
Մաքսիմ Հակոբյան. «Կան տեղեր, որ պիտի դիկտատոր լինես, որ կարողանաս գործերն առաջ տանել»
Մարինե Մարտիրոսյան
Վահե Սարուխանյան
Վերջերս Կապանում լուրեր էին շրջանառվում, որ Կապանի խմելու ջրի ակունքների վայրում` Նոր Աստղաբերդ համայնքի տարածքում, ինչ-որ ընկերություն սկսել է հանքի հետախուզման աշխատանքներ: Այս լուրի հետքերով ուղևորվեցինք Նոր Աստղաբերդ: Համայնքի կազմի մեջ մտնող Աջաբաջ գյուղի տարածքում է գտնվում նաև «Լեռ-Էքս» ՍՊԸ-ին շահագործման իրավունքով պատկանող Հանքասարի հանքավայրը: Ընկերությունը 2012 թ. Սյունիքի նախկին մարզպետ Սուրեն Խաչատրյանից գնել է Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատի գլխավոր տնօրեն Մաքսիմ Հակոբյանը:
Երբ Հանքասարում լուսանկարում էինք տեղանքը, ընկերության աշխատակիցներից մեկը հետաքրքրվեց, թե ովքեր ենք, ինչու ենք եկել: Նրանց ասացինք, որ ուզում ենք լուսանկարել պոչամբարը, որից հետո աշխատակիցը հայտնեց, թե քիչ հետո տնօրինությունն է գալու նշյալ տարածք:
Նրա այս խոսքերից մոտ 7-8 րոպե հետո երեք սև մեքենաներ կանգնեցին նեղ ճանապարհին: Ավտոմեքենաներից առաջինի պատուհանն իջավ, որտեղ, պարզվեց, Մաքսիմ Հակոբյանն էր, ով հարցրեց, թե ինչու ենք եկել, որտեղից ենք, ապա քիչ անց, այս հարցերի պատասխաններն իմանալով, իջավ ավտոմեքենայից: Նրան շրջապատող մարդիկ մյուս երկու ավտոմեքենաներից ևս իջան և կանգնեցին ԶՊՄԿ-ի գլխավոր տնօրենից քիչ հեռու:
Մեր հարցերը Մաքսիմ Հակոբյանին
-Ինչո՞ւ գնեցիք «Լեռ-Էքսը»:
-Որպեսզի աշխատեցնենք:
-Նշվում էր, որ պատրադրանք կար Ձեզ վրա այն գնելու համար:
-Հակոբյան Մաքսիմին ոչ մեկը չի կարող բան պարտադրել: Խնդրել կարող էին, և ես էդ խնդրանքին մշտապես պատրաստ եմ ընդառաջել, բայց պարտադրել չեն կարող:
-Նաև ասում են, որ այդ հանքը շահութաբեր չէ:
-Դրա համար վերցրել ենք, որ շահութաբեր լինի:
-Ճի՞շտ է, որ այդտեղ հարստությունը քիչ է:
-Այո, ճիշտ է, բայց վերցրել ենք, որ սարքենք շահութաբեր: Մենք պրոֆեսիոնալներ ենք, և սա առաջին անգամը չէ: Լավ գիտեք` Կապանի կոմբինատն էլ է Քաջարանի կոմբինատի կառավարիչներով կառավարվել, և վերակենդանացրել ենք, աշխատել է, բոլորդ էլ գիտեք` մինչև հիմա աշխատում է: Ագարակն էլ` նույն ձևով, Քաջարանն էլ` նույն ձևով, դե բնական է դա, և նույն ձևով ուզում ենք աշխատեցնել նաև «Լեռ-Էքսը»: Հիմա կանոնավոր աշխատում է. 350 աշխատատեղ կա` տրանսպորտայինի հետ միասին:
-Պարոն Հակոբյան, կոմերցիոն գաղտնի՞ք է, թե որքանով եք գնել ընկերությունը:
-Այո, չի կարելի հրապարակել, չնայած ես կարող եմ հրապարակել, բայց իմաստ չունի: Դա ի՞նչ է տալու:
-Հետաքրքիր է:
