HY RU EN
Asset 3

Բեռնվում է ...

Էջի վերջ Այլ էջեր չկան բեռնելու համար

Որոնման արդյունքում ոչինչ չի գտնվել

Սեդա Հերգնյան

Կառուցապատողները խուճապի մեջ են

Հիպոթեքին ուղղվող եկամտային հարկի վերադարձի ծրագրի սպասվելիք փոփոխությունները իրարանցում են առաջացրել կառուցապատողների շրջանում: Նրանք հայտարարում են, որ սա պետության կողմից սխալ քայլ է, իրենք չեն հասցնում տեղավորվել սահմանված ժամկետների մեջ, շինարարության ոլորտն էլ շուտով կոլապսի մեջ է հայտնվելու: Հակառակ դրան՝ կառավարությունը շարունակում է պնդել, որ այս ծրագիրը բյուջեի համար արդեն ծանր բեռ է դարձել: Առաջարկվում է ծրագիրը Երևանում աստիճանաբար դադարեցնել մինչև 2025 թվականը և թողնել միայն մարզերում: 

Եկամտային հարկի վերադարձի ծրագիրը Երևանում կարող է սահմանափակվել և աստիճանաբար հանվել մինչև 2025 թվականը: Այս մասին նախագիծը («Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծ) օգոստոսի 12-ին ընդունվեց կառավարության նիստին և պետք է դեռևս քննարկվի Ազգային ժողովում: Կառավարությունում նախագիծը ներկայացրել է Ֆինանսների նախարար Տիգրան Խաչատրյանը

Գործող ծրագրի համաձայն՝ եկամտային հարկ վճարող քաղաքացուն հնարավորություն է տրվում հետ ստանալ եկամտային հարկն ու այն ուղղել կառուցապատողից գնվող բնակարանի հիպոթեքային վարկի տոկոսագումարները մարելուն։

Ի՞նչ է առաջարկում փոխել Կառավարությունը

Ըստ կառավարության կողմից երեկ ընդունված նախագծի՝ եկամտային հարկի վերադարձման համա­կարգը կիրառելի չի դառնա՝ 

  • 2022 թվականի հուլիսի 1-ից, եթե գույքը գտնվում է Երևան քաղաքի առա­ջին գոտում (Փոքր Կենտրոն), 
  • 2023 թվականի հունվարի 1-ից, եթե գույքը գտնվում է Երևան քաղաքի երկրորդ գոտում (Կենտրոն վարչական շրջանի մնացած տարածքները և Արաբկիր վարչական շրջանից մի հատված), 
  • 2023 թվականի հուլիսի 1-ից, եթե գույքը գտնվում է Երևան քաղաքի երրորդ գոտում (Արաբկիր, Քանաքեռ-Զեյթուն վարչական շրջանի մի մասը, Էրեբունի վարչական շրջանի՝ Կենտրոնին հարող հատվածը),
  • 2025 թվականի հունվարի 1-ից այն արդեն Երևանում ամբողջությամբ կդադարեցվի: 

Փոփոխություններն ուժի մեջ մտնելուց հետո չեն տարածվելու այն վարկառուների վրա, որոնք ներկայում օգտվում են այս ծրագրից: Այլ խոսքով՝ նրանց եկամտային հարկը շարունակելու է ծառայել հիփոթեքի տոկոսների մարմանը: 

Մարզերում ծրագիրը կշարունակի ամբողջությամբ գործել: 

Ի սկզբանե ծրագրիրի նպատակն է եղել աջակցել ցածր ու միջին խավին բնակարաններ ձեռք բերելու հարցում, ինչպես նաև զարկ տալ նորակառույց շենքերի կառուցմանը: Սակայն, տարիների ընթացքում պետական բյուջեից վարկառուների վերադարձող գումարների չափը աճել է և կառավարությունն արդեն համարում է, որ այս ծրագիրը բյուջեի համար մեծ բեռ է և այն երկար շարունակելու անհրաժեշտություն չի տեսնում: Բացի այդ, ծրագրի արդյունքում բնակարանաշինությունը գերկենտրոնացել է Երևանի կենտրոնում: Հետևաբար, այն նաև բնակչության գերկենտրոնացման է տանում: 

Ծրագիրը մեկնարկել է 2015 թվականին: Եթե 2015 թվականին այս ծրագրի շրջանակներում հարկատուներին վերադարձվել է ընդամենը 274 մլն դրամ եկամտային հարկ, ապա 2020 թվականին այն արդեն հասել է 13.3 մլրդ դրամի: 

Ֆինանսների նախարար Տիգրան Խաչատրյանի տվյալներով՝ այս պահի դրությամբ հիպոթեքային վարկի տոկոսագումարի չափով եկամտային հարկի վերադարձի ծրագրի շահառուների թիվը գերազանցում է 17 հազարը: Այս տարվա վերջին շահառուների թիվը կհասնի 20 հազարի, իսկ հատկացվելիք գումարը՝ շուրջ 21 մլրդ դրամ:

2018 թվականի հունվարի մեկից այս ծրագրի համար գործում են սահմանափակումներ։ Մասնավորապես, ձեռք բերվող կամ կառուցապատվող բնակարանի/բնակելի տան արժեքը պետք է չգերազանցի 55 մլն դրամը, իսկ հիպոթեքային վարկի գծով վճարվող և վերադարձվող տոկոսագումարի եռամսյակային հանրագումարը չի կարող ավել լինել 1.5 մլն դրամից: Եկամտային հարկի վերադարձման հնարավորությունից նույն հարկատուն կարող է օգտվել միայն մեկ անգամ։ 

Ի դեպ, Կառավարության երեկվա առաջարկած այս փոփոխությունների մասին «Հետքը» գրել է դեռևս երկու շաբաթ առաջ, երբ ծրագիրը չէր հրապարկվել, սակայն շրջանառվում էր շահագրգիռ գերատեսչություններով: Այդ ժամանակ ֆինանսների նախարարությունից խոստացան ծրագիրը հրապարակել իրավական ակտերի նախագծերի e-draft.am կայքում, որտեղ հանրային քննարկման է դրվում: Սակայն, այն միանգամից հրապարկվել է կառավարության նիստի օրակարգում և ընդունվել գործադիրի կողմից: e-draft.am-ում նախագիծը տեղադրվել է միայն երեկ՝ օգոստոսի 12-ին:

Կառուցապատողների հայկական ասոցիացիայի նախագահ. «Մի քանի ամսից ոչ միայն կառուցապատումը, այլև ամբողջ երկրի տնտեսությունը կոլապսի մեջ է հայտնվելու»

«Կառուցապատողների հայկական ասոցիացիա» ՀԿ նախագահ Գուրգեն Գրիգորյանը համոզված է, որ եկամտային հարկի վերադարձի ծրագրում առաջարկվող փոփոխությունները մեծ հարված են հասցնելու Հայաստանի կառուցապատման ոլորտին: Ոլորտը կհայտնվի կոլապսի մեջ՝ իր հետևից տանելով ամբողջ տնտեսությունը:

Կառուցապատողները հայտարարում են, որ այս ծրագրի արդյունքում ավելի շատ գումարներ են հոսում պետական բյուջե, քան դուրս եկող գումարներն են: 

«Մենք հաշվարկներով ապացուցել ենք, որ այս ծրագիրը շահեկան է հենց պետության համար: Սակայն մեր գործընկերները ականջալուր չեղան մեր հորդորներին: Եթե ծրագիրը չլինի, բազմաթիվ կառուցապատողներ կդադարեցնեն իրենց գործունեությունը: Երեկվանից ինձ հայտնում են  իրենց մտահոգությունն ու մտադրությունը, որ դուրս են գալիս կառուցապատման ոլորտից»,- ասում է Գուրգեն Գրիգորյանը: 

Կառուցապատողների շրջանում խուճապ է ստեղծվել: Դրա պատճառ է հանդիսացել հատկապես առաջարկվող անցումային այն դրույթը, ըստ որի՝ այս ծրագրի շրջանակներում նախատեսված սահմանափակումներով հանդերձ կարող են աշխատել այն կառուցապատողները, որոնք շինարարական թույլտվություններ կստանան մինչև 2021 թվականի դեկտեմբերի 31-ը: Նրանք համարում են, որ բավականին կարճ ժամանակ է տրամադրված իրենց բիզնեսը պլանավորելու համար: 

«Մարդիկ չգիտեն՝ ինչ անել: Գումար են ծախսել հող ձեռք բերելու վրա, քանդման աշխատանքներ են կատարել, բանվորական աշխատուժին և վարպետներին են վարձատրել, բայց շինթույլտվություն դեռևս չեն ստացել: Հաշվի առնելով մեր վարչական մարմինների ծանրաբեռնվածությունը և այն, որ շինթույլտվությունը մի քանի ամսում են տալիս՝ կառուցապատողները հասկանում են, որ չեն հասցնելու այն ստանալ մինչև դեկտեմբերի 31-ը: Խաղի կանոնները փոփոխելու համար շատ խիստ ու կարճ ժամկետներ են տրված: Ժամկետների մեջ կառուցապատողները խեղդվում են»,- նշում է ասոցիացիայի նախագահը: 

Կառուցապատողները շինթույլտվությունների համար առնվազն մեկ տարի ժամանակ են պահանջում:

Դիտարկմանը, որ Երևանի հատկապես Փոքր կենտրոնում բնակարանների գները վերջին տարիներին էապես բարձրացել են նորակառույցների հաշվին, որն էլ եկամտային հարկի վերադարձի ծրագրի արդյունքում առաջացած պահանջարկի հետևանքն է, և որ այդ գնաբարձրացումն արհեստական է, Գուրգեն Գրիգորյանը պատասխանում է, որ դա միֆ է: Նրա խոսքով՝ Կենտրոնում բնակարանների  գնագոյացման վրա մեծ ազդեցություն ունեն հողերի բարձր գները:

«Միֆ է, որ այս ծրագրի հանվելուց հետո Կենտրոնում գները կէժանանան: Կառուցապատողն արդեն իսկ ներդրում է արել և պետք է վաճառքի ժամանակ փոխհատուցի իր ներդրումը: Նա էժան վաճառք չի իրականացի: Կվաճառի այն գնով, որը կարդարացնի իր ներդրումը: Այս ծրագիրը կապ չունի գների հետ: Կա պահանաջարկ, կան վաճառքներ»,- շեշտում է ասոցիացիայի նախագահը:

Գևորգ Պապոյան. «Փոփոխությունների առաջին  նպատակն է՝ շինարարությունը տանել դեպի մարզեր, ապահովել տարածքային համաչափություն»

Եկամտային հարկի վերադարձի մասին օրենքում փոփոխություններ կատարելու առաջին և հիմնական հիմքը տարածքային համաչափ զարգացում ապահովելն է: Փոփոխությունների անհրաժեշտությունն այսպես է մեկնաբանում ԱԺ Ֆինանսավարկային և բյուջետային հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Գևորգ Պապոյանը:

Ծրագիրը մեկնարկել է 2015 թվականից: Պապոյանի ձեռքի տակ եղած տվյալներով՝ ծրագրի մեկնարկից հետո Հայաստանում կառուցված շենքերի 93%-ը կառուցվել է Երևանում, և միայն 7%-ը՝ մարզերում: 93%-ի մեծ մասն էլ Երևանի կենտրոնում կամ կենտրոնամերձ հատվածներում են: «Մենք մի մեխանիզմ ենք ֆինանսավորել պետական բյուջեից, որը ծառայել է միայն Երևանի կենտրոնի զարգացմանը: Ժամանակի ընթացքում կարիք առաջացավ կոշտ կարգավորման միջոցով իրապես փոխել տրամաբանությունը և տանել շինարարությունը Երևանի կենտրոնից դեպի ծայրամասեր և մարզեր: Սա է նախագծի գաղափարախոսությունը»,- «Հետքի» հետ զրույցում ասաց պատգամավորը:

Նա նկատում է, որ նոր կառուցվող շենքեր մարզերում կա՛մ չկան, կա՛մ շատ քիչ են, օրինակ՝ Կապանում, Դիլիջանում, Արտաշատում, Աշտարակում և այլն: Համոզված է, որ երբ ծրագիրը դադարի Երևանում գործել, կառուցապատումը կաշխուժանա մարզերում. «Եթե կապանցի երիտասարդը գալիս է Երևան և չի կարող Կապանում բնակարան գնել, որովհետև Կապանում շենք չի կառուցվում, իսկ Երևանում կառուցվում է, և դա իր համար շատ մատչելի է, ինքը բնականաբար մնալու է Երևանում: Եվ կարող է մի օր պարզենք, որ Երևանը դարձել է 2-2.5 մլն բնակչություն ունեցող քաղաք, իսկ մարզերում գրեթե մարդ չի ապրում»:

Պատգամավորը կարծում է, որ բիզնեսը պլանավորելու համար առաջարկվող փոփոխություններով կառուցապատողների համար բավարար ժամանակ է նախատեսված:  Գործընթացը սահուն տեղի կունենա, և՛ կառուցապատողները, և՛ բանկերը բավականին ժամանակ ունեն հարմարվելու համար: 

Պապոյանը համաձայն է, որ եկամտային հարկի վերադարձի ծրագիրը արդյունավետ գաղափար էր և հնարավորություն է տվել բազմաթիվ շահառուների, հատկապես՝ երիտասարդներին, բնակարան ձեռք բերել նորակառույցներից, սակայն հարց է՝ արդյոք այն գումարը, որը պետական բյուջեից հատկացվել է այդ նպատակով, չէ՞ր կարող ծախսվել ավելի արդյունավետ ծրագրերի ուղղությամբ: 

«Ենթադրենք՝ 2025 թվականին վերադարձվող եկամտային հարկը կազմի 50 մլրդ դրամ: Հարց է առաջանում՝ պետության տեսանկյունից ո՞րն է ավելի ճիշտ՝ նույն քաղաքացիներին ֆինանսավորել անվճար առողջապահական ապահովագրությա՞մբ, թե՞ բնակարանի տոկոսագումարների գծով, թե՞ վճարել շատ ավելի լավ կրթության համար: Այդ գումարը, միևնույն է, ծախսվելու է, պետական բյուջեում չի մնալու: Համաչափությունն է պետք պահպանել: Այդ համաչափությունը պահպանելու տրամաբանության շրջանակներում է նաև այս նախագիծը»,- ասում է պատգամավորը:

Շահագրգիռ գերատեսչությունները, ԱԺ հանձնաժողովները, բանկային համակարգը, կառուցապատողները և այլք դեռևս հնարավորություն ունեն առաջարկություններ ներկայացնելու և քննարկելու Կառավարության ընդունած որոշումը: Առաջիկայում, ըստ Գևորգ Պապոյանի, կլինեն այդ քննարկումները: Եվ միայն քննարկումներից ու ԱԺ քվեարկություններից հետո հստակ կդառնա հիպոթեքին ուղղվող եկամտային հարկի վերադարձի ծրագրի ճակատագիրը: 

Գլխավոր լուսանկարը՝ Սարո Բաղդասարյանի

Մեկնաբանել

Լատինատառ հայերենով գրված մեկնաբանությունները չեն հրապարակվի խմբագրության կողմից։
Եթե գտել եք վրիպակ, ապա այն կարող եք ուղարկել մեզ՝ ընտրելով վրիպակը և սեղմելով CTRL+Enter