Հայաստանից միջպետական ուղևորափոխադրում իրականացնող ընկերությունների գերակշիռ մասը ստուգման են ենթարկվել, որի արդյունքում մի շարք տնտեսվարողներ զգուշացվել են խախտումների համար։

Ստուգողներն այս փուլում շրջանցել են Երևանի Նորք-Մարաշ վարչական շրջանի ղեկավարի հետ կապվող և Էջմիածնի նախկին փոխքաղաքապետի ընկերությունները։

«Հայավտոկայարան» ընկերության տնօրենը դիմել է վարչապետին կից Քաղաքաշինության, տեխնիկական և հրդեհային անվտանգության տեսչական մարմնին՝ ներկայացնելով խախտումների բնույթն ու խախտումներ կատարած ընկերությունների տվյալները։ Տեսչության տրանսպորտային անվտանգության վարչությունն էլ, գնալով այդ գրության հետքերով, կանոնավոր փոխադրում իրականացնող 26 կազմակերպության մոտ խախտումներ է հայտնաբերել։ Խախտումները նույն բնույթն ունեն՝ փոխադրողները պայմանագրեր չեն կնքել ավտոկայանների հետ և որտեղից նպատակահարմար են համարել, այնտեղից էլ փոխադրում են կատարել։

«Արտոնյալները»

Տեսչությունն իր ստուգման շրջանակում չի ստուգել Երևան-Մոսկվա կանոնավոր փոխադրում իրականացնող «Բաս Վոյաժ» ընկերությունը: Այս ընկերությունը փոխկապակցված է Երևանի Նորք-Մարաշ վարչական շրջանի ղեկավար Հովհաննես Մանուկյանի հետ։ Չնայած նրան, որ Մանուկյանի պաշտոնական կենսգրությունում գրված է, որ ինքը հիմնադրել է շատ նման անունով մեկ այլ ընկերություն՝ «Բուս Վոյաժ» ՍՊԸ-ն՝ նախորդ տարիներին հանդես է եկել նաև որպես «Բաս Վոյաժ» ՍՊ ընկերության ներկայացուցիչ։ Մանուկյանը և «Բաս Վոյաժ» ՍՊԸ-ի հիմնադիրը ներգրավված են եղել «ԱլբերտՍևինս» բարեգործական կազմակերպությունում։

Երևանի Նորք-Մարաշ վարչական շրջանի ղեկավար Հովհաննես Մանուկյան

«Բաս Վոյաժ» ՍՊԸ-ն Երևան-Մոսկվա ուղղությամբ փոխադրում պետք է իրականացնի «Հյուսիսային» ավտոկայանից, բայց փոխադրում է իրականացնում Երևանի իրենց գրասենյակի մոտից՝ Մատենադարանի հարևանությամբ։

Թե ինչու չի ստուգվել «Բաս Վոյաժ» ՍՊԸ-ն, տեսչությունն իր բացատրությունն ունի։

«2019 թ.-ին տրանսպորտային անվտանգության վարչությունը «Բաս Վոյաժ» ընկերության նկատմամբ վերահսկողություն չի իրականացրել, բայց կազմակերպության ավտոտրանսպորտային գործունեությունը գնահատվել է բարձր ռիսկայնությամբ, 2020 թվականի ստուգումների տարեկան ծրագրով «Բաս Վոյաժ» ընկերությունն ընդգրկվել է տարվա 3-րդ եռամսյակում նախատեսված ստուգման ենթակա օբյեկտների ցանկում»,– փոխանցեց տեսչության հանրային կապերի բաժնի պետ Ելենա Զոհրաբյանը։

Չի ստուգվել նաև Երևան-Թեհրան միջպետական փոխադրող՝ «Վասպուրական-238» ՍՊԸ-ն։ ՏԿ և ենթակառուցվածքների նախարարության տվյալներով՝ հենց այս ընկերությունն է Երևանից Թեհրան փոխադրում կատարողը։ Էջմիածնի նախկին փոխքաղաքապետ, ծնունդով Թեհրանից Վազրիկ Գրիգորյանին պատկանող ընկերության միջոցների վրա արգելանք է դրված։ Բնական է, որ այս պայմաններում ՍՊԸ-ն աշխատեցնելը շահեկան չէր լինի (եկամուտները կկուտակվեին, բայց դրանք օգտագործել չէր լինի)։ Հավանաբար հենց այդ պատճառով էլ «Վասպուրական-238» ՍՊԸ-ն իր անունով փոխադրում չի իրականացնում։ «Հայավտոկայանի» փոխանցմամբ՝ «Վասպուրական-238» ՍՊԸ-ի փոխարեն փոխադրում է իրականացնում «Ուրարտու-17» ՍՊԸ-ն։ Այդ ընկերությունն էլ միջպետական փոխադրող չէ։ Մի խոսքով, եթե տեսչական մարմինը ստուգեր այս փոխադրողների գործունեությունը, վստահաբար էական խախտումներ կհայտնաբերեր։ Բայց չի ստուգել։

«Հայավտոկայարան» ՓԲԸ-ի փոխտնօրեն Ժիրայր Հովասափյան

Ինչո՞ւ և ի՞նչ խախտումներ են անում փոխադրողները

«Հայավտոկայարան» պետական ՓԲԸ-ն Հայաստանի տարբեր քաղաքներում ունի ավտոկայաններ։ Օրենսդրության պարտադիր պայման է՝ միջպետական փոխադրողների երթուղու սկզբնակետը ավտոկայանը պետք է լինի։ Դրանից էլ հետևում է, որ փոխադրողները պետք է պայմանագիր կնքեն ավտոկայանների հետ և ստանան կարգավարի (դիսպետչեր), վարորդին զննող բժշկի, սպասարկման տարածքի և ևս մի քանի այլ ծառայություն։

«Հայավտոկայարան» ՓԲԸ-ի փոխտնօրեն Ժիրայր Հովասափյանի կարծիքով՝ ուղևորափոխադրող ընկերությունները խուսափում են պայմանագրեր կնքել, որպեսզի «Հայավտոկայարան»-ին գումար չվճարեն։

Նա դժվարացավ նշել սպասարկման համար գանձվող գումարի ֆիքսված չափ։ Տարբեր ընկերությունների դեպքում՝ կախված երթուղու ուղղությունից, երթերի քանակից, գանձվող գումարի չափը տարբեր է, հիմնականում համաձայնեցնում են տնտեսվարողի հետ՝ առաջարկելով 2 տարբերակներից մեկը․ առաջին՝ մի երթի ընթացքում ստացված հասույթի որոշակի տոկոսը, երկրորդ՝ 1 հոգու տոմսի արժեքը։

Քաղաքաշինության, տեխնիկական և հրդեհային անվտանգության տեսչական մարմնի նախազգուշական ծանուցումից հետո, մինչ 10-օրյա ժամկետի ավարտը, 26 ընկերություններից 17-ը կնքել են համապատասխան պայմանագրեր։ Պայմանագրեր չկնքած ընկերություններից են՝ «Բաս Վոյաժ» ՍՊԸ-ն, «Վասպուրական-238» ՍՊԸ-ն, «Վագտրանս» ՍՊԸ-ն։ Նախազգուշացում ստացած 26 ընկերություններից 10-ը տեղական փոխադրողներ են, մյուսները՝ օտարերկրյա։

Տնտեսվարողները խուսափում էին պաշտոնական որևէ պատասխան տալ, բայց մեզ հետ զրույցում ասում էին, որ «Հայավտոկայարան»-ը չի մատուցում այն ծառայությունները, որի դիմաց գումար է գանձում։ Ստացվում է, որ տնտեսվարողը պետք է գումար վճարի, բայց դրա դիմաց չստանա ծառայություն կամ ստանա անորակ ծառայություն։ Պայմանագրում նշված կետերը ուղղակի մնում են թղթի վրա, դրանք չեն գործում։ Փոխադրողները դժգոհում են նաև անկանոն փոխադրում իրականացնողներից և չվերահսկվող տնտեսվարողներից, որոնք լիցենզիայի բացակայության պայմաններում կարողանում են ցածր արժեքով տոմսեր առաջարկել և առանց հարկ վճարելու՝ մրցել հարկ վճարողների հետ։

Նրանցից ոմանք նաև նշում էին, որ օրենքը պետք է գործի բոլորի համար, եւ եթե պետք է պահպանվի սկզբնակետն ու վերջնակետը, կանոններին պետք է հետևեն բոլոր տնտեսվարողները։

Գլխավոր լուսանկարում՝ Վազրիկ Գրիգորյանը և Հովհաննես Մանուկյանը (ձախից աջ)