Դավիթ Բարսամյանը Միացյալ Նահանգներում գործող Այլընտրանքային ռադիոյի հիմնադիրն ու տնօրենն է: Աուդիո ծրագրեր վարելուց բացի նա գրքեր է հեղինակել մի շարք հայտնի մտավորականների հետ, որոնց թվում` Նոամ Չոմսկին, Էդվարդ Սայիդը, Արունդհատի Ռոյը և այլք:

Բարսամյանի հետաքրքրության շրջանակում են միջազգային քաղաքականությունը, իմպերիալիզմը, կապիտալիզմը, մեդիան, պրոպագանդան, տնտեսական ճգնաժամերը և էկոլոգիական խնդիրները, դիմադրությունները:

Դավիթ Բարսամյանը հունիսի 6-9-ը երեք դասախոսություն կարդաց Երևանում` ԱՄՆ արտաքին քաղաքականության և Իրանի` որպես դրա թիրախի, կապիտալիզմի, շրջակա միջավայրի, պրապագանդայի, ինչպես նաև այս հարցերում մեդիայի դերի մասին:

«Տեղեկատվամիջոցները սիրում են իրենք իրենց ներկայացնել որպես օբյեկտիվ, հավասարակշիռ և ազատ որևէ կողմնակալությունից ու օրակարգից: Բայց իրականությունը միանգամայն ուրիշ բան է առաջարկում: Տեղեկատվամիջոցները գործում են որպես զանգվածային շեղման զենք»,- ասում է Բարսամյանը:

Մեդիան ու իշխանությունները ենթարկվում են խոշոր կորպորացիաների ազդեցությանը, և հարցականի է ենթարկվում դեմոկրատիայի գաղափարը: Միացյալ Նահանգները դաշնակիցներ ընտրելիս առաջնորդվում են ոչ այնքան ժողովրդավարության, մարդու իրավունքների սկզբունքներով, որքան տնտեսական, ռազմական և այլ շահերով, ինչի հետևանքով դաշնակիցների շարքում են հայտնվում բռնաճնշումներով ու մարդու իրավունքների խախտումներով հայտնի երկրներ (Թուրքիան, Սաուդյան Արաբիան), իսկ փոխարենը` թիրախավորվում ուրիշները (Իրան):

Կորպորատիվ ազդեցության է ենթարկվում նաև գիտությունը, երբ հրապարակվում են կլիմայի փոփոխությունը կամ ծխելու և քաղցկեցի կապը հերքող հոդվածներ` պատվիրված հանածո վառելիքի (fossil fuel) կամ ծխախոտային արդյունաբերության ընկերությունների կողմից: ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը կլիմայի փոփոխությունն անվանեց «խաբկանք», իսկ ամերիկյան տեղեկատվամիջոցները 2016թ-ին նվազեցրին թեմայի լուսաբանումը 66%-ով: Բարսամյանի կարծիքով` այն, ինչ կատարվում է կլիմայի հետ, մարդկությանը սպառնացող ամենամեծ վտանգն է:

Նա առաջարկում է վիճարկել իշխանության խոսքը (հաճախ տարածված մեդիայի միջոցով) և մտածել «արկղից դուրս». «Մենք չենք կարող տալ նրանց այդ զենքը, մենք պետք է մտածենք արկղից դուրս` ստեղծագործական ձևերով»:

Դավիթ Բարսամյանը նաև լրագրող է, լուսաբանել է իրավիճակը մի շարք երկրներում` Իրանում, Պակիստանում և այլուր: 2011թ-ից արգելվել է նրա մուտքը Հնդկաստան` Կաշմիրի բռնաճնշումների մասին գրելուց հետո: «Իրական լրագրությունը հետաքննող է, հարցաքննող, ենթադրությունները վիճարկող»,- ասում է նա:

Բարսամյանը վերջին անգամ Հայաստանում էր եղել 38 տարի առաջ: Բանախոսություններ կարդալու նպատակով Երևան է եկել «Կոմունա» սոցիալ-մշակութային պլատֆորմի հրավերով:

«Հետք»-ը Դավիթ Բարսամյանի հետ զրուցել է բանախոսությունների թեմաներին առնչվող մի շարք հարցերի շուրջ:

Տասնամյակներ անց կրկին Հայաստանում եք: Ինչպե՞ս կբնութագրեք Հայաստանի քաղաքական համակարգը:

Հայաստանի քաղաքական համակարգը... Խաբուսիկ մի նմանություն կա դեմոկրատիային, երբ կան ընտրություններ, խորհրդարանի անդամներ, նախարարություններ: Բայց դեմոկրատիան չի կարող սահմանվել միայն ընտրություններ ունենալով: Այն պետք է ունենա իրական էություն: Արդյո՞ք մարդիկ ձայն ունեն` այս երկրի պաշարները բաշխելու հարցում: Արդյո՞ք նրանք դեր ունեն օրենսդրության մեջ, որն օտար կորպորացիաներին թույլ է տալիս կառավարել հանքային հարստությունն ու ջուրը այս երկրում: Եթե այս հարցերի պատասխանը «ոչ» է, ուրեմն դա խեղաթյուրված դեմոկրատիա է: Դեմոկրատիա է` անունով, բայց ոչ գործնականում:

Հավանաբար լսել եք Ամուլսարի ոսկու կորզման նախագծի և Ավրորա մրցանակաբաշխության մասին: Շատերն ասում են` հանքարդյունաբերական այս նախագիծը ֆինանսավորողները չեն կարող մարդասիրական նախաձեռնությամբ հանդես գալ, ուրիշներն ասում են` սրանք տարբեր երևույթներ են, և պետք չէ նմանապես դատել: Ո՞րն է Ձեր տեսակետը:

Կարծում եմ` պետք է դատել հավասարապես, ոչ իրարից անջատ: Եթե ես հրաշալի, բարի ջենտլմեն լինեմ Ձեզ հետ և հետո գնամ մյուս սենյակ և լինեմ դաժան ու ծեծեմ ինչ-որ մեկին, նույն մարդը կլինե՞մ: Այո: Իհարկե, պետք է դատեք մարդուն կամ կազմակերպությունը` ըստ իր արժեքների: Եվ եթե նրանք կողոպտում են երկրի բնական պաշարները, ինչպիսին է ոսկին, այնուհետև ստեղծում են մրցանակ` որպես շեղում և զվարճանք, կարծում եմ` իրական հակասություն կա այդտեղ: Պետք է լինի հարգանք առ շրջակա միջավայրը և մարդու իրավունքները: Դա ինչ-որ խաղալիք չէ կամ գնդակ, որ նետում ու բռնում ես: Դա իրական երևույթ է: Եվ պետք չէ մանիպուլացվել պրոպագանդիստական նպատակներին` մոլորակը կողոպտելու մեծ հանցանքը ծածկելուն և մարդկանց մի փոքր խմբի համար հարստություն կուտակելուն, մի հարստություն, որից Հայաստանի ժողովուրդը չի օգտվելու, այլ այդ ոսկու հանքի տերերը:

Բանախոսություններից մեկի ժամանակ խոսեցիք տոտալիտար առաջնորդների, ինչպես նաև Թրամփի գործադրած տեխնիկայի` քավության նոխազ գտնելու մասին. վերջինս մատնացույց է անում մեքսիկացիներին, մուսուլմաններին, փախստականներին, իսլամը` որպես ամերիկացի ժողովրդի դժվարությունների պատճառ: Հայաստանում, փոփոխությունների հնարավորությանն առերեսվելիս, իշխանությունը հիշատակում է անվտանգության և Լեռնային Ղարաբաղի հարցերը, իսկ տեղեկատվամիջոցները հաճախ կողմնակալություն են ցուցաբերում այս հարցում: Ի՞նչ կասեք հակամարտությունը լուծելու գործում վերջիններիս դերի մասին:

Հակամարտությունը լուծելու, թե ցանկացած ուրիշ հարցերում մեդիայի դերը պետք է լինի ճշմարտությունն ասելը, երկրի քաղաքացիներին իրական տեղեկություն հաղորդելը, ոչ թե` պրոպագանդա կամ աղբ, որը պատրաստում են հանրային կապերի որոշ ընկերություններ` որոշ կորպորացիաների համար, այն մասին թե որքան լավն են իրենք և որքան շատ են սիրում Հայաստանն ու նրա մշակույթը և նման այլ բաներ: Ամերիկայում մի ասացվածք կա, մենք ասում ենք` լրագրության դերը վշտացածներին սփոփելն է և հարմարության մեջ ապրողներին անհանգստացնելը: Աղքատներին հանգստացնելը պետք է լինի լրագրողների դերը: Լրագրողները չպետք է ունենան ընկերներ: Նրանք չպետք է կարողանան զանգել նախագահին և ասել` արի միասին լահմաջո ուտենք, հետո թենիս խաղանք, ֆիլմ դիտենք, զվարճանանք և այլն: Ոչ, լրագրողները չպետք է ընկերներ ունենան:

Կոնկրետ այդ հարցի կապակցությամբ` պետք է գտնեք որոշ բանաձև, հակառակ դեպքում այն կշարունակի արյունաքամել երկիրը և նրա պաշարները, կբերի ավելի ու ավելի շատ ռազմականացման և կսնուցի ռասիստական գաղափարներ նաև մուսուլմանների, թուրքերի ու ադրբեջանցիների մասին: Ես կողմ չեմ որևէ տեսակի ռասիզմի: Մենք ռասիզմի զոհեր ենք: Մենք քավության նոխազ ենք եղել թուրքերի համար` իրենց կայսրության փլուզման հարցում: Քավության նոխազ դարձնելը ծայրահեղորեն վտանգավոր է, և մենք պետք է շատ ուշադիր լինենք, թե ինչպես են քաղաքական գործիչները ցանկանում մանիպուլացնել մեզ` հասնելու համար որոշակի նպատակների, որոնցից կշահեն իրենք, բայց ոչ անհրաժեշտաբար` ժողովուրդը:

Ո՞վ է մտավորականը Ձեզ համար, և ո՞րը պետք է լինի նրա դերը սոցիալական խնդիրներին արձագանքելիս:

Անտոնիո Գրամշին շատ է գրել այդ մասին, ինչպես և Էդվարդ Սայիդն ու Նոամ Չոմսկին: Կարծում եմ` մտավորականների պարտավորությունը ընդդիմություն լինելն է, ոչ` ղեկավարներին ու էլիտաներին ծափահարելը, ոգեշնչելն է, ինչպես նաև վերլուծելը մի լեզվով, որը պարզ է և շիտակ: Սա մի վտանգ է, որի առաջ շատ մտավորականներ նահանջել են` գործածելով այնպիսի մի լեզու` շատ բարդ բառերով, որ մարդիկ չեն հասկանում, թե ինչի մասին է խոսքը:

Եվ մտավորականները` լինի Ջեյմս Բալդուինը կամ Մալքոլմ Իքսը կամ ուրիշը` ինչպես Նոամ Չոմսկին, որի հետ շատ եմ աշխատել, շատ համարձակ են: Նրանք չեն վախենում իշխանություն ունեցողներին քննադատել: Իրականում դա նրանց ուժն է: Մտավորականները սովորաբար արտոնյալ դիրքերում են․ նրանք համալսարանի պրոֆեսորներ են կամ համալսարանական այլ պաշտոններում, ուրեմն արդեն վերին էշելոնում են` դասակարգի իմաստով, և կարող են արդյունավետորեն քննադատել համակարգը: Դրա կարիքն է, որ մարդիկ ունեն. արդյունավետ քննադատություն և լեզու, որը պարզ է, բաց և թափանցիկ:

Մեծ թվով մտավորականներ թաքնվում են իրենց կոչումների ու պաշտոնների հետևում և չեն կիրառում իրենց գիտելիքը: Գիտելիքն ուժ է, և երբ այդ գիտելիքը թաքցվում է բնակչությունից, վերջինս կտուժի: Երբ գիտելիքը տարածվում է և սերմանվում բնակչության շրջանում, վերջինս ուժ է ստանում, ավելի լավ դրության մեջ է հայտնվում: Ուրեմն, մտավորականները չպետք է հրապուրվեն իշխանությամբ: Իսկ իշխանությունները միշտ փորձում են օգտագործել նրանց, ուզում են, որ իրենց հսկողության տակ լինեն: Մտավորականները պետք է պայքարեն դրա դեմ:

Որտեղի՞ց է գալիս փոփոխությունը:

Պատմականորեն փոփոխությունը, հատկապես Միացյալ Նահանգներում, միշտ եկել է ներքևից: Այն երբեք չի եկել վերևից: Որովհետև ներքևը ներկայացնում է հիմնական մարդանց, հանրային կարծիքը, և ոչ էլիտային կարծիքը, որը վերևում է և ուզում է պահպանել ստատուս քվոն` գուցե որոշ մակերեսային բարեփոխումներով, օրինակ` եթե ինձ վրա ճնշում գործադրես, քեզ ավելի լավ Wi-Fi կապ կտամ կամ ծառայություն` քո որոշակի տարածքում, բայց միայն այդքանը: Իսկ այժմ դու ուզում ես փոխել կառավարության, հասարակության, պակաս եկամուտի, անհավասարության ողջ կառուցվածքը:

Դա կարևոր հարց է այստեղ, նաև Միացյալ Նահանգներում. մարդիկ կազմակերպվում են այն հարցի շուրջ, որ հարուստներն ավելի են հարստանում, իսկ բնակչության մնացած մասը կա´մ մնում է նույն տեղում, կա´մ ավելի է աղքատանում: Այսպիսով, հարստության անհավասար բաշխում կա: Կրկին` մտավորականները պետք է խոսեն այս մասին:

Փոփոխությունը ներքևից է գալիս. այդպես է եղել բազմաթիվ պայքարներում ամբողջ աշխարհում` ամերիկյան հեղափոխության, ֆրանսիական հեղափոխության, բոլշևիկյան հեղափոխության ժամանակ: Էներգիան եկել է ներքևից, զանգվածներից: