Սեդա Գպրանյան-Մելքոնյան 

Դարձեալ Մոնթէին տարեդարձն է: Դարձեալ մեր ըրածին ու չըրածին անդրադառնալու և մենք մեզի հաշիւ տալու ժամանակն է: Սակայն երբ կը մտածեմ անցած ամիսներուն մասին դրական գրեթէ ոչինչ կը տեսնեմ գրանցելու հայ իրականութեան մէջ: Տնտեսական շահերու բացարձակ գերակայութեան պայմաններու մէջ մեզի կը նայի պարպուած երկիր մը՝ որուն բնակչութիւնը հետզհետէ գոյատևման պայմաններ կը փնտռէ ուր պատահի, քանզի «արքունիքը» այդքան ալ հետաքրքրուած չէ, թէ ի՞նչ կը պատահի իր «հպատակներուն»: Գուցէ միակ արձանագրուած շարժումը ձեռքբերուած քանի մը ետքայլն է ի հաշիւ արտագաղթին, ի հաշիւ ընդերկրեայ ջուրերու դատարկման և հաւանական այլ դատարկման գործընթացներու: Մռայլ, շատ մռայլ է մեր ներկան: Յո՞ երթանք... 

1.11.88-ին Մոնթէն կը գրէ ինծի «Վերջին տաս օրերու ընթացքին Գալիֆորնիոյ երեք մոխրագոյն կէտ ձուկերուն մասին լուրերու թողարկումը ցոյց կու տայ մեզի թէ որքան անհաւասարակշիռ կրնան ըլլալ մարդոց առաջնահերթութիւնները:  Ամբողջովին ճիշդ է, որ երեք միլիոն սովահար մարդիկ Սուտանի մէջ, երկու միլիոն Եթովպիոյ մէջ, երկու միլիոն Մոզամպիքի մէջ,  միլիոններ Ափրիկէի մնացած տարածքներուն մէջ, քսանհինգ միլիոն անտուն Պանկլատէշի մէջ, դրամատիրական շահագործումը Պրազիլի մէջ‚ (ինչպէս նաև այլ երկիրներու) քիմիական պատերազմը քիւրտ ժողովուրդին դէմ, և բոլոր միւս պատերազմները և անտանելի վերաբերմունքը մարդ արարածին նկատմամբ ամբողջ աշխարհի տարածքին - առանց անգամ նշելու մեր սեփական ժողովուրդին վիճակը - կը կարծեմ արժանի է աւելի ուշադրութեան քան այդ երեք կէտ ձուկերունը, որոնք ամէն պարագայի անհաւանական է որ գոյատևեն: Անհաւատալի է, թէ  ինչպէ՞ս մարդիկ այդքան պաղ կրնան ըլլալ և այդքան անտարբեր՝ իրարու նկատմամբ: Ի դէպ, բնապահպանական խնդիրները ևս շատ կարևոր են մարդկային կեանքի գոյատևման համար: Այդ երեք կէտ ձուկերը չեն ներկայացներ իսկական բնապահպանական խնդիր մը, ուրեմն գէշ օրինակ են: Խնդրի արմատը տնտեսական և քաղաքական է, բայց նաև դեմոգրաֆիկ է: Իրականութեան մէջ, բնապահպանական խնդիրներու արմատը նոյնն է ինչ այլ խնդիրներունը‚ որոնք կ'ազդեն մարդ արարածին վրայ ինչպէս՝ պատերազմը, շահագործումը, գործազրկութիւնը, բժշկական օգնութեան պակասը, ևայլն, ևայլն: Այս բոլորին աղբիւրը նեղմիտ, կարճաժամկէտ, առանձին տնտեսական հետաքրքրութիւններն են, որոնք ամբողջապէս կը հակասեն ժողովուրդին իսկական շահերուն: Մարդիկ‚ ովքեր նման տնտեսական շահերու ջատագով են, իսկական յանցագործներ են»:

Չեմ կարծեր որևէ բան հարկ է աւելցնել ըսուածին...