-Թանկ եմ առել, շատ թանկ: Դա ի՞նչ է տալիս: Կամ էժան ենք առել, շատ էժան, բայց դե դրանից ոչ մեկին ոչ օգուտ կա, ոչ վնաս: Ինչի՞ համար ենք առել, հարցնում եք, ես ասեմ. գնել եմ, որպեսզի անպայման աշխատի, որպեսզի 300-400 ընտանիք այստեղ կարողանա աշխատել, կարողանա սնվել: Եվ եթե դուք տեսնում եք, ամեն ինչ արված է. մեծ միջոցներ են ծախսվել` հոսանքատարն անցկացնելու համար: Դա մեզ բացարձակապես պետք չի եղել, բայց բոլոր գյուղերի համար 10.000 կՎտ-անոց հոսանքատար ենք քաշել, դրանից հետո 35.000-անոցն ենք տեղադրել: Հիմա մենք էնպես ենք ուզում անել, որ բացառվի էկոլոգիական անգամ մի փոքր վնասը էս ձորին, որովհետև էս ձորը ես միշտ գնահատել եմ որպես Կապանի լավագույն տարածքներից մեկը: Այստեղ ինչպիսի աշխատանքներն էլ կատարվեն, պետք է այնպես անենք, որ բնությանը փոքր անգամ վնաս չտանք, ընդհակառակը` զարգացնենք:
Էս ձորում մենք կառուցում ենք նաև ջրամբար, որը շատ մեծ օգուտ է թե´ ձեռնարկությանը, թե´ ընդհանրապես էներգետիկ առումով: Շատ մեծ ջրամբար է` 15 մլն խմ ծավալով, որը կնպաստի այս գետի վրա կառուցված կասկադ-հիդրոէլեկտրակայանների աշխատանքին, դրանից բացի ձեռնարկությանը ամբողջ տարին ջրով կապահովի, էնտեղ ձուկ կաճեցնեն նույնիսկ անհատ մարդիկ:
-Դուք չե՞ք աճեցնելու:
-Մենք էլ ենք աճեցնելու: Ես արել էի, մի ժամանակ մոտ 300.000 ձկնիկներ էի լցրել: Ցավոք սրտի, վթար եղավ, դուք գիտեք էդ մասին (վթարը եղել է 2009 թ.- հեղ.), բոլորը գնացին, բայց մենք նորից բերելու ենք լցնենք:
Էս ձորում ուզում ենք ոչխարաբուծությունը զարգացնենք: Քայլեր են արվել. երկու անասնագոմ արդեն վերականգնվել է, գյուղապետերից մեկը, ինչքան գիտեմ, նախաձեռնություն է ցուցաբերել: Դա, իմացեք, արվում է միայն ու միայն, որ ձորը աշխուժացվի, որ մարդիկ գան, զարգացնեն:
-Իսկ «Լեռ-Էքսի» հանքից հանքաքարը արդեն հանո՞ւմ եք:
- Չէ դեռ, լուրջ ուսումնասիրություններ պետք է արվեն, պաշարները հաստատվեն:
-Միայն հետազոտմա՞ն լիցենզիա ունեք:
-Չէ, շահագործման էլ ունենք, բայց առայժմ թույլ չենք տալիս:
-Ինչո՞ւ:
-Չենք ուզում, որովհետև դա կիսատ-պռատ է, պիտի ուսումնասիրությունն ամբողջովին ավարտվի, հետո նոր շահագործենք:
-Պարոն Հակոբյան, վերջին երկու տարիներին ԶՊՄԿ-ի վթարները շատացել են (2013-ի սեպտեմբերին ու նոյեմբերին Արծվանիկի պոչամբարի հոսքաջրերը թափվել էին Նորաշենիկ գետը- հեղ.):
-Ճիշտ հակառակը: Ուրեմն, ես ձեզ ավելին ասեմ: Մենք պարբերական վթարներ ունենք. դրանք 40-50 տարի առաջ կառուցված թունելից են, որը պոչամբարի տակ է: Դա վերացնելու համար լուրջ բաներ են պետք: Ընդգրկել ենք և´ գիտնականներ, և´ մասնագետներ, նույնիսկ արտասահմանից ենք խնդրել-բերել:
Նորաշենիկ գետի հետ կապված կար երկու բան: Մեկը պոչամբարից դուրս եկող պարզվածքների հետ էր կապված, որը բացարձակապես վերացվել է, մյուսը 1970-ականներին կառուցված թունելի միջից է, որը, մեղմ ասած, ճիշտ չի կառուցվել, և հեշտ չի վերացնելը. դու չես կարող մտնել էնտեղ, լրացուցիչ մեթոդներ պետք է մտածել:
-Ինչո՞ւ ԶՊՄԿ-ն թափանցիկ չի աշխատում լրագրողների համար: Մամուլի ծառայություն չունե՞ք:
