Օրեր առաջ ՀՀ տրանսպորտի և կապի նախարարությունը հայտարարեց, որ ոմն «Ռասիա ՖԶԷ» ընկերությունը կիրականացնի «Հայաստանի հարավային երկաթուղու» և «Հայաստանի հարավային արագընթաց ճանապարհի» ֆինանսավորումը, նախագծումը, կառուցումը և շահագործումը: Ծրագրի մի մասը կֆինանսավորի պետությունը, իսկ մյուս մասը` «Ռասիա ՖԶԷ»-ն:

Մասնավորապես, Արաբական Միացյալ Էմուրություններում գրանցված ընկերությունը կկառուցի և դրանից հետո 30 տարի կշահագործի Արարատից մինչև Մեղրի ավտոմայրուղին և երկաթգիծը:

Մի կողմ թողնելով մտահոգիչ բազմաթիվ հանգամանքներ` անդրադառնանք մասնավոր ընկերության կողմից Հայաստանի երեք մարզերով անցնող և համարյա 300 կմ երկարություն ունեցող ավտոմայրուղու 30 տարի շահագործման մասին հայտարարությանը:

Ի՞նչ է նշանակում  «մայրուղու շահագործում»

Թեև մեր ականջը սովոր է, որ ավտոմայրուղի շահագործելը նշանակում է այդ մայրուղով երթևեկել, ակնհայտ է, որ նախարարությունը չէր հայտարարելու, որ կառուցողին թույլատրելու է 30 տարի երթևեկել մայրուղով, քանի որ, կարծես, միշտ մայրուղով կարող են երթևեկել բոլորը:

Այստեղ պարզ է դառնում, որ «մայրուղու շահագործում» ասելով` նախարարությունը նկատի ունի այդ մայրուղու տնօրինումը:

Պարզ ասած, դա նշանակում է, որ Արարատից Մեղրի մայրուղին կդառնա վճարովի, հասույթն էլ կգնա ոմն «Ռասիա ՖԶԷ»-ին: Այսինքն` մայրուղու վրա դրվելու են «շլագբաումներ» և մուտքը թույլատրվելու է միայն ինչ-որ վարձ վճարելուց հետո:

Դա հաստատվում է նաև այն հանգամանքով, որ 3 միլիարդ դոլարանոց ծրագրի կեսը ֆինանսավորելու է այդ ընկերությունը և, բնականաբար, ետ պիտի բերի իր ներդրումները: Սա պարզից էլ պարզ է:

Նախարարության լռությունը` համաձայնության նշա՞ն

Այս հարցի շուրջ փորձեցինք պարզաբանումներ ստանալ ՀՀ տրանսպորտի և կապի նախարարությունից: Ոչ մամլո ծառայությունը, ոչ «Հյուսիս-հարավ ճանապարհային միջանցքի ներդրումային ծրագրի իրականացման կազմակերպություն» ՊՈԱԿ-ը, ոչ էլ տրանսպորտի վարչությունը չկարողացան պատասխանել մայրուղու վճարովի/անվճար լինելու բավականին պարզ հարցին:

Ակնհայտ է,  որ եթե կառուցվելիք մայրուղին անվճար լիներ, ապա նախարարությունից զարմանքով և հպարտությամբ կասեին, որ այն անվճար է:

Այլ վարկած

Օբյեկտիվության համար պետք է ասենք, որ հայրենական մամուլում արդեն շրջանառվում է մի վարկած, համաձայն որի «Ռասիա ՖԶԷ»-ի հետ հուշագրի ստորագրումը նախընտրական ֆարս է, և իրականում ոչ մի մայրուղի էլ չի կառուցվի:

Այդ վարկածը հիմնվում է այն հանգամանքի վրա, որ «Ռասիա ՖԶԷ» ընկերության մասին ոչինչ հնարավոր չեղավ գտնել համացանցում, իսկ նախարարության հաղորդագրության մեջ հղում կա Սերժ Սարգսյանի նախընտրական ծրագրին:

Սակայն, հաշվի առնելով ՀՀ պետական համակարգի «լավագույն» ավանդույթները, հնարավոր է, որ «Ռասիա ՖԶԷ»-ն «ատկատ» է վճարել (կամ հենց պետական մի պաշտոնյայի է պատկանում) և մի «փսևդոմայրուղի» կառուցելուց հետո կսկսի Զանգեզուր, Արցախ և Իրան մեկնողներից 30 տարի շարունակ հարկ հավաքել… Իսկ վճարովի մայրուղիները սովորաբար էժան չեն լինում:

Այսպիսով, կարելի է վստահ ասել, որ կամ Արարատից Մեղրի տանող ավտոմայրուղին կկառուցվի և կլինի վճարովի երթևեկության համար, կամ այն ուղակի չի կառուցվի: