Այն ժամանակ, երբ եվրոպական բազմաթիվ երկրներ կորոնավիրուսի պանդեմիայի պատճառով հայտարարել են արտակարգ դրություն, Արևելյան Եվրոպայի աջ պահպանողական ուժերը ստեղծված իրավիճակն օգտագործում են սեփական ազդեցության հզորացման և ընդդիմախոսների դեմ պայքարի համար։ Այս մասին գրում է «Դոյչե Վելլե»-ի (Deutsche Welle, DW) ռուսական ծառայությունը:

Այսպես, մարտի 30-ին Հունգարիայի խորհրդարանը ընդունել է մի օրինագիծ, որն արտակարգ դրության ժամանակ վարչապետ Վիկտոր Օրբանին տալիս է լիազորությունների մեծ շրջանակ։ Իսկ Լեհաստանում, որտեղ մայիսի 10-ին պետք է տեղի ունենային նախագահական ընտրությունները, արագ ընթացակարգով ընտրական օրենսգրքում ընդունել են նոր փոփոխություններ, որոնք մեծ թվով լեհերի հնարավորություն են տալիս քվեարկել հեռավար։

Համաձայն նոր օրենքի՝ Հունգարիայի վարչապետ և իշխող «ՖԻԴԵՍ-Հունգարական քաղաքացիական միություն» ազգայնական կուսակցության առաջնորդ Վիկտոր Օրբանը կկարողանա միանձնյա կառավարել երկիրը՝ հրամանների և դեկրետների միջոցով, իսկ կառավարությունը, առանց խորհրդարանի համաձայնության, կկարողանա ցանկացած ժամկետով երկարաձգել արտակարգ դրությունը։ Օրենքը կառավարությանը նաև հնարավորություն կտա դադարեցնել որոշակի օրենքների գործունեությունը և կիրառել COVID-19 նոր կորոնավիրուսի պանդեմիայի դեմ պայքարի «բացառիկ միջոցներ»։ Բացի այդ, փաստաթուղթը նախատեսում է կարանտինի խախտման և կորոնավիրուսի վերաբերյալ կեղծ տեղեկատվության տարածման համար պատիժ։

Ընդունված օրինագիծն անմիջապես քննադատության է ենթարկվել ոչ միայն Հունգարիայում, այլև ամբողջ Եվրոպայում։ Եվրոպայի Խորհրդի գլխավոր քարտուղար Մարիա Պեյչինովիչ-Բուրիչը ընդգծել է, որ կազմակերպության բոլոր անդամ պետությունները պետք է հավատարիմ մնան ժողովրդավարության հիմնական սկզբունքներին, արտակարգ դրության անժամկետ և չվերահսկվող ռեժիմը չի կարող այդ ապահովել։

Եվրախորհրդարանի պատգամավորական խումբը, որի կազմում են սոցիալ-դեմոկրատ պատգամավորները, «կանաչները» և ձախերը, նույնպես կարծում է, որ հունգարական նոր օրենքը լուրջ վտանգ է ժողովրդավարության և իրավունքի գերակայության նկատմամբ։ Գերմանիայից ընտրված պատգամավոր, «կանաչների» խմբակցության անդամ Սերգեյ Լագոդինսկին նշել է.

«Մենք որևէ պարագայում չպետք է հաշտվենք կորոնավիրուսի բռնապետության հետ։ Աշխարհում որևէ արտակարգ իրավիճակ չի կարող արդարացնել անորոշ ժամկետով խորհրդարանին իշխանությունից հեռացնելը»։

«Լրագրողներ առանց սահմանների» իրավապաշտպան կազմակերպությունը նույնպես քննադատել է ընդունված օրինագիծը։ Կազմակերպության գործադիր քարտուղար Քրիստիան Միրը հայտարարել է, որ Վիկտոր Օրբանը չարաշահել է ճգնաժամային իրավիճակը՝ փորձելով բացարձակ իշխանություն հաստատել հունգարական ԶԼՄ-ների վրա։ Իրավապաշտպանը կարծում է, որ օրենքը հետամուտ է լռեցնել երկրի վերջին անկախ լրագրողներին։

