Քաղաքացիները դժգոհում են, որ դժվարանում են լրացնել կառավարության սոցիալական աջակցության ծրագրերի դիմումները, լրացնելուց հետո էլ՝ օրերով պատասխան չեն ստանում։ Մի մասի համար էլ այս ծրագրերը ամբողջությամբ դառնում են անհասանելի տարրական պայմանների՝ ինտերնետի բացակայության պատճառով։ Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության նախաձեռնությամբ, հնարավոր է,  որոշ պայմաններ ավելի դյուրին դարձվեն։

Հայաստանի կառավարությունը կորոնավիրուսի բացասական հետևանքները մեղմելու համար մի  շարք ծրագրեր է մշակել, որոնք բաժանված են երկու խոշոր ուղղությունների՝ սոցիալական և տնտեսական։ Եթե տնտեսական ծրագրերից հիմնականում օգտվում են անձինք, որոնք այս կամ այն կերպ առնչվել են հաշվապահության հետ, ձեռնարկատերեր են ու օգտվել են օնլայն բազմաթիվ համակարգերից, կարողանում են հեշտ մուտք գործել ծրագրեր ու լրացնել անհրաժեշտ տվյալներն ու դիմումները, ապա՝  սոցիալական ծրագրերի պոտենցիալ շահառուներից շատերի համար օգտվելու կարգը բավականին անհասկանալի է ու խրթին։  

Չթերագնահատելով աջակցության այս ծրագրերի կարևորությունը՝ պետք է փաստենք, որ դրանք շահառուների համար հնարավորինս հասանելի դարձնելու ոչ լավագույն եղանակներն են ընտրված։ Որոշ դեպքերում հաշվի չեն առնված բնակչության լայն շարտերի հնարավորություններն ու գիտելիքները։ 

Տարբեր հարթակներում քաղաքացիները բողոքում են, որ դժվարանում են լրացնել սոցիալական աջակցության ծրագրերի դիմումները, լրացնելուց հետո էլ՝ օրերով պատասխան չեն ստանում։ «Ինչպե՞ս իմանամ 9-րդ միջոցառման դիմումի մերժման պատճառը», «Բարև Ձեզ, կասե՞ք 9-րդ միջոցառման արդյունքները լրացնելուց հետո, քանի օր անց է գալիս պատասխանը», «Ինչպե՞ս իմանամ 9-րդ միջոցառման դիմումը մերժվե՞լ է, թե՞ հաստատվել», «Ինչպե՞ս կարող ենք ինքնամեկուսացման պայմաններում իմանալ երեխայի ՀԾՀ-ն». սրանք ֆեյսբուքյան փակ խմբերից մեկում տեղադրված ամենաթարմ գրառումներներից են։ Այս ցանկը կարելի է  երկար շարունակել։ Եվ սա միայն այն քաղաքացիներն են, որոնք օնլայն տիրույթում են փորձում գտնել հարցերի պատասխանները։

Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության պաշտոնական կայքում հրապարակված է սոցիալական աջակցության հինգ ծրագիր։ Դրանցից երեքի պարագայում բավական է լրացնել անուն, ազգանուն և հանրային ծառայությունների համարանիշը՝ ՀԾՀ-ն, ապա մյուս երկուսի պարագայում դիմում է լրացվում, որի համար անհրաժեշտ է ունենալ էլեկտրոնային փոստ, լրացնել ծնողների ու երեխաների տվյալները։  Այս ամենն արվում է օնլայն եղանակով։ 

Այսինքն՝ սոցիալական այս ծրագրերից օգտվելու համար առաջին հերթին հարկավոր է տարրական պայման՝ ինտերնետ։ Այստեղ արդեն բազմաթիվ պոտենցիալ շահառուներ փաստի առաջ են կանգնում։ Ոչ ոքի համար գաղտնիք չէ, որ ոչ բոլորն են Հայաստանում ապահովված ինտերնետով։ 

Դիմումներ լրացնելիս ու շահառու լինելու մասին տեղեկությունները ստանալու համար քաղաքացիները նաև խնդրի առաջ են կանգնում այլ տեխնիկական հարցերում՝ սկսած  նրանից, որ չգիտեն ինչ է ՀԾՀ-ն, վերջացրած էլեկտրոնային փոստից օգտվելով։

Օրինակ՝ 9-րդ ծրագրից օգտվելու համար հարկավոր է դիմում լրացնել, որի առաջին քայլը՝  էլեկտրոնային փոստով գրանցվելն ու կոդ ստանալն է, որից հետո նոր պոտենցիալ շահառուն լրացնում է իր և երեխաների տվյալները։ Հիշեցնենք, որ այս ծրագրի շրջանակներում շահառու են մինչև 18 տարեկան երեխա (երեխաներ) ունեցող ընտանիքները, որոնք բավարարում են  որոշակի պայմանների։ Աջակցությունը տրամադրվում է միանվագ դրամական վճարի ձևով՝ յուրաքանչյուր երեխայի համար 26 500 դրամ գումարի չափով` անկանխիկ։ 

Հարցին՝ թե՞ ինչ պետք է անի այս ծրագրերի պոտենցիալ շահառուն, որն այսօր չունի ինտերնետ, էկելտրոնային փոստ և այլն, Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարի մամուլի քարտուղար Սոնա Մարտիրոսյանը «Հետք»-ի հետ զրույցում պատասխանեց, որ ներկայում նախարարությունը քննարկում է նրանց համար ծրագիրը հասանելի դարձնելու հարցը։

«Հնարավոր է՝  եկող շաբաթվանից ստեղծվի արագ արձագանքման խումբ, որը կուսումնասիրի ծրագրերով ստացված բոլոր մերժումները, ինչից հետո, եթե մերժման հիմքը քաղաքացու կողմից սխալ կամ թերի ներկայացված տվյալները լինեն, խումբը կկապվի քաղաքացու հետ, կօգնի դիմումը ճիշտ լրացնել: Սակայն այսօր էլ նշված քաղաքացիները կարող են զանգահարել 114 կամ 011300114 հեռախոսահամարներով, թույլ տան օգտվել իրենց տվյալներից, հաղորդել այդ տվյալները և խմբի ներկայացուցիչները նրանց փոխարեն կպարզեն՝ արդյոք նրանք հանդիսանում են այս կամ այն ծրագրի շահառու: Ինչ վերաբերում է դիմումները լրացնելու ընթացակարգին, այստեղ բարդություններն ավելի շատ են՝ կապված քաղաքացու կողմից մի շարք փաստաթղթերի կցման հետ, սակայն այս դեպքում ևս լուծումներ ենք փնտրում: Օրինակ՝ առաջիկա օրերին կգործարկեն էլեկտրոնային փոստին զուգահեռ՝ կարճ հաղորդագրության՝ sms-ի միջոցով դիմումի պատասխանը կամ հսկիչ կոդը ստանալու հնարավորությունը՝ այն քաղաքացիների համար, ովքեր էլեկտրոնային փոստի հասցե չունեն»,- ասաց Սոնա Մարտիրոսյանը։

Հեռուստատեսությամբ և համացանցում նախարարությունը բացատրական հոլովակներ է շրջանառում, որոնք պարզաբանում են, թե ովքեր կարող են լինել ծրագրի շահառուներ։ Այդ հոլովակները բավականին մատչելի լեզվով ու վիզուալ ներկայացնում են ծրագրերը, սակայն քաղաքացիների մի մասը  խնդիրների առաջ է կանգնում, երբ իրեն համարելով այս կամ այն ծրագրի շահառու, փորձում է օգտվել այդ ծրագրերից։

Ծրագրերը հաճախ խափանվում են, դիմում լրացրած քաղաքացիները օրերով պատասխան չեն ստանում, նախարարության թեժ գիծը հաճախ զբաղված է

Խնդրի առաջ են կանգնում նաև նրանք, ովքեր հաջողությամբ լրացրել են հայտերը։ Քաղաքացիները, որոնք հաջողությամբ լրացնում են հայտերը, երկար ժամանակ պատասխան չեն ստանում ոչ նախարարությունից, ոչ էլ՝ բանկից, որին նշել են գումարը ստանալու համար։ 

Այս հարցով առավել հաճախ բողքներ են հնչում 9-րդ ծրագրի վերաբերյալ։ «Դիմումը մի կերպ լրացրել եմ երեք օր առաջ։ Համակարգը ցույց է տալիս, որ դիմումը տվյալների ստուգման փուլում է ու մինչև հիմա ես պատասխան չեմ ստացել»,- ասում է երկու անչափահաս երեխաների մայր Շուռան։

Երկու օր շարունակ նա զանգել է Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության կայքում նշված թեժ գծի համարն ու միայն այսօր առավոտյան է կարողացել կապ հաստատել օպերատորի հետ. «Երկու օր է` զանգում եմ։ Զանգը գնում է, զգուշացվում է, որ ձայնագրվում է, սոցիալական ծրագրերի համար սեղմում եմ 1-ը ու միշտ նույն պատասխանը լսում ՝ գիծը զբաղված է։ Բազմաթիվ անգամ ու տարբեր ժամերի զանգել եմ։ Միայն այսօր կարողացա մի կերպ խոսել, բացատրեցի, որ երեք օր առաջ դիմում եմ  լրացրել, պատասխան չեմ ստացել։ Պատասխանող կինն ասաց, սպասեք անպայման պատասխանի։ Բայց թե երբ կա, նա էլ չկարողացավ ասել»։  

Երեխայի ՀԾՀ-ն պարզելը խնդիր է. հնարավոր է՝ այս պահանջը հանվի ծրագրի դիմումից

Սոցիալական աջակցության ծրագրերին մասնակցելու դիմում գրելիս ծնողներից պահանջվում է նաև երեխաների հանրային ծառայությունների համարանիշը՝ սոցիալական քարտի համարը։ Մի շարք ծնողներ չունեն այդ համարը՝ կորցրել են երեխայի սոցիալական քարտը, կամ երբևէ ուշադրություն չեն դարձրել գործարքների կատարելիս ինչ համար է ֆիքսվում և այլն։ 

Այն պարզելու մի քանի եղանակներ կա, որոնից ամենաուղիղ ճանապարհը ոստիկանության անձնագրային բաժանմունք գնալն ու այդ համարը ստանալն է։ Սակայն, այստեղ էլ մյուս խնդիրն է առաջանում ՝ անձնագրային բաժանմունքներն աշխատում են սահմանափակ ժամերով։  

Մեր տեղեկություններով՝ այս օրերին Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարությունը բազմաթիվ բողոքներ է ստացել ծնողներից։ Քննարկվում է՝ նշված ծրագրի դիմումի ձևից հանել երեխայի ՀԾՀ-ի պահանջը։ Չի բացառվում, որ դա արվի հենց այսօր։