HY RU EN
Asset 3

Բեռնվում է ...

Էջի վերջ Այլ էջեր չկան բեռնելու համար

Որոնման արդյունքում ոչինչ չի գտնվել

Սեդա Հերգնյան

Էժան դոլարի հույսով. 2023-ին բյուջեի 10.5%-ը կուղղվի պետական պարտքի տոկոսավճարներին

Կառավարության պարտք/ՀՆԱ ցուցանիշը նվազում է, բայց ոչ թե Կառավարության ջանքերի արդյունքում, այլ արտաքին գործոնների և դոլարի էժանացման։ Էժան դոլարն այս տարի բարենպաստ պայմաններ է ստեղծել պետական պարտքի համար։ Ռուսաստանից մարդկանց ու փողերի ներհոսքն էլ հանգեցրել են տնտեսական աճին։ Սպասվում է, որ 2023-ին պետական պարտքն ու բյուջեից դրա տոկոսավճարների հատկացումները կավելանան, միևնույն ժամանակ՝ պարտք/ՀՆԱ ցուցանիշը կնվազի։

Հայաստանի 2023 թվականի պետական բյուջեի հիմքում դրված կանխատեսումների համաձայն` 2022 թվականի տարվա վերջի դրությամբ պետական պարտքը կկազմի 4 տրլն 490 մլրդ դրամ։ Մեկ տարվա ընթացքում աճը կկազմի 60 մլրդ դրամ կամ 1.3%:

Արդեն եկող տարի՝ 2023 թվականին, կանխատեսվում է, որ պետական պարտքը կավելանա ևս 389 մլրդ դրամով կամ 8.7%-ով:

Երբ պարտքն աճում է, աճում են նաև դրա դիմաց բյուջեից վճարվող տոկոսագումարները, ինչպես նաև՝ պետությունը ստիպված է լինում նոր պարտքային միջոցներ հայթայթել պարտքի մայր գումարները մարելու համար։

Միևնույն ժամանակ, բյուջեն կազմողները՝ ի դեմս Ֆինանսների նախարարության, հավաստիացնում են, որ լավ լուր էլ կա՝ պետական պարտք/ՀՆԱ-ի ցուցանիշը կնվազի, որը թույլ կտա ավելի ազատ կառավարել սոցիալական ծախսերը: Սակայն, մինչ այդ հասկանանք՝ ինչ ունենք այսօր։

Էժան դոլարը նպաստել է, որ պարտքը դրամային արտահայտությամբ նվազի

Ֆինանսների նախարարության ամենաթարմ տվյալներով՝ 2022 օգոստոսի վերջի դրությամբ Հայաստանի պետական պարտքը կազմել է 9 մլրդ 992 մլն դոլար, որը տարվա սկզբի համեմատ աճել է 8.3%-ով։ Դա տեղի է ունեցել ներքին պարտքի աճի հետևանքով։ Մասնավորապես, արտաքին պարտքը նվազել է մոտ 356 մլն դոլարով կամ 5.4%-ով, իսկ ներքին պարտքը հակառակը՝ ավելացել է 1 մլրդ 126 մլն դոլարով կամ 43.7%-ով։

Ինչպես հայտնի է, դոլարը այս տարվա ընթացքում զգալի էժանացել է։ Չնայած որոշակի կարճաժամկետ տատանումներին՝ տարեսկզբի համեմատ այն 15-20%-ով էժանացել է։

Սրա արդյունքում, երբ պետական պարտքը հաշվարկում ենք ՀՀ դրամով, ավելի ցածր ցուցանիշ ենք ստանում։ Օրինակ՝ եթե 1 մլն դոլար պետական պարտքը հունվարի սկզբին կկազմեր մոտ 482 մլրդ դրամ, ապա օգոստոսի վերջի փոխարժեքով՝ 405 մլրդ դրամ։

Այսպես, ՀՀ դրամով արտահայտված պետական պարտքը օգոստոսի վերջին կազմել է 4 տրլն 44.5 մլրդ դրամ՝ տարեսկզբի համեմատ նվազելով 385 մլրդ դրամով կամ 8.7%-ով։ Արտաքին պարտքը նվազել է 20.3%-ով, իսկ ներքին պարտքն ավելացել է 21.1%-ով։

Բյուջեի կանխատեսումներով այս տարեվերջին արդեն պարտքը կհասնի 4.5 տրլն դրամի շեմին։ 

Դոլարի էժանացման արդյունքում նվազում է Կառավարության պարտք/ՀՆԱ ցուցանիշը

Չնայած, որ պարտքը շարունակել է աճել դոլարային արտահայտությամբ, սակայն Կառավարության պարտք/ՀՆԱ հարաբերակցությունը նվազել է, քանի որ հաշվարկներն արվում են ՀՀ դրամով։ Մյուս կողմից էլ ՀՆԱ-ն ավելի արագ է աճել, քան պետական պարտքը, որը պայմանավորված է ռուս-ուկրաինական պատերազմից հետո Ռուսաստանից Հայաստան մարդկանց ու փողերի հոսքով։

Կառավարության պարտք/ՀՆԱ-ն կարևոր ցուցանիշ է տնտեսության համար։ Այն նախևառաջ ցույց է տալիս պարտքի բեռի մակարդակը, դրա փոփոխությունը։ Իսկ օրենքով սահմանված է, որ Կառավարության պարտք/ՀՆԱ ցուցանիշը 60%-ը հատելու դեպքում պետությունը պարտավոր է «ձգել  գոտիները», սահմանափակել սոցիալական ծախսերը։

2020 թվականին, կորոնավիրուսի համավարակի ու պատերազմի պայմաններում, Կառավարությունը նախատեսվածից շատ պարտք ներգրավեց աշխարհից, որի արդյունքում Կառավարության պարտք/ՀՆԱ ցուցանիշը հատեց 60%-ի շեմը։

Բյուջե-2023-ի ուղերձում կանխատեսվում է, որ արդեն 2022 թվականից այն նշված շեմից ցածր կլինի:

«2022թ․-ին ՀՀ կառավարության պարտք/ՀՆԱ ցուցանիշի նվազմանը նպաստող հիմնական գործոնները կլինեն բարձր տնտեսական աճը և դրամի փոխարժեքի արժևորումը, իսկ 2023թ․-ին՝ տնտեսական աճը»,- նշված է բյուջեի ուղերձում։

Հիշեցնենք, որ Հայաստանի ընդհանուր պետական պարտքի փոքր մասն է միայն Կենտրոնական բանկինը, մնացածը՝ Կառավարության ներքին ու արտաքին պարտքն է։ Մասնավորապես, կանխատեսվում է, որ 2022 թվականի վերջի դրությամբ 4 տրլն 490 մլրդ դրամի պարտքից 4 տրլն 232 մլրդ դրամը կկազմի Կառավարության պարտքը։ 

Բյուջեի 10.5%-ը՝ պարտքի տոկոսավճարներին

Նախատեսվում է 2023 թվականի բյուջեի ծախսերի 10.5%-ն ուղղել պետական պարտքի տոկոսները վճարելուն։ Դա կկազմի  272.1 մլրդ դրամ։

Պարտքի աճին զուգահեռ աճում են նաև տոկոսավճարները։ Համեմատության համար՝ 2021-ին այն կազմել է մոտ 181 մլրդ դրամ:

Արդյունքում բյուջեն բաշխելիս մի շարք կարևոր ոլորտների ավելի քիչ գումար են հատկացվում, քան պետական պարտքի տոկոսավճարներին։ Օրինակ՝ նույն 2023 թվականին կրթության ոլորտին հատկացվելու է բյուջեի 8.2%-ը, առողջապահությանը՝ 5.7%-ը։

Ընդհանուր առմամբ, 2023 թվականին Կառավարության պարտքի մարման և սպասարկման համար կպահանջվի 604.9 մլրդ դրամ, որից 332.8 մլրդ դրամը կկազմեն պարտքի գծով մարումները, իսկ 272.1 մլրդ դրամը, ինչպես նշվեց, տոկոսավճարները:

Հիշեցնենք, որ 2023 թվականի բյուջեի օրենքի նախագծով կանխատեսվում է, որ նշված տարում բյուջեի ծախսերը կկազմեն 2 տրլն 590 մլրդ դրամ, իսկ եկամուտները՝ 2 տրլն 301 մլրդ դրամ։ Ու քանի որ ծախսերը եկամուտներից շատ են, ինչպես ամեն տարի, բյուջեն կունենա մոտ 289 մլրդ դրամի դեֆիցիտ, որը կլրացվի ներգրավվելիք պետական պարտքի հաշվին։

Մեկնաբանել

Լատինատառ հայերենով գրված մեկնաբանությունները չեն հրապարակվի խմբագրության կողմից։
Եթե գտել եք վրիպակ, ապա այն կարող եք ուղարկել մեզ՝ ընտրելով վրիպակը և սեղմելով CTRL+Enter