Դեռ նախորդ տարի գրել էինք, որ Հայաստանում ռոբոտաշինության միջազգային կենտրոն է բացվելու: Այն ոչ միայն մասնագետներ է պատրաստելու եւ զարգացնելու գիտահետազոտական ուղղությունն այդ ոլորտում, այլեւ միջազգային փորձն է բերելու Հայաստան:

Կենտրոնի նպատակների թվում են Հայաստանի գիտության զարգացմանը, Հայաստանի եւ սփյուռքի գիտնականների համագործակցությանն աջակցելը, գիտական կադրերի պատրաստումը, գիտական դասընթացների ու համաժողովների անցկացումը: Մյուս կողմից՝ այն լավ շարժում կարող է դառնալ ռոբոտաշինական լաբորատորիաներ հիմնելու համար:

Այս կենտրոնի ստեղծումը Հայ մշակութային եւ գիտական ընկերակցության (ASOF) նախագծերից էր: Արդեն որոշվել է, որ կենտրոնը կգործի ոչ թե առանձին, այլ կլինի ASOF-ի «Center for Intelligent Computing»-ի (CIC) մասնաճյուղ:

ASOF-ի անդամներից Կարեն Եղիազարյանը «Հետքի» հետ զրույցում նշել է, որ կենտրոնը վերջնական կազմավորման փուլում է: Եղիազարյանը Ֆինլանդիայի Տամպերեի համալսարանի պրոֆեսոր է, տեխնիկական գիտությունների դոկտոր:

ASOF-ի կայքից տեղեկանում ենք, որ նոր կենտրոնը լինելու է կրթական եւ հետազոտական բնույթի, կենտրոնանալու է արհեստական բանականության (ԱԲ) հետազոտությունների վրա, որոնք կիրառվում են լեզվական մոդելների, ռոբոտաշինության, կյանքի մասին գիտությունների եւ քիմիայի բնագավառներում: Կենտրոնը տեղակայվելու է Երեւանի պետական համալսարանում:

Կարեն Եղիազարյանը նշում է, որ կենտրոնը նաեւ կներգրավվի միջազգային համագործակցության մեջ: Մասնագետներ են հրավիրելու թե՛ Հայաստանից, թե՛ սփյուռքից, եւ նպատակը տեղական կադրերի պատրաստումն է: Առաջին շրջանում, հավանաբար, 2-3 պրոֆեսոր կհրավիրեն՝ կենտրոնի որդեգրած ուղղությունները զարգացնելու համար:

Կենտրոնը սկզբից պետական եւ դրամաշնորհային ֆինանսավորմամբ է գործելու, սակայն, ըստ «Հետքի» զրուցակցի, մի քանի տարի անց ինքնաֆինանսավորման կանցնի: Սերտ համագործակցություն պիտի լինի դպրոցների հետ:

Ըստ Կ.Եղիազարյանի՝ կենտրոնի պաշտոնական բացումը հավանաբար կլինի հաջորդ տարվա ընթացքում: Հույս ունի, որ դա տեղի կունենա գարնանը:

-Կենտրոնի գործունեությունը արհեստական բանականության մասով կարելի է դիտարկել երկու կողմով՝ զուտ արհեստական բանականության զարգացում, եւ երկրորդ՝ ԱԲ-ի օգտագործումը տարբեր ոլորտներում: Կենտրոնը տարբեր ծրագրեր կունենա ուսուցման ու հետազոտման մասով: Այստեղ աշխատելու եկողները պիտի կադրեր պատրաստեն բակալավրիատի, մագիստրատուրայի, ասպիրանտուայի համար:

Պիտի ստեղծվի էկոմիջավայր, որտեղ կգործեն տարբեր ընկերություններ, եւ կլինի համագործակցություն նրանց հետ: Եթե խաղի կանոնները ճիշտ գրված լինեն, մարդիկ ավելի հեշտ կաշխատեն իրար հետ: Հիմա, ցավոք սրտի, այդ ամենը դեռ չկա: Ամեն մեկն իր առանձին խնդիրն է լուծում, որովհետեւ, կարծես, պայքարում են միմյանց դեմ: Միասնություն է պետք: Ամենամեծ բանը դա է:

