HY RU EN
Asset 3

Բեռնվում է ...

Էջի վերջ Այլ էջեր չկան բեռնելու համար

Որոնման արդյունքում ոչինչ չի գտնվել

«Տղայիս ոտքը երկարե՞ց». ականի վրա պայթած նախկին զինվորը պայքարում է՝ հաշմանդամության երկրորդ կարգը վերականգնելու համար

Տան դռան ներկը խունացել է, միջանցքի առաստաղը քանդվել է: Դուռը թակում ենք, ներսից կանչում են, որ ներս մտնենք: Հենակներին հենված երիտասարդը մեզ ներս է հրավիրում, մայրը բազմոցի շորն արագ ուղղում է: Տղան չի ժպտում, մի տեսակ թանձր տխրություն կա դեմքին: Հյուրասենյակ մտնելով՝ հենակները տեղավորում է բազկաթոռին, նստում աթոռին: Ուշադիր նայում է ինչ-որ կետի, ու թվում է՝ հենց այդ կետի մեջ խտացել են 12 տարիները:  

Արթուր Ալեքսանյանը 31 տարեկան է: 2005-ի հունիսի 30-ին՝ ժամկետային զինծառայության ժամանակ, Քարվաճառի դիրքերից մեկում ականի պայթյունից կորցրել է մի ոտքը, մյուս ոտքի մեջ բեկորներ են մխրճվել, որոնք մինչ օրս չեն հանվել: Զգուշանում եմ Արթուրին հարցեր տալ, բայց նա պատմում է կատարվածը, որովհետև մոռանալ չի կարող:

«Երբ ոտքս խրեցի հողում, գնաց, չգիտեի, որ կորցրել եմ ոտքս»

Պատմում է, որ դիրքում ինժեներական աշխատանքներ էին կատարում, ինչով պայմանավորված տեղափոխել էին զուգարանը: Երբ մի պահ ինքն իջել էր այդտեղ, շարժ էր նկատել քիչ հեռվում: Վաշտի հրամանատարին ու տղաներին անմիջապես հայտնել էր, թե «մեր տղերքից ներքևը մարդ կա», բայց մյուսները հերքել էին դա: Այնուհետ հասկացել էին, որ հակառակորդը ներխուժել է մեր տարածք: Վաշտի հրամանատարը հանձնարարել էր նռնականետը բերել, զինվորներից մեկը՝ Գարիկը, երբ զենքը վերցրած իջնում էր իրենց ուղղությամբ, պայթյուն էր լսվել: Վազել էին Գարիկի մոտ, կոշիկի քուղով արյունահոսող ոտքը կապել, բայց զինվորն արդեն կորցրել էր վերջույթը:

Արթուրն ասում է, որ այդ տարածքով իրենք ազատ գնում-գալիս էին, բայց պատկերացում չունեին, որ ականապատ է: Ընկերոջ վիրավորվելուց քիչ անց պատահականորեն ականի վրա է կանգնել նաև Արթուրը: Ասում է՝ սկզբից մտածում էր, որ հակառակորդն է կրակել, բայց սարի այդ լանջը մեր հատվածում էր ու թշնամու կողմից չէր դիտարկվում, մյուս կողմից՝ վաշտի հրամանատարի ասելով՝ մերոնք արդեն հասցրել էին չեզոքացնել հայկական դիրքեր ներթափանցած հետախույզին:

«Ոտքս խրում էի հողի մեջ, ուզում էի փախնել, գիտեի, թե կրակում են, բայց զարմանում էի, թե այդ հատվածից ոնց են կրակում... Գարիկից 30 մետրի վրա էի, գոռացի, որ վիրավորվել եմ: Ուզում էի փախնեի, ընկնում էի, չէի կարողանում ոտքս դնել գետնին»,- հիշում է Արթուրը: Այս ամբողջը պատմելիս հայացքը չի կտրում սենյակի հեռավոր կետերից: Արթուրի պատմածը, կարծես, կենդանի ֆիլմ է:

Երկու վիրավոր զինվորներին մի ամբողջ գիշեր պատգարակներով իջեցրել են մեկ այլ դիրք, որտեղ մեքենա են նստեցրել: Տեղում ցավազրկել են և տեղափոխել Վարդենիս, այստեղ էլ առաջին վիրահատությունն են արել:

Պատի մոտ դրված ցածր աթոռակին նստած մայրը՝ Անահիտ Կարապետյանը, աչքերը սրբում է, դեմքը կարմրել է:

«Մի ամսվա մեջ 3 վիրահատություն են արել Արթուրին, վերքերը չէին լավանում»,- սա ասելուց հետո խորը հոգոց է հանում: «Ինձ մոտ լուրջ խնդիր կար, մկաններս լրիվ փտում էին, ոտքս որ խրել էի հողի մեջ, սաղ հող էր մեջը, դա էր պատճառը»,- ասում է Արթուրը:

2005-ին նրան երկրորդ կարգի հաշմանդամ են ճանաչել, 2012-ին կարգը փոխել են՝ դարձնելով անժամկետ երրորդ կարգ: Այդ որոշումը բողոքարկել է, բայց վերափորձաքննությամբ նախորդ որոշումը չի փոխվել: Ըստ Արթուրի՝ վերափորձաքննությունը ձևական բնույթ է կրում: Դիմել էր նաև մարդու իրավունքների պաշտպանի գրասենյակ, որտեղից, ըստ Արթուրի, հայտնել են, թե պիտի խոսեն ղեկավարության հետ, ապա ասել են, որ միևնույնն է՝ փորձաքննության հանձնաժողովն է որոշելու:

5 տարի Արթուրը պայքարում է՝ երկրորդ կարգը վերականգնելու համար: Ասում է՝ մակաբույծ չեմ, որ մտածեն, թե երկրորդ կարգ եմ ուզում, որովհետև երկիրը ծախս է անում: Ու եթե ոտքը չկորցներ, հիմա կաշխատեր: Մինչ կարգի փոփոխությունը աշխատել է կարի արտադրամասում, կաշվե պայուսակներ էր կարում: Մայրն ասում է, որ երկար չդիմացավ, որովհետև առողջ ոտքն էլ, որի մեջ բեկորներ կան, սկսեց ցավել, գիշերները ցավերից որդին չէր կարողանում քնել: Տիկին Անահիտը կարգի իջեցումը կապում է աշխատանքի հետ, ասում է՝ դե, երևի մտածել են, որ կարողանում է աշխատել:

«Փող ուզել են, ուրիշի մարդու միջոցով ասել են, թե թող վերաբերմունք ցույց տա, ես էլ ասացի՝ ցույց չեմ տալու»,- ասում է Արթուրը:

Մեր զրույցի ժամանակ նա հանում է վիրավոր ոտքի պրոթեզը: Տիկին Անահիտն ասում է, որ հատուկ գուլպաներ է հագնում: Վերջին 6 ամիսներին տղայի առողջական վիճակն ավելի է վատացել՝ վերքից արյուն է գալիս, մայրն ասում է՝ միայն տեսնեք, թե գուլպաները ոնց են արնաշաղախ լինում: «Ամեն քայլս դնելուց ցավով է լինում հիմա»,- ասում է Արթուրը: Այս տարվա փետրվար-մարտ ամիսներին «Մուրացան» հոսպիտալ է պառկել բուժման համար, այնուհետ դիմել է կարգի փոփոխման համար, բայց հունիսի 21-ին բժշկասոցիալական փորձաքննության (ԲՍՓ) հանձնաժողովը կրկին երրորդ կարգն է հաստատել:

«Չեմ հասկանում, տղայիս ոտքը երկարե՞ց: 7 տարի՝ երկրորդ, հետո երրորդ կարգ են դարձրել, ինչո՞ւ»,- հարցնում է մայրը: Քիչ անց բերում է փաստաթղթերով տոպրակներն ու թղթապանակը: Մենք հերթով նայում ենք հանձնաժողովի որոշումները: Արթուրն ասում է, թե դեպքեր գիտի, մեկը՝ հենց իր ընկերը, որ երկրորդ կարգը միշտ էլ գումարով է ստացել, բայց կրկնում է, որ ինքը ոչ մի կոպեկ չի տա, հետո հարցնում է, թե ինչու պիտի գումար տա, այդ դեպքում անօրինական գործ կանի, իսկ ինքն օրենքով է ուզում շարժվել: Երրորդ կարգի հաշմանդամության թոշակը 54 հազար դրամ է, Արթուրն ասում է՝ նախկինում 48 էր, բարձրացրել են, երկրորդ կարգն էլ, իր ենթադրությամբ, 80 հազարի կհասնի, նախկինում 72 հազար էր:

Արթուրն ընտանիքի 5 երեխաներից երկրորդն է: Եղբայրներից մեկը բանակում է, զորացրվելուց հետո մյուսն է գնալու: Ընտանիքում այսօր 7 հոգի են ու այդքանով բնակվում են Նոր Արեշի հանրակացարանում՝ 28,5 քմ տարածքում, որը 1997 թ. սեփականաշնորհել են: Բնակարանը երկու մասի է բաժանված՝ 28,5 քմ-ի սեփականատերն իրենք են, մնացածինը՝ մեկ այլ ընտանիք, խոհանոցն ու սանհայգույցն ընդհանուր են: «Արդեն 30 տարի էդպես ենք ապրում»,- ասում է Արթուրը, բայց այս անգամ հնչերանգի մեջ դառնություն է նկատվում:

«Ինձ մնար՝ էս երկրում մի րոպե չէի մնա, եթե երիտասարդությունս պիտի քայքայեմ հիվանդանոցների դռներում, իմաստը ո՞րն է,- հարցնում է Արթուրը,- ինձ պետք էլ չի եսիմինչ վերաբերմունք ցուցաբերեն, ուղղակի ինչ հասանելի է, դա անեն: Ինձ պես շատ տղերք կան, ովքեր զզվել են, ու հենց էդ տղերքն են գնալու սահման, հենց ապրիլյան դեպքերին պատրաստ էի գնալ»: Ապրիլյան քառօրյային հայրն էր կամավորագրվել, գնալուց մի քանի օր անց սիրտը վատացել էր, նախաինֆարկտային վիճակում տեղափոխել էին Երևան, հիվանդանոցում բուժվել էր:

Տիկին Անահիտն ասում է, որ տան համար դիմել են պաշտպանության նախարարություն: 10 տարի է՝ զինհաշմանդամների անապահով ընտանիքների բնակարանային հերթի մեջ են:

Արթուրը նեղսրտում է, երբ խոսում ենք ընտանիքի պայմանների մասին: Մինչ զորակոչվելը բնակարանների վերանորոգում էր անում, մայրն ասում է՝ «լավ մալյար» էր, տան մի սենյակն էլ ինքն է վերանորոգել: Հիմա այդ գործն էլ չի կարող անել՝ մի ոտքին հենվելը դժվարացել է, ամեն քայլափոխի ցավում է:

-Ես հիմա մտածում եմ եղբայրներիս ապագայի մասին,- ասում է Արթուրը:

-Բա քո անձնական կյա՞նքը,- և լուսանկարում եմ, և խոսում ենք:

-Անձնական կյանք էլ չկա, եթե 12 տարի առաջ մտածում էի այդ մասին, հիմա չէ,- պատասխանում է:

-Հիմա որոշել ես գնա՞լ երկրից:

-Հա, ընկերս՝ Գարիկը, հիմա Գերմանիայում բուժվում է, ինձ ասել է, որ կօգնի գնամ:

-Իսկ եթե մնաս էստեղ…

-Մնամ ինչի՞ համար…

28,5 քմ տարածքում հատակին էլ են անկողին բացում, երիտասարդ տղայի համար սա արժանապատիվ չէ: Մյուս կողմից, ինչպես Արթուրն է ասում, Հայաստանում դժվար է մի ոտքով աշխատանք գտնելը: 

Մեկնաբանություններ (2)

Տաթեւ
Խնդրում եմ նման հոդվածներ հրապարակելիս նաեւ տրամադրեք նյութի հերոսի անձնական տվյալները եւ բանկային հաշվեհամար: Համոզված եմ շատերը կցանկան գոնե ինչ որ բանով աջակցնել: Ամեն դեպքում մեր համար են այս մարդիկ կորցրել իրենց առողջությունն ու աշխատունակությունը:
Լուսիկ
Ցավալի է, որ պետությունը արժանապատիվ կյանք չի կարողանում ապահովել Հայրենիքի պաշտպաններին: Հայաստանում շարքաին ապրողների համար էլ դժվար է բարձրաձայնած ամեն մի ցավալի դեպքում լուծել պրոբլեմը դրամահավաքի միջոցով: Այդ պատճառով էլ միակ ելքը մարդիկ տեսնում են արտագաղթի մեջ: Ես կարծում եմ, որ մեր սփյուռքի հայրենակիցները պետք է կոնկրետ դեպքերում կոնկրետ մարդկանց օգնեն մնալ հարազատ հողի վրա, ոչ թե մուծեն կենտրոնացված ֆոնդերին: Այս կոնկրետ դեպքում եկեք դրամահավաք կազմակերպենք և Հայաստանում, և սփյուռքում:

Մեկնաբանել

Լատինատառ հայերենով գրված մեկնաբանությունները չեն հրապարակվի խմբագրության կողմից։
Եթե գտել եք վրիպակ, ապա այն կարող եք ուղարկել մեզ՝ ընտրելով վրիպակը և սեղմելով CTRL+Enter