Քննադատները մտահոգ են, քանի որ Օրբանի օրինակին կարող են հետևել արևելաեվրոպական մյուս երկրների ազգայնականները և պոպուլիստները։ Նման տենդենց նկատվում է Լեհաստանում, որտեղ իշխող «Օրենք և արդարություն» (PiS) ազգային-պահպանողական կուսակցությունը ձգտում է չեղարկել մայիսի 10-ին նշանակված նախագահական ընտրությունները։

Փորձագետների կարծիքով՝ մայիսին ընտրությունների անցկացումը մեծացնում է գործող նախագահ Անջեյ Դուդայի ընտրվելու հավանականությունը։ Միևնույն ժամանակ ընտրությունների աշուն տեղափոխումը կարող է բացասաբար ազդել ընտրողների քաղաքական տրամադրությունների վրա։

Որպեսզի խուսափեն ընտրությունների հետաձգումից՝ PiS-ը մարտի 28-ին երկրի ընտրական օրենսգրքում իրականացրել է հապճեպ փոփոխություններ, որը հնարավորություն կտա 60-ից բարձր և կարանտինում գտնվող անձանց հեռավար կարգով մասնակցել ընտրություններին։ Վարշավայի համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետի պրոֆեսոր Ռիչարդ Պիոտրովսկիի խոսքերով՝ կուսակցության գործողություններն էականորեն հակասում են երկրի սահմանադրությանը։ Լեհաստանի սահմանադրության համաձայն՝ ընտրական օրենսգրքում թույլատրելի է փոփոխություն իրականացնել միայն նախագահական ընտրություններից առնվազն վեց ամիս առաջ։ Ավելի ուշ, ընդունված փոփոխությունները մերժվել են Լեհաստանի Սենատի կողմից։

Զուգահեռաբար, համաձայն հարցումների, ընտրությունների հետաձգման օգտին կողմ է արտահայտվել Լեհաստանի բնակչության շուրջ 70 %-ը։ Նույն միտքը կիսում է նաև Պիոտրովսկին։ Polska Press լրատվական գործակալության տված հարցազրույցի ժամանակ նա հայտնել է, որ մայիսին ընտրությունների անցկացումը մեծ ռիսկի տակ կդնի հանրության առողջությունը։ Լեհաստանում այս պահին արգելված է երկու անձից ավելի խմբերի հավաքը։ Ընտրությունների հետաձգման ևս մեկ փաստարկ է ընդդիմադիր թեկնածուների կողմից ընտրական քարոզարշավի դադարեցումը, որպեզի չխոչընդոտվի կորոնավիրուսի համաճարակի դեմ պայքարը։ Ընդդիմադիր քաղաքական գործիչներն աշխատում են տնից, իսկ թեկնածուները չեն անցկացնում քարոզարշավ։ Նախագահ Անջեյ Դուդան անխոչընդոտ կարողանում է ճանապարհորդել երկրում և ունի անսահմանափակ հասանելիություն պետական հեռուստատեսությանը։

Այն դեպքում, եթե կառավարությունը հրաժարվի հետաձգել ընտրությունները, ընդդիմությունն ընտրողներին կոչ է արել բոյկոտել դրանք։ «Եկեք բոյկոտենք այդ ընտրությունները, ձեր կյանքն առավել կարևոր է»,- հայտարարել է նախագահի ընդդիմադիր թեկնածու Մալգոժատա Կիդավա-Բլոնսկայան։ Քաղաքական գործիչը նշել է, որ ստեղծված իրավիճակում նախագահական ընտրությունների կազմակերպումը հանցագործություն է։

Լուսանկարում` Հունգարիայի վարչապետ Վիկտոր Օրբանը / © Getty Images