HY RU EN
Asset 3

Բեռնվում է ...

Էջի վերջ Այլ էջեր չկան բեռնելու համար

Որոնման արդյունքում ոչինչ չի գտնվել

Սուրեն Սահակյան. «Հեղափոխությունը, կարծում եմ, այլեւս կախված չէ կառավարող ուժից»

Հարցազրույց «Քաղաքացու որոշում» սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցության գործադիր մարմնի քարտուղար, տնտեսագետ Սուրեն Սահակյանի հետ

-Այսօր սոցցանցի Ձեր էջում գրել եք, թե այն, ինչ այսօր տեղի է ունենում Հայաստանում, սխալ է քաղաքականություն անվանել: Ի հակադրություն հասարակության ուշադրության կենտրոնում հայտնված տարբեր պատմությունների (Նիկոլ Փաշինյանի ու Հրայր Թովմասյանի գրիչի մասին, Գեւորգ Պետրոսյանի հայտնի արտահայտության)՝ առաջ եք քաշում, ըստ Ձեզ, հանրային բանավեճի արժանի այնպիսի թեմաներ, ինչպիսիք են սահմանադրական փոփոխությունների համար հանձնաժողովի ստեղծումը, քրեական ենթամշակույթի քրեականացումը, բիզնեսի ու քաղաքականության սերտաճումը: Նշում եք, սակայն, որ ներկա «թամաշան» պահանջված է: Այսինքն՝ կառավարությունն ու իշխանական թիմը տո՞ւրք են տալիս նրան, ինչ պահանջում է հանրությունը կամ դրա մեծ մասը: Ի վերջո, ինչո՞ւ են քաղաքական բուն օրակարգերը հայտնվում լուսանցքում:

-Կարծում եմ՝ մենք որպես քաղաքական ազգ, նոր ենք ձեւավորվում։ Նոր ենք փորձում ինքնուրույն կառավարվել։ Մինչ այս մեր փոխարեն դա ուրիշներն են արել։ Այդ ճանապարհը որքան էլ հետաքրքիր է, նույնքան էլ հնարավոր չէ խուսափել սխալներից։ Մենք դեռ նոր ենք փորձում քաղաքականը զանազանել ապաքաղաքականից, ինչն այնքան լավ չի ստացվում, որքան ցանկալի է։ Հարցը հանրության որակի մասին չէ, այլ պարզ ունակությունների, որ այլ հանրություններում դարերով ձեւավորվել են, իսկ մենք նման հնարավորություն չենք ունեցել։ Մենք հնարավորություն ունեինք սովորել ուրիշներից, բայց, կարծես, գնում ենք փորձելու-սխալվելու-շտկելու ճանապարհով։ Յուրաքանչյուր քաղաքացի կարող է կարծիք ունենալ ու այն հայտնել՝ հեղափոխության «թավի՞շն» է լավ, թե՞ ավելի կոշտը։ Սակայն ոչ ոք չի կարող միանշանակ պնդել, թե որը ինչ հետեւանքների է հանգեցնելու: Երկու ճանապարհներն էլ իրենց դրական ու բացասական կողմերն ունեն եւ ունեին։ Այնուամենայնիվ, մենք հընթացս սովորելով առաջ ենք գնում։

Կարծում եմ՝ մեծ աշխատանք է տարվել, որ հանրությունը քաղաքականությունն ընկալի այնպես, ինչպես ընկալվում է հիմա։ Քաղաքական է համարվել ցանկացած բան, որ կապված է կուսակցությունների հետ, իսկ դրանից դուրս կամ ապաքաղաքական է ընկալվել կամ անունը դրել են «քաղաքացիական», որ իրենց պատկերացրած «քաղաքականի» վերաբերյալ հարցեր չառաջանան։ Հիմա իներցիայով հենց այդպես էլ ընկալվում է։ Կարեւոր է նաեւ, որ ֆորմալ քաղաքականությամբ զբաղվողների մեծամասնության համար այս վիճակը գերադասելի է։ Այդպես նրանք իրենց կարող են ավելի կարեւոր զգալ՝ իրենց ճակատագրեր կերտողներ ու խորտակողներ զգալ։

Սակայն հույս ունեմ, որ այս վիճակը կփոխվի, կներդրվեն ուղիղ ժողովրդավարության տարրեր, հետկանչի մեխանիզմներ, որոնք քաղաքականության իրական մասնակիցներ կդարձնեն բոլոր քաղաքացիներին։ Այդպես քաղաքականությունը կդառնա մարդու համար, ոչ թե մարդը «քաղաքականության» մեջ կդիտվի որպես վիճակագրական մեծություն՝ ընտրող, մեկ քվե։

-Նախկին իշխանությունների օրոք ընդդիմությունն ու քաղաքացիական ակտիվ հանրույթը բազմիցս նշում էին, որ «թամաշան» ու կեղծ օրակարգերը ՀՀԿ-ին պետք էին բազմաթիվ լուրջ խնդիրներից ու մարտահրավերներից հանրության ուշադրությունը շեղելու համար: Այսօր նույնի ականատե՞սն ենք:

-Այդպես էլ եղել է։ Եթե պետք էր մարդկանց ուշադրությունը շեղել իրական խնդիրներից, հերիք էր ԼԳԲՏ, բանակի կամ կրոնական թեմայով մի պրովոկատիվ թեմա շրջանառել ու մարդկանց ուշադրությունը շատ հեշտ շեղվում էր։ Նրանք այդ հմտությունները կատարելության էին հասցրել եւ, ի դեպ, հիմա էլ փորձում են նույն մեթոդներով գործել։ Սակայն կա երկու հանգամանք։ Նախ՝ չկա մեդիայի մոնոպոլիա եւ երկրորդը՝ հանրությունը կարծես որոշակի իմունիտետ է ձեռք բերել այդպիսի աճպարարությունների հանդեպ։

Կարծում եմ՝ նոր կառավարող ուժը մեծ ցանկության դեպքում էլ չի կարող նույնը կրկնել։ Հանրությունն այլեւս նույնը չէ։ Ինչպես նախորդ հարցին պատասխանելիս ասացի, հարցը պարզ հմտություններին տիրապետելու մեջ է։ Քաղաքականության մասին մեր պատկերացումները պետք է վերաիմաստավորվեն։ Դրա համար նոր համակարգ ստեղծելու ունակ օրենքներ են պետք եւ ժամանակ։ Հիմա նախկին քաղաքական համակարգի առանձին տարրերի ու մտածողությանը արհեստական շնչառություն տալով՝ մենք «երկու քայլ առաջ, մեկ քայլ հետ» սկզբունքով ենք շարժվում։ Այ, դրանում կարելի է միանշանակ մեղադրել կառավարող ուժին։

-«Թավշյա հեղափոխությունից» անցել է 1 տարի 8 ամիս: Որպես քաղաքական ուժի ներկայացուցիչ եւ տնտեսագետ՝ հակիրճ ինչպե՞ս կգնահատեք այս ընթացքում նոր իշխանության կատարած փոփոխությունները տարբեր ոլորտներում: Քաղաքական փոփոխությունից հետո հայտարարված տնտեսական հեղափոխությունն ընթացքի մե՞ջ է, թե՞ չկա նման բան:

-Կարծում եմ՝ տնտեսությունն առաջ է շարժվում զուտ կոռուպցիան մեծապես նվազեցնելու, ստվերը կրճատելու փորձերի շնորհիվ եւ ի հեճուկս պետական ապարատի ցանկության։ Դրա մասին նաեւ վարչապետը խոսեց։ Այդ փոփոխությունները երկարատեւ չեն։ Ժամանակի հետ այս փոփոխությունների ազդեցությունը տնտեսության վրա թուլանալու է եւ իրական, մեծ ռեֆորմների անհրաժեշտություն է առաջանալու։ Թերահավատ եմ, թե այդպիսիք հնարավոր է իրականացնել կառավարության այս կազմով։ Եթե հնարավոր լիներ, կփոխվեր կառավարության տրամաբանությունը։ Երկու տարում նույն ծրագրերն են իրականացվում, ինչ նախատեսել էր նախորդ կառավարությունը։ Թերեւս, նորը որոշ առումով փորձում է ավելի էֆեկտիվ լինել, բայց այդքանը։

Ընդհանրապես ոչ միայն տնտեսության մեջ, այլեւ յուրաքանչյուր ոլորտում փոփոխությունները հիմնարար չեն։ Այդպիսի փորձեր կարելի է տեսնել սոցիալական ապահովության ոլորտում, որոշակիորեն՝ առողջապահության ոլորտում։ Մնացածում իրավիճակային լուծումներ են։ Ակնհայտ է տեսիլքի բացակայությունը։ Այսօր արդեն կարելի է ասել, որ նաեւ որոշումներ կայացնողների ունակությունները չեն ներում։ Ոչ թե մասնագիտական կարողությունները, այլ ապագան տեսնելու, հարցերին համակարգային մոտենալու։

Իսկ հեղափոխությունը, կարծում եմ, այլեւս կախված չէ կառավարող ուժից։ Կառավարող ուժն այն սկիզբ է դրել, եւ այն ավարտին կհասցվի նրանց հետ կամ առանց նրանց։ Թե ովքեր կլինեն դերակատարները, ժամանակը ցույց կտա։

-Ուղիղ մեկ տարի առաջ «Հետքին» տված հարցազրույցում ասել էիք, որ եթե փոփոխությունները երկար սպասեցնեն, ապա սոցիալական բունտը սարերի հետեւում չէ: Բայց վարչապետը պարբերաբար ասում է, որ խնդիրները չեն կարող լուծել միանգամից, եւ կառավարությունն առաջ է գնում քայլ առ քայլ: Ի՞նչը չի բավարարում Ձեզ:

-Այսօր արդեն օրը մի հարցով մարդիկ գալիս են կառավաության դռների մոտ։ Գալիս են ոլորտներով, տնտեսության ճյուղերով։ Սոցիալական բունտն անընդհատ հետաձգվում է, ինչպես օրինակ մսավաճառների ու անասնապահների բունտը հետաձգվեց մինչեւ հուլիս։ Դեռեւս դժվար է կառավարության հեռանալու մասին խոսք ասել, հենց դա էլ մարդկանց հետ է պահում ավելի արմատական գործողություններից։ Բայց հո այդպես երկար չի՞ կարող շարունակվել։ Մի օր մարելու փոքր հրդեհներն այնքան կավելանան, որ դրանց դեմ դժվար կլինի այսօրվա մեղմ միջոցներով պայքարել, եւ կչեզոքանա նաեւ վարչապետի առցանց ելույթների ազդեցությունը։

Ես համաձայն եմ, որ խնդիրները հնարավոր չէ միանգամից լուծել։ Դրանք տասնամյակներով կշարունակեն լինել։ Ընդհանրապես, չկա մի կետ, որից առաջ շարժվել հնարավոր չէ։ Բայց դա նաեւ բոլորն են հասկանում։ Ուղղակի թե՛ ինձ, թե՛ մյուսներին հետաքրքիր է, թե ուր ենք գնում մենք։ Եթե կառավարությունը կարողանա գրագետ, հասկանալի նկարագրել այդ կետը, եւ մենք տեսնենք, որ կառավարության յուրաքանչյուր քայլ հենց այնտեղ է տանում, կարծում եմ՝ կրքերը բավականին կհանդարտվեն։ Միայն թե դա չլինի «Ժողովուրդն իմ ընտանիքն է, պետությունը՝ օջախը» ոչինչ չասող կարգախոսի շրջանակներում։ Դրանից ոչինչ հասկանալ հնարավոր չէ։

Մեկնաբանել

Լատինատառ հայերենով գրված մեկնաբանությունները չեն հրապարակվի խմբագրության կողմից։
Եթե գտել եք վրիպակ, ապա այն կարող եք ուղարկել մեզ՝ ընտրելով վրիպակը և սեղմելով CTRL+Enter