20-30 տարի հետ ենք ընկել: Տեսեք՝ կադրերի ինչքան մեծ արտահոսք է եղել: Տարբեր կենտրոններ կան, որոնք աշխարհում առաջատար դիրքերում են, որտեղ աշխատում են նաեւ հայ գիտնականներ՝ անուն եւ դրամաշնորհներ բերելով այդ համալսարաններին: Նրանք կենտրոնացած չեն Հայաստանում, միայն գալիս-գնում են:

Հիմնական աշխատող ուժը գնացել է: Նպատակ ունենք Հայաստան բերել այն նոր սերունդը, որ գնացել է, որպեսզի այստեղ պրոֆեսորություն անեն: Պիտի հավաքել այն գիտական ներուժը, որ ունենք: Դա ամենամեծ խնդիրներից մեկն է:

-Ո՞նց եք տեսնում մարդու ապագան:

-Շատ բարդ հարց է: Ցավոք սրտի, ԱԲ-ն ամեն տեղ գլուխ է բարձրացնում, շատ մեծ նեգատիվ դեր է խաղում հատկապես ուսանողների վրա: Վաղը կամ մյուս օրը այն գործիքների է վերածվելու, հետո հարց չես տա, թե սա ոնց է լինում, փոխարենը «ChatGPT»-ն քեզ կպատասխանի: Նաեւ մեծ վնաս կարող է տալ, եթե միայն դրա վրա կենտրոնանաս: Այն գիտելիքը, որ հիմա կա, կարող է չօգտագործվել հետագայում: Ռիսկի գործոն կա:

-Այսինքն՝ մարդը երկրորդ պլա՞ն է մղվում: Այդ իմաստով վախ ունե՞ք:

-Բավականին շատ կոնֆերանսներ են կազմակերպվում, որոնց նպատակն ԱԲ-ի անվտանգության մակարդակը բարձրացնելն է: Եթե մի քիչ ավելի լուրջ ծրագրերի մասին ենք խոսում, որոնք օգտագործվում են բժշկության, կենսաբանության մեջ, պետք է եթե ոչ 100, ապա 99,9 տոկոս երաշխիք ունենաս, որ դրանք ճշգրիտ են:

Փաստը մնում է փաստ, որ այսօր հիմնական կոնֆերանսների մեծ մասը, երեւի 90 տոկոսը, ԱԲ-ի հետ է կապված: Մեծ ընկերությունները, ինչպիսիք են «Microsoft»-ը, «Google»-ը, սուպերհամակարգչային մեծ հնարավորություններ ունեն, մոդելներ են ստեղծում: Բայց եթե անհատական է, ամիսներ են պահանջվում ինչ-որ փոքր մոդելի ուսուցման համար, եւ ռիսկ կա, որ այն կարող է չաշխատել: Այդ դեպքում հարց է առաջանում՝ ինչու՞ այդքան ժամանակ ծախսել դրա վրա, եթե կարելի է փոխարենը մի նոր գյուտ անել: Մոդայիկ լինելու գործոնն է խանգարում: Եթե առաջ առաջ «Google»-ին էին հարց տալիս, հիմա «ChatGPT»-ին են հարցնում:

-Ի՞նչ կլինի 5 տարի հետո:

-Հուսանք, որ 5 տարի հետո ավելի լավ կլինի: ԱԲ-ի այս մոդան, հնարավորությունները կսահմանափակվեն, հակառակ դեպքում այն անկառավարելի է դառնալու: Եթե հիմա նայեք պատերազմներն ինչպես են ընթանում, նույն փոքր դրոններով պատերազմները, կարծես համակարգչային խաղեր լինեն: Բայց դա դեռ ցածր մակարդակն է, պատկերացրեք ավելի մեծ դրոններով պատերազմ, որոնք ատոմային ռումբեր կարող են արձակել, ու եթե դրանք ընկնեն մոջահեդների ձեռքը: Մտածելու բան ունենք:

Տես նաեւ՝

• Տնտեսական հետազոտությունների հայկական կենտրոնի բացումը սարերի հետեւում չէ