Արարատի մարզի ասորական Վերին Դվին համայնքի սկզբնամասում սև ժապավեն է կախված. Արցախի դեմ Ադրբեջանի սանձազերծած պատերազմի հետևանքով զոհվել է համայնքի բնակիչ, ժամկետային զինծառայող Թորգոմ Սայադյանը:

Վերին Դվինի համայնքապետ Լյուդմիլա Պետրովան «Հետք»-ի հետ զրույցում ասաց, որ գյուղը ցնցված է, բայցեւ հպարտ են, որ տղան զոհվել է գիտակցաբար՝ իրեն նվիրելով հայրենիքի սահմաններն ամուր պահելու գործին: Երկու եղբայր ծառայել են միասին, և Թորգոմը մահացել է եղբոր ձեռքերի վրա:

Սայադյանների ընտանիքում մեծացել է 8 երեխա, որոնցից 5-ը՝ տղա: Երկար ժամանակ ապրել են Ռուսաստանի Դաշնությունում, սակայն տղաները ցանկացել են ծառայել Հայաստանում, ինչի համար էլ վերադարձել են:

Հայաստանի Գիտությունների ազգային ակադեմիայի պատմության ինստիտուտի ավագ գիտաշխատող, ցեղասպանագետ, ասորական համայնքի ներկայացուցիչ Անահիտ Խոսրոևան մեզ հետ զրույցում ասաց, որ ասորի տղաների թիվը սահմանին անցնում է 100-ից: Նրանց մեջ կան ժամկետային և պայմանագրային զինծառայողներ, ինչպես նաև՝ կամավորականներ:

Տիկին Խոսրոևան նշեց, որ պատերազմի առաջին օրից՝ սեպտեմբերի 27-ից մինչ այժմ զոհվել է 5 ասորի: Վիրավորում է ստացել 9 հոգի, որոնցից մեկն ապաքինվել է ու կրկին վերադարձել ռազմի դաշտ:

Վերին Դվին գյուղը հիմնադրվել է 1828թ.-ին: Մինչ այդ՝ 1805թ.-ին, ասորի 20 ընտանիք Թուրքիայի Մամդսան բնակավայրից տեղափոխվել է Հայաստան և բնակություն հաստատել Արտաշատի շրջանում: Նշվում է, որ Թուրքիայից ասորիների բուն տեղափոխման պատճառը եղել է թուրք ֆեոդալների ծայրաստիճան դաժան և անմարդկային վերաբերմունքը: Ասորիների երկրորդ ներգաղթը Հայաստան տեղի է ունեցել 1826-1828թթ. ռուս-պարսկական պատերազմի ընթացքում, Թուրքմենչայի պայմանագրով: 

«Մենք էլ ենք հայրենիք կորցրել, գիտենք՝ դա ինչ բան է: Հայրենիք կորցնելուց հետո, եթե ապրում ես, ուրեմն լրիվ մերկ ես, առանց թևերի ու մեջքի: Ապրելով Հայաստանում արդեն 200 տարի՝ այս հողը համարել ենք մեր սուրբ երկիրը, պատրաստ ենք հայ ժողովրդի պես պայքարել ոխերիմ թշնամու դեմ մեր հայրենի սահմանները պաշտպանելու համար»,-ասում է Վերին Դվին համայնքի ղեկավար Լյուդմիլա Պետրովան:

Համայնքապետը նշում է, որ ասորիները շատ լավ են ճանաչում թուրքին, քանի որ իրենք ևս 1915-1918թթ., 1933 թվականին և դրանից հետո ցեղասպանության են ենթարկվում նրանց կողմից:

«Լիահույս ենք, որ կհաղթենք չար, ոխերիմ թշնամուն: Բոլոր ազգերի մեջ լավն ու վատը կա, բայց թուրքերի չարությունը սահմաններ չի ճանաչում: Նրանց երեխանեը մեղավոր չեն, փոքրուց նրանց սերմանում են ատելություն և գազան են մեծացնում: Պետք է քայլեր ձեռնարկվեն, որ վերջ դրվի այդ ատելությանը, ինչը կործանարար հետևանքներ կարող է ունենալ»,-հավելում է Լ. Պետրովան:

Համայնքապետը որպես մայր դիմում է սահմանում կանգնած զինվորին, հորդորում է չվհատվել, արժանապատիվ պայքարել ու վերադառնալ իրենց մայրերի մոտ:

«Մենք հպարտ ենք մեր տղաներով: Բոլորին կարելի է համարել հերոսներ, որովհետև գիտակցում են, թե ում դեմ են կանգնած՝ և’ քանակով, և’ զենքի առումով: Եթե մենք ունենայինք այդքան զենք, զինամթերք, քանակով շատ լինեինք, մեզ ընդամենը 4-5 ժամ էր պետք լինելու նրանց ծնկի բերելու համար»,-հավելում է Լ. Պետրովան:

Համայնքապետը նշում է, որ պետք է զարկ տալ ծնելիությանը և ավելացնել բնակչության թիվը: Նույնիսկ իր ամուսնուն է դիմել, որպեսզի այլ կանանցից երեխաներ ունենա:

«Ամուսնուս ասում եմ՝ գնա 2-3 կին բեր, թող երեխա ունենան: Սա ի՞նչ է, ամեն մեկս 1-2 երեխա ենք ունենում, իսկ նրանք ավելանում ու ավելանում են: Անկեղծ եմ ասում,  ամուսնուս նման առաջարկ արել եմ»,-հավելում է ասորական համայնքի ղեկավարը:

«Հետք»-ն արդեն անդրադարձել է պատերազմական օրերին ասորիների աջակցությանը: Գրել էինք նաև Վերին Դվին համայնքի դպրոցահասակ երեխաների նախաձեռնության մասին: Մեկ տասնյակ երեխաներ համայնքապետարանի դիմաց մանդարին և արքայանարինջ էին վաճառում, որպեսզի գումարը փոխանցեն «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամին:

Լյուդմիլա Պետրովան ասաց, որ Վերին Դվին համայնքի ասորիները շատ համախմբված են և կարողանում են ուժերը կենտրոնացնել՝ բանակին օգնություն ուղարկելու, կամավորագրվելու հարցերում: Բացի այդ, կապի մեջ են արտերկրում բնակվող ասորիների հետ: Ինչպես սփյուռքի հայկական համայնքները, այնպես էլ ասորիները համախմբված են եկեղեցու շուրջ: Հենց եկեղեցու միջոցով են կատարում իրենց աջակցությունը:

Գլխավոր լուսանկարում՝ Վերին Դվինի համայնքապետ Լյուդմիլա Պետրովան