-Չի լինելու տենց բան:
-Ինչո՞ւ:
-Պետք չի: Դրա կարիքը չկա: Ես հենա ասում եմ` չեմ թողնելու, որ տենց բան լինի:
-Լավ, եթե ես լրագրող եմ և ուզում եմ մի հարց ճշտել ԶՊՄԿ-ից, որտեղի՞ց ճշտեմ:
-Դիմի մասնագետներին, բոլորին, ովքեր որ էդ հարցով զբաղվում են:
-Բայց իրենք միշտ ասում են, որ Ձեզնից պետք է թույլտվություն հարցնեն:
-Էդ շատ լավ է, որ կարգուկանոն կա, առանց ինձ չեն կարա բան անեն: Դա շատ լավ է:
-Բայց դա դիկտատորական մոտեցում չէ՞:
-Կան տեղեր, որ պիտի դիկտատոր լինես, որ կարողանաս գործերն առաջ տանել: Ի՞նչ դիկտատոր, երբ որ մարդուն ասում ես` սենց պիտի անես, ինքը քեզ լսում է, դա կոչվում է դիկտատո՞ր: Ուղղակի լավ մասնագետ ես, ստիպված քեզ լսում են:
-Պարոն Հակոբյան, Լեռնաձորում 2008-ին ուսումնասիրություն էր կատարվել երեխաների շրջանում, և պարզվել էր, որ երեխաների մազերի և եղունգների մեջ ծանր մետաղների անթույլատրելի չափաքանակ կա:
-Դա կարող է ավելի օգտակար է: Հըլը ոչ մեկը չի ապացուցել, թե ինչն է մարդուն օգտակար: ԶՊՄԿ-ի հանքի փեշին ապրող մարդը էսօր 90-100 տարեկան է: Եթե ազդում է, թող նրա վրա ազդի, ոչ թե 12 կմ, 7 կմ հեռավորությամբ ապրող մարդու վրա: Էնտեղ կարող է ինչ-որ բնական բան կա, որը ես իրավասու չեմ, ոչ էլ այդպիսի ինֆորմացիա ունեմ հայտարարելու: Կարող է էնպիսի բան կա, որի արդյունքում նման բաներ ի հայտ են եկել, բայց հստակ կարող եմ հայտարարել` այսօրվա շահագործվող հանքերից Լեռնաձոր գյուղին օգուտից բացի այլ բան չի կարող լինի:
Ապատեղեկատվություն են տարածում, որ երկու գլխով, երկու ոտով, երկու պոզով-պոչով մարդիկ են ծնվում: Դա հենց իրենք` հայտարարողներն են, երևի իրենց ընտանիքներում է դա լինում: Էս տարածքում նման բան չկա: Դեռևս ոչ մի անգամ ոչ մի դեպք չի արձանագրվել:
-Քաջարան գյուղի ճակատագիրն ի՞նչ է լինելու:
-Քաջարան գյուղ չկա, որ ճակատագիր ունենա, կա քաղաք: Քաջարան գյուղը վերացել է 1951 թ., չի եղել այդպիսի գյուղ (Ըստ տարածքային կառավարման նախարարության տեղեկատվության` Քաջարան քաղաքի կառուցումից հետո (1958) գյուղը ներառվեց նրա տարածքում և դադարեց ինքնուրույն վարչական միավոր լինելուց, հանվեց բնակավայրերի ցանկից։ Ի տարբերություն նախկին Օխչի (Ողջի) և Վերին Հանդ բնակավայրերի, որոնց տեղում կառուցվել է քաղաքը, գյուղը պահպանվել էր և գյուղացիների խնդրանքով, 1992 թ.-ին տարանջատվել է Քաջարան քաղաքից՝ կազմավորելով ինքնուրույն բնակավայր։ Անհիշելի ժամանակներից այստեղ բնակավայր լինելու մասին են վկայում հեթանոսական մատուռը, հանքախորշերը, հանքանյութի թափվածքները, ձուլարանների հետքերը։ Դրանք վկայում են, որ դեռևս բրոնզե դարում այստեղ մետաղ են ձուլել- հեղ.):
-Ռաֆիկ Աթայանն այդ գյուղի գյուղապետը չէ՞:
-1992 թ.-ին, երբ մարդիկ սոված էին, հաց չէին գտնում նույնիսկ ապրելու համար, նույն Զանգեզուրի կոմբինատը 5200 հա հող ուներ տարբեր գյուղերում, այդ թվում` 9 համայնք միայն Կապանի տարածքում էր: Իմ նախաձեռնությամբ էդ հողերը ես տվել եմ համայնքներին, որ մարդիկ զբաղվեն հողագործությամբ, և ասել էի, որ երբ պետք լինի, մենք հետ կվերցնենք:
Քաջարանն անօրինական գյուղ է: Ոչ մի իրավական բան չկա, որ ստեղծվել է Քաջարան գյուղը: Մարդկանց թույլ են տվել գնալ-գրանցվել մեր ձեռնարկությանը պատկանող այդ հողերի վրա: Գնացել էին իրենց նախկին տները վերաշինել, որոնց համար իրենք պետությունից հատուկ փոխհատուցումներ էին ստացել մեծ չափերով:
1968 թ. երկրաշարժի ժամանակ մեր ընտանքին էլ է էդպիսի փոխհատուցում ստացել, երբ մեր տունն ավերվել էր: Այդ տարածաշրջանում եղել է 7 գյուղ` Ողջին, Վերին Հանդը, Ատկըզը, Փուխրուտը, Լեռնաձորը, Կաթնառատը, Քաջարանը, որը գյուղ չի եղել, քաղաք է եղել:
-Կառավարության որոշմամբ (28.04.2011)` մի քանի գյուղերում ԶՊՄԿ-ն հողեր էր ստացել, որտեղ աշխատանքներ էիք փորձում սկսել:
-Չենք փորձում, է, ավարտել ենք:
-Քաջարան գյուղում գերեզմանոցի տարածք կա:
-Քաջարան գյուղի գերեզմանոցի տարածքը կապ չունի հանքի հետ:
-Ասում էին, որ ԶՊՄԿ-ն էնտեղ էր ուզում հանք բացել:
-Դե, ես, օրինակ, ասում եմ, որ Նախիջևանում հայերը հազարավոր տոննա ոսկի ունեն…
-Այսինքն` չե՞ք ուզում գյուղի էդ հատվածում աշխատանքներ սկսել:
-Եթե գյուղի էդ հատվածում աշխատանքներ սկսենք, ինչ էլ որ անելու ենք, անելու ենք ի օգուտ գյուղացիների:
-Պարոն Հակոբյան, իսկ Կապանի նախկին մսի կոմբինատի տարածքում ի՞նչ եք կառուցելու:
-Տներ:
-Ասում էին, որ այդ տները կառուցվելու են Քաջարան գյուղի բնակիչների համար:
-Ոչ, բացարձակապես ոչ: Եթե ցանկանան, էլի կարող են գնալ: Դա հատուկ ծրագիր է լինելու, որը ճապոնացիներն են նախագծում:
-Նշվում է, որ ԶՄՊԿ-ի արտադրության ծավալները մեծացել են: Մտավախություն չունե՞ք, որ եկող սերունդներին պաշար չի մնա:
-150 տարվա պաշար կա: Ես ձեզ ավելին ասեմ` ես հիմա պնդում եմ անընդհատ, որ մենք ինչքան հնարավոր է շուտ վերցնենք, որովհետեւ 10-20 տարի հետո այս նույն ապրանքը ոչ մեկին կարող է պետք չլինի: Պատերազմներ չլինեն` փամփուշտ պետք չգա, հիմա խողովակները պղնձից չեն անում, հիմա օրգանական նյութեր կան, հարյուրավոր տեսակի բաներ են ստեղծում: Գիտությունն էնքան է առաջ գնում, որ պղինձը կարող է վաղը պետք չլինի: Էսօր կարելի է լավ, ճիշտ ձևով դրանք օգտագործել: Վերցնել, ոչ թե տանել, ոնց դուք եք ասում, անձնական գրպանները լցնել, այլ բոլորի հետ միասին հավասարաչափ օգտվել: Այդ դեպքում կրկնակի, եռակի պետք է ավելացվեն հզորությունները, դրանից մենակ ժողովուրդն է օգուտ ստանալու:
Հ.Գ. Մաքսիմ Հակոբյանը մեզ հետ զրույցում անդրադարձել է նաև կուտակային կենսաթոշակային համակարգին, իր կուտակումներին: Այս մասին զրույցը կներկայացնենք ավելի ուշ:
Մեկնաբանություններ (6)
Մեկնաբանել