսի ռիսկ, այնուամենայնիվ, առկա է:

Ըստ պաշտպանի՝ նկատի ունենալով, որ Սահմանադրական դատարանի հայտնած իրավական դիրքորոշման լույսի ներքո, ըստ էության, գրավը կարող է զսպել նաև գործի քննությանը խոչընդոտելու ռիսկը, ուստի Քոչարյանի նկատմամբ գրավ կիրառելու նոր միջնորդություն են ներկայացնում:

Արամ Վարդևանյանը նշեց, որ նախորդ անգամ, երբ քննարկվել է գրավի միջնորդությունը, որոշակի հանգամանքներ պատշաճ ուշադրության չեն արժանացել, օրինակ՝ այն, որ ՍԴ-ն վարույթ է ընդունել Քոչարյանին վերագրվող Քրեական օրենսգրքի 300.1 հոդվածի սահմանադրականության հարցի վերաբերյալ դիմումը, այն, որ հոկտեմբերի 11-ին Վճռաբեկ դատարանը վարույթ է ընդունել Քոչարյանի և մյուսների գործի վարույթը կասեցնելու և Սահմանադրական դատարան դիմելու որոշումը բեկանելու դատական ակտի դեմ Քոչարյանի պաշտպանների բողոքը:

Վարդևանյանը հիշեցրեց նաև, որ Քոչարյանի նկատմամբ գրավ կիրառելու միջնորդության քննության ընթացքում մեղադրող կողմը գտել է, որ առկա են նրա թաքնվելու և գործի քննությանը խոչընդոտելու ռիսկեր:

Ըստ Արամ Վարդևանյանի՝ այդ բոլոր ռիսկերը վերացական են:

«Ռիսկերը պետք է ռեալ լինեն, իսկ գործի նյութերից երևում է, որ Քոչարյանը ազատության մեջ գտնվելու ընթացքում չի կատարել քննությունից խուսափելուն, թաքնվելուն ուղղված գործողություն»,- ասաց Արամ Վարդևանյանը:

Վերջինս նշեց, որ դատավոր Աննա Դանիբեկյանը ևս արձանագրել է, որ թաքնվելու ռիսկ չկա, և մեղադրող կողմն այս հանգամանքը չի բողոքարկել:

Ինչ վերաբերում է խոչընդոտելու ռիսկին, Վարդևանյանը նշեց, որ դատախազ Գևորգ Բաղդասարյանը դիրքորոշում է հայտնել, թե այդ ռիսկը պետք է գնահատել՝ նկատի ունենալով նաև ՀՔԾ-ում 2008 թվականին տեղի ունեցած իրադարձությունների առթիվ դեռևս քննվող գործով անձանց վրա հավանական ազդեցությունը:

Ըստ Արամ Վարդևանյանի՝ սույն գործի քննության ընթացքը խոչընդոտելու հանգամանքը չի կարող  դիտարկվել մեկ այլ քրեական գործի քննության ընթացքը խոչընդոոտելու հավանականության համատեքստում: Վարդևանյանը նշեց, որ նման դիրքորոշում հայտնել է նաև դատավոր Աննա Դանիբեկյանը, և մեղադրող կողմն այս հանգամանքը ևս չի բողոքարկել:

Անդրադառնալով Վարդևանյանի խոսքին՝ մեղադրող Գևորգ Բաղդասարյանը նշեց, որ եթե դատավոր Դանիբեկյանի՝ սեպտեմբերի 20-ի որոշումը չի վիճարկվել, դա դեռևս չի նշանակում, որ դատախազությունը համաձայն է դրա պատճառաբանական մասում արված բոլոր հիմնավորումների հետ:

«Մենք շարունակում ենք պնդել, որ առկա են ինչպես քննության ընթացքը խոչընդոտելու, այնպես էլ քննությունից թաքնվելու ռիսկեր»,- ասաց Գևորգ Բաղդասարյանը:

Դատախազի խոսքով՝ օրենքը իրենց թույլ չի տալիս բողոքարկել դատավոր Աննա Դանիբեկյանի  կայացրած որոշման այն հիմնավորումները, որոնց հետ իրենք համաձայն չեն:

Բաղդասարյանն, անդրադառնալով գրավի վերաբերյալ Սահմանադրական դատարանի հայտնած իրավական դիրքորոշմանը, նշեց, որ ՍԴ-ն, այո, արձանագրել է, որ գրավը կարող է լինել քննությանը խոչընդոտելու ռիսկը զսպող միջոց, բայց չի արձանագրել և չէր էլ կարող արձանագրել, որ կոնկրետ գործով գրավի կիրառումը կարող է չեզոքացնել գործի քննությանը խոչընդոտելու ռիսկը:

Դատախազի խոսքով՝ հանգամանքը, որ ազատության մեջ գտնվելու ընթացքում Քոչարյանը գործի քննության ընթացքը խոչընդոտելու քայլին չի դիմել դեռևս բավարար չէ փաստելու, որ այդ ռիսկերը վերացված են: Դատախազը հիշեցրեց, որ այն հինգ ամիսների ընթացքում, երբ Քոչարյանն ազատության մեջ է եղել, դատական կարգով վիճարկվելիս է եղել նրան ազատ արձակելու որոշումը, և ակնհայտ է եղել, որ նրա կողմից որևէ անթույլատրելի գործողությունը բացասական հետևանքներ է ունենալու նրա համար:

Անդրադառնալով Արամ Վարդևանյանի հայտնած դիրքորոշմանն այն մասին, որ Քոչարյանի կալանավորման վերաբերյալ դատախազության մատնանշած ռիսկերը վերացական են, Բաղդասարյանը նշեց, որ կալանավորման հիմքերն ունեն կանխատեսական բնույթ, և պարտադիր չէ, որ ռիսկը գնահատելիս դրա տակ կոնկրետ գործողություններ լինեն, ռիսկերը գնահատելիս պետք է հաշվի առնել անձի ռեսուրսները, կապերը և այլ հանգամանքներ, որոնք բազմիցս ներկայացվել են:

Ըստ Գևորգ Բաղդասարյանի՝ առկա է՝ այս գործով անցնող որպես վկա ներգրավված անձանց վրա ազդեցություն գործելու վտանգ:

«Քննությանը խոչընդոտելու գործողությունները կատարվել են դեռ 2008-ի մարտի 1-ին»,- իր խոսքում նշեց Գևորգ Բաղդասարյանը՝  հիշեցնելով, որ ՀՔԾ-ում քննվում են այլ մեղադրյալների վերաբերյալ գործեր, որոնք դեռևս դատարան չէր ուղարկվել: Ըստ Գևորգ Բաղդասարյանի՝ որքան շուտ այս գործով անցնեն դատաքննության փուլ, այնքան ավելի շուտ կհիմնավորվի իրենց կողմից մատնանշված ռիսկերի առկայությունը:

Միանալով Գևորգ Բաղդասարյանի ներկայացրած դիրքորոշումներին՝ գործի նկատմամբ հսկողություն իրականացնող մեղադրող դատախազ Պետրոս Պետրոսյանն անդրադարձավ Արամ Վարդևանյանի հայտնած այն դիրքորոշմանը, որ դատախազությունը չի բողոքարկել դատավոր Աննա Դանիբեկյանի կայացրած դատական ակտը:

Պետրոսյանը նշեց, որ խափանման միջոցի վերաբերյալ կայացված որոշումը, որը փոխելու, ընտրելու կամ վերացնելու վերաբերյալ չէ, վերադասության կարգով բողոքարկման ենթակա չէ, և Վճռաբեկ դատարանը դրա վերաբերյալ ունի հայտնած իրավական դիրքորոշում: Նշենք, որ դատավոր Աննա Դանիբեկյանի կայացրած որոշմամբ Քոչարյանի խափանման միջոց կալանավորումը մնացել էր անփոփոխ, այսինքն՝ նրա կայացրած դատական ակտը խափանման միջոցը փոփոխելու, ընտրելու կամ վերացնելու մասին չէր:

Անդրադառնալով գրավի կիրառման վերաբերյալ ՍԴ-ի հայտնած դիրքորոշմանը՝ Պետրոսյանը նշեց, որ Սահմանադրությանը հակասող ճանաչված վերոնշյալ դրույթների ուժը կորցնելու վերջնաժամկետը սահմանել է 2020 թվականի ապրիլի 15-ը՝ հնարավորություն տալով Ազգային ժողովին Հայաստանի Հանրապետության Քրեական դատավարության օրենսգրքի վերաբերելի իրավակարգավորումները համապատասխանեցնելու սույն որոշման պահանջներին:

Այսպիսով՝ մեղադրող, ինչպես նաև տուժող կողմն առարկեց Քոչարյանին գրավի դիմաց ազատ արձակելու միջնորդության դեմ, իսկ գործով ամբաստանյալներն ու վերջիններիս պաշտպանները միացան միջնորդությանը: Դատավորը հեռացավ խորհրդակցական սենյակ՝ որոշում կայացնելու, որը կհրապարակվի նոյեմբերի 7-ին: