Դսեղի գյուղապետարանը 2016թ.-ին IFAD կազմակերպության 80 մլն դրամ ներդրումային ծրագրով Լորուտի Իքատակ հանդամասում Մարցիգետ թափվող Սարիբուլաղ գետակից սնվող 9,5 կմ երկարությամբ ջրագիծ է կառուցել՝ «Դսեղի ծովերի» ջրի մակարդակը բարձրացնելու և գյուղի վարելահողերի ոռոգման խնդիրը լուծելու համար:

«Մենք այդ ծրագիրը իրականացրինք՝ հույս ունենալով, որ  2017թ.-ին կլուծենք գյուղի ներքին ցանցի վերակառուցման խնդիրը», -ասում է նախկին գյուղապետի տեղակալ Սամվել Անտոնյանը: Վերջինս 2016թ.-ի հոկտեմբերի 2-ի ՏԻՄ ընտրություններին առաջադրվել է գյուղապետի թեկնածու, սակայն չի ընտրվել:

Ընտրված գյուղապետ Գառնիկ Հովսեփյանը Դսեղի զարգացման 2017-2021թթ-ի հնգամյա ծրագրում չի նախատեսել Դսեղի ոռոգման ջրի ներքին ցանցի վերակառուցումը: Սա նշանակում է, որ նորակառույց ջրագիծը չի շահագործվի, իսկ IFAD-ի կողից 2016թ-ի Դսեղում ներդրած 80 մլն դրամը նորից կդառնա անարդյունավետ ծախս:

Վերջին 9 տարիներին 302,3 մլն դրամ է ծախսվել «Դսեղի ծովերի» ջրի մակարդակը բարձրացնելու և  գյուղի ոռոգման խնդիրը լուծելու համար: Դրանից 222,3 մլն դրամը անարդյունավետ ծախսվել է հենց Գառնիկ Հովսեփյանի պաշտոնավարման տարիներին:

«Գյուղական տարածքների տնտեսական զարգացման ծրագրերի իրականացման գրասենյակ» պետական հիմնարկը («ԳՏՏԶ ԾՎԿԳ») Դսեղի ծովերի» ջրի մակարդակը բարձրացնելու և գյուղի ոռոգման խնդիրը լուծելու համար 2007-2008թթ-ին նույն Սարիբուլաղ գետակից սնվող, մինչև «Դսեղի ծովեր» 9,5 կմ երկարությամբ, վայրկյանում 300 լիտր ջրի ելքով ջրագիծ է կառուցել: Այդ ջրագծի ներդրումային գումարը կազմել է 141 մլն 380 հազար դրամ: Այնուհետև «Դսեղի ծովերից», մինչև Չկալով գյուղի տակ ընկած Դսեղի վարելահողերը ոռոգելու նպատակով 81 մլն դրամ ներդրումով կառուցվել է  4,5 կմ երկարությամբ ջրագիծ:

Գառնիկ Հովսեփյանը լուսանկարը՝ Լոռու մարզպետարանի կայքից

Այս ջրագծերն այժմ գոյություն չունեն: Դրանց  հետ կապված փորձեցինք տեղեկություն ստանալ գյուղապետ Գառնիկ Հովսեփյանից. «Ես Ձեզ վատություն ունե՞մ արած, ի՞նչ եք ուզում ինձանից, կարո՞ղ է դուք մեր գյուղի մասին ավելի շատ եք մտածում, քան ես: Էդ փողերը մեզանից չի ծախսվել, ինչ եք ուզում ինձանից»,- պատասխանեց նա:

Դսեղում 2016թ.-ին  IFAD կազմակերպության 80 մլն դրամ ներդրումով Սարիբուլաղ գետակից սնվող 9,5 կմ երկարությամբ ջրագիծը արդեն 2-րդն էր: Այս պահին Սարիբուլաղից եկող և «Դսեղի ծովեր» մտնող 9,5 կմ երկարությամբ ջրագծերի երկու խողովակ կա՝ մեկը 2007-2008թթ-ի կառուցած ջրագծի խողովակն է, մյուսը՝ 2016թ-ի կառուցված ջրագծինը: Երկուսից էլ ոչ մի կաթիլ ջուր չի լցվում լճեր:

Սամվել Անտոնյանը «Հետքին» վստահեցրեց, որ 2016թ.-ին IFAD-ի 80 մլն դրամ ներդրումով կառուցված ջրագիծը փորձարկվել է և գյուղի ոռոգման ջրի ներքին ցանցի վերակառուցման դեպքում պատրաստ է շահագործման: Իսկ ներքին ցանցի վերանորոգման խնդիրն էլ կրկին ձախողում է Գառնիկ Հովսեփյանը:

«Ծովեր»-ի 2 ջրագծերի 2 խողովակները

«Դսեղի ծովերի» ջրի մակարդակի բարձրացմանը և ոռոգման ջրի խնդրի լուծմանն այսօր խանգարում են 3 գործոններ՝ 1-ինը Սարիբուլաղ գետակից սնվող «Այոդա-Լոս» ՍՊԸ-ի «Պոզիտրոն» հէկը, 2-րդը՝ Դսեղի թալանված ներքին ցանցը, 3-րդը՝ գյուղապետ Գառնիկ Հովսեփյանի մեծ շահագրգռությունը «Դսեղի ծովերի» մակարդակը բարձրացնելու և գյուղի ոռոգման ջրի ծրագիրը ձախողելու գործում:

Սարիբուլաղ գետակից սնվող Դսեղի ջրագծից մոտ 1000 մետր ներքև գետակի մնացած ջուրը 2011թ-ին խողովակի մեջ է քաշել «Այուդա-Լոս» ՍՊԸ-ն և կառուցել է իր «Պոզիտրոն» հէկը:

Այն 1600 կՎտ հզորություն ունի: Գործում է 2012 թվականից: «Հետքը» պարզել է, որ ընկերության բաժնետոմսերի զգալի մասը Հայ հեղափոխական Դաշնակցություն կուսակցության ներկայացուցիչներին է պատկանում: Կրթության և գիտության նախարար Լևոն Մկրտչյանը 20% բաժնեմաս ունի, ՀՅԴ բյուրոյի ներկայացուցիչ Հրանտ Մարգարյանը՝ 10%, իսկ տարածքային կառավարման և զարգացման նախարար, ՀՅԴ անդամ Դավիթ Լոքյանի որդին՝ Սերգեյ Լոքյանը՝ 20%: 25%-ի սեփականատերը կանադահայ Հարայեր Սամուիել Սուղմունյանն է, 15%-ի սեփականատերը՝ Գյումրու ավագանու անդամ Արտակ Ադամյանը, իսկ «Արինվեստ Գրուպ» ՍՊԸ-ն ունի 10% բաժնեմաս:

Դսեղցիների ասելով՝ Գ.Հովսեփյանը գրավոր համաձայնություն է տվել «Այուդա-Լոս» ՍՊԸ-ին Սարիբուլաղից սնվող Դսեղի ջրագծից 1000 մետր ներքև հէկ կառուցելու համար: «Եթե մենք մեր ջրագծի ջուրը բացում ենք «Պոզիտրոն» հէկ ջուր չի գնում: Ջրի քանակը հազիվ է բավարարում Դսեղի ոռոգման ջրագծին: Հէկի աշխատելու դեպքում Դսեղի ջրագիծը ջուր չի ստանում»,- բացատրեց մի դսեղցի, ով խնդրեց չհրապարակել իր անունը:

Գառնիկ Հովսեփյանը Դսեղի համար կենսական նշանակություն ունեցող ջրագծի ակունքից մոտ հէկի կառուցման իր համաձայնությունը տալիս անկասկած տեղյակ է եղել, թե դա ինչ հետեւանքներ է ունենալու։ Հիշեցնենք, որ թեև ջրագիծը գտնվում է Դսեղի գյուղապետարանի հաշվեկշռում, սակայն կարճ ժամանակ անց այն թալանվել է: Գյուղապետ Գառնիկ Հովսեփյանը որևէ քայլ չի ձեռնարկել ջրագծի ոչնչացումը կանխելու համար: Դրա արդյունքում «Պոզիտրոն» հէկն իր շահագործման օրվանից անխափան աշխատել է, իսկ դսեղցիները զրկվել են 9,5 կմ երկարությամբ ջրագծից:

«Մեր գյուղում ոռոգում չկա, ժամանակին Մարց գետից ջուր է բերվել մեր ծովերը, բայց բերելուց հետո դա չի աշխատել: Էդ քարուքանդ են արել և այլն և այլն: Էնտեղ, մեր ջրագծի մոտ հէկ են սարքել, էլ էդ ջուրը չի գալի»,- ասում է դսեղցի Սերժիկ Քոչարյանը:

Սերժիկ Քոչարյանը և Արտաշ Ազարյանը

Սարիբուլաղում ստեղծվել է մի այնպիսի իրավիճակ, որ կա՛մ հէկը չպետք է գործի՝ Դսեղի ոռոգման ջուր ունենալու համար, կա՛մ  դսեղցիները մեկընդմիշտ պետք է մոռանան հողագործությամբ զբաղվելու մասին։

Գյուղապետի թողտվությամբ 9,5 կմ երկարությամբ ջրագիծը թալանելու միջոցով խնդիրը լուծվել է հօգուտ հէկի: Ջրագիծը վերացնելուց հետո դսեղցիները նկատել են նաև «Դսեղի ծովերից» դուրս եկող գյուղի ոռոգման ներքին ցանցի խողովակների թալանը: Այդ մասին նրանք ահազանգել են «Հետքին»:

Դսեղում այսօր էլ չեն մոռանում նախկին մարզպետ Արամ Քոչարյանի՝ գյուղի ներքին ցանցի 40 տոկոս խողովակները յուրացնելու փաստը: Առանց Գառնիկ Հովսեփյանի համաձայնության անհնարին էր, որ նախկին մարզպետը տաներ այդ խողովակերը:

«Մեր գյուղում ոռոգման նորմալ ներքին ցանց չկա, մասնակի կլինի, նախկին մարզպետը մեր  ոռոգման  ներքին ցանցի տրուբեքը տարավ»,- հայտնեց մեկ այլ դսեղցի՝ Արտաշ Ազարյանը:

Այսպիսի մթնոլորտում 2016թ.-ին ԻՖԱԴ-ի կազմակերպության ծրագրով Դսեղի՝ կրկին Սարիբուլաղ գետակից սնվող 9,5 կմ երկարությամբ նոր ջրագիծը կարող է արժանանալ առաջինի ճակատագրին։

Նոր ջրագծի խողովակը

«Մեր Գիդ հանդամասը, որ կա՝ Դսեղի գերեզմանների մոտ, դրա ներքևի հողերը՝ գյուղաբերանով, շատ լավ հողեր էին, բայց չեն մշակվում, դրանց երևի մի 10 տոկոսը հազիվ լինի մշակվելիս: Որիշ հող գյուղում չի մշակվում»,- ասաց Սիլվարդ Խաչատրյան:

«Բրախած գյուղ է Դսեղը: Բա ինչ ա, որ բրախած չի: Որ բրախած չլինի, էս օրին կլինենք: Գյուղում մի վարած հող չկա: Ոչ էն ունենք, ոչ էն»,- ասաց Երջանիկ Ռամազյանը:

Դսեղը

«Կարող է պատահական մի  հողակտոր գտնես մշակած: Ինչքան ընտրություն է եղել, ես  Գառնիկին գյուղապետ չեմ ընտրել և չեմ էլ ընտրի, որովհետև գեղի համար գործ չի անում: Տրուբեքը տարան, ծախեցին»,- ասաց Զալիկո Ռամազյանը:

Զալիկո և Երջանիկ Ռամազյանները

«Դսեղի ծովերի» ջրերի մակարդակի բարձրացման, գյուղի ոռոգման ներքին ցանցի և  անարդյունավետ ծախսված 302 մլն դրամի խնդիրը ի վերջո պետք է հայտնվի կառավարության տեսադաշտում, որպեսզի պարզվի, թե ի վերջո ում պատվերով և ինչի համար են փոշիացվում Դսեղի զարգացման համար ներդրվող ֆինանսական պատկառելի միջոցները: