HY RU EN
Asset 3

Բեռնվում է ...

Էջի վերջ Այլ էջեր չկան բեռնելու համար

Որոնման արդյունքում ոչինչ չի գտնվել

Սեդա Հերգնյան

Հայկական պղնձի արտահանման գլխավոր ուղղությունը դարձել է Չինաստանը

Հայաստանից արտահանվող պղնձի խտանյութի հիմնական գնորդը հիմա Չինաստանն է։ Գլխավոր գնորդների ցանկից դուրս է մնացել Շվեյցարիան, նվազել է Բուլղարիայի կշիռը։ Վարկած կա, որ ռուսաստանցի սեփականատերեր ունեցող ԶՊՄԿ-ից եվրոպական երկրները, որոնք պատժամիջոցներ են կիրառում Ռուսաստանի նկատմամբ, գրեթե դադարել են խտանյութ գնել։ Սակայն, տնտեսագետներն առավել հավանական են համարում, որ պարզապես Չինաստանն ավելի լավ գին է առաջարկում։ 

2024 թվականին Հայաստանից արտահանվել է 342 հազար տոննա պղնձի խտանյութ (հանքաքար և խտահանք), որի ընդհանուր արժեքը կազմել է 558 մլն դոլար։ Այս մասին «Հետքի» հարցմանն ի պատասխան հայտնել են Պետական եկամուտների կոմիտեից։ 

2023 թվականի համեմատ արտահանվող պղնձի խտանյութի քանակն աճել է 4.5%-ով, իսկ արժեքը՝ 15.5%-ով։ Այսինքն՝ արտահանվող խտանյութի միջին արժեքը ևս բարձրացել է։ Եթե 2023-ին արտահանված պղնձի խտանյութի մեկ տոննայի միջին գինը 1479 դոլար է կազմել, ապա 2024-ին՝ 1635 դոլար։ 

Վերջին տասը տարիներին առավել մեծ քանակի ու արժեքի պղնձի խտանյութ Հայաստանից արտահանվել է 2021 թվականին, որից հետո այն նվազել է, բայց 2024-ին կրկին աճ է գրանցվել։ 

Պղինձը Հայաստանից արտահանվող առաջատար ապրանքներից է։ Մինչև 2022 թվականն այն արտահանման առաջին եռյակում է եղել, հիմնականում՝ առաջին տեղում։ Սակայն, ռուս-ուկրաինական պատերազմի մեկնարկից հետո, երբ Հայաստանը տարանցիկ երկիր դարձավ Ռուսաստանի և արևմտյան երկրների միջև, վերաարտահանվող ավտոմեքենաները, ոսկին, ադամանդը, ոսկերչական իրերը և տեխնիկան առաջ անցան պղնձից։ 

Պղնձի խտանյութը, բոլոր դեպքերում, շարունակում է էական դեր ունենալ արտահանման մեջ։ 

2024 թվականին Հայաստանից արտահանված 558 մլն դոլարի պղնձի մոտ 78%-ը կամ 435 մլն դոլարի պղինձ արտահանվել է Չինաստան։ Հայկական պղնձի արտահանման երկրորդ ուղղությունը Բուլղարիան է (14%-ը)։ Սերբիան, Ռուսաստանը, Իրանն ու Շվեյցարիան անհամեմատ ավելի փոքր կշիռ ունեն՝ յուրաքանչյուրը շուրջ 2%։ 

Մինչդեռ Շվեյցարիան մինչև 2022  թվականը հայկական պղնձի հիմնական խոշոր գնորդներից էր։ Համեմատության համար՝ 2021 թվականին արտահանման 37.5%-ն է բաժին ընկել Շվեյցարիային, նույնքան էլ՝ Չինաստանին։ 

Ստացվում է, որ այս ընթացքում Չինաստանը «կլանել» է նաև Շվեյցարիայի մասնաբաժինը։ 

Բուլղարիա արտահանման կշիռը ևս նվազել է։ Ընդ որում՝ այս միտումը սկսվել է 2022 թվականից:

Մանրամասները՝ ինֆոգրաֆիկայում։ 

Պետական եկամուտների կոմիտեից տեղեկանում ենք, որ Հայաստանից պղնձի առաջին երեք խոշոր արտահանողներն են «Զանգեզուրի ՊՄԿ» ՓԲԸ-ն (ԶՊՄԿ), «Թեղուտ» ՓԲԸ-ն և «Ագարակի պղնձամոլիբդենային կոմբ» ՓԲԸ-ն։

Կոմիտեից չեն հայտնում, թե նրանցից որն է ամենախոշոր արտահանողը, սակայն, դատելով ԶՊՄԿ-ի կայքում ներկայացված տվյալներից՝ արդյունահանում, աշխատակիցների թիվ, ինչպես նաև՝ փաստից, որ այն Հայաստանի խոշորագույն հարկատուն է, հասկանալի է, որ ԶՊՄԿ նաև ամենախոշոր արդյունահանողն ու արտահանողն է։ 

2024 թվականի տարեկան տվյալներով՝ ԶՊՄԿ-ն պետական բյուջե է վճարել 102 մլրդ դրամ, որը նախորդ տարվա համեմատ աճել է մոտ 44%-ով։

Հիշեցնենք, որ ԶՄՊԿ-ում պետությունն ունի 22% մասնաբաժին, որի դիմաց 2023-ի համար ստացավ շահութաբաժին։ Իսկ 2022-ի տվյալները դեռևս գաղտնի են պահվում։

Ընկերության հինգ իրական շահառուները Ռուսաստանի Դաշնության քաղաքացիներ են, որոնց պատկանում է ընկերության բաժնետոմսերի մոտ 60%-ը։ 

ACSES վերլուծական կենտրոնի ղեկավար, տնտեսագետ Հայկազ Ֆանյանը չի բացառում վարկածը, որ ռուսաստանցի սեփականատերեր ունեցող ԶՊՄԿ-ից Շվեյցարիան, օրինակ, կարող է խուսափել խտանյութ գնել՝ հաշվի առնելով, որ 2022 թվականի փետրվարին սկսված ռուս-ուկրաինական պատերազմի ֆոնին ԱՄՆ-ն և եվրոպական երկրները սկսեցին պատժամիջոցներ սահմանել Ռուսաստանի նկատմամբ։ Սակայն, ըստ նրա, այս վարկածը թույլ է։ 

«Պղինձը բորսայական ապրանք է և առավել հավանական է, որ այն վաճառվում է շուկայական հարաբերությունների արդյունքում։ Եղել են տարիներ, որ Կանադան է եղել գլխավոր գնորդը, Բուլղարիան, հիմա Չինաստանն է»,- ասում է Հայկազ Ֆանյանը։

Tvyal.com հարթակի հիմնադիր, տնտեսագետ Աղասի Թավադյանը ևս կարծում է, որ Չինաստանն այսօր առավել հարմար պայմաններ և ավելի բարձր գին է առաջարկում, և դա է պատճառը, որ դարձել է հայկական պղնձի խտանյութի հիմնական, խոշոր գնորդը։ 

«Գլխավոր արտահանող ԶՊՄԿ-ի ռուսաստանցի սեփականատերերի ազդեցությունն այս գործընթացում, կարծում եմ, մեծ չէ»,- ասում է տնտեսագետը։

Հայաստանից Չինաստան արտահանումը 2.6 անգամ աճել է, մեծապես՝ ոսկու հաշվին

Ինչպես նշվեց վերևում, 2024 թվականին Հայաստանը Չինաստան է արտահանել 435 մլն դոլարի պղնձի խտանյութ։ ՊԵԿ-ի և, մասնավորապես, Մաքսային ծառայության տվյալները վկայում են, որ նախորդ տարվա համեմատ այն աճել է մոտ 91 մլն դոլարով կամ 26%-ով։ 

Վիճակագրական կոմիտեի տվյալներով՝ 2024-ին Հայաստանից Չինաստան ամբողջ արտահանումը կտրուկ՝ 2.6 անգամ կամ 672 մլն դոլարով աճել է նախորդ տարվա համեմատ և կազմել  1.1 մլրդ դոլար։ 

Թեև այս աճին պղնձի խտանյութի արտահանումը ևս նպաստել է, սակայն շատ ավելի էական դեր է ունեցել ոսկին։ Ինչպես ցույց ենք տվել մեր նախորդ հետաքննություններից մեկում՝ Հայաստանից վերաարտահանվող ոսկու հիմնական ուղղություններից մեկը Չինաստանն է։ Միայն 2024-ի առաջին կիսամյակում Հայաստանից Չինաստան է արտահանվել 446 մլն դոլարի ոսկի, մինչդեռ նախորդ տարվա նույն կիսամյակում արտահանում առհասարակ չի եղել։ 

Գլխավոր լուսանկարում՝ Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատը (Քաջարան, Սյունիքի մարզ)

Մեկնաբանել

Լատինատառ հայերենով գրված մեկնաբանությունները չեն հրապարակվի խմբագրության կողմից։
Եթե գտել եք վրիպակ, ապա այն կարող եք ուղարկել մեզ՝ ընտրելով վրիպակը և սեղմելով CTRL